فرج محمد قلی زاده در گفت‌وگو با عصر آزادی: شورای شهر، یک کار جمعی است و ما مهارت لازم برای انجام کار گروهی را نداریم
مریم خدابخش/ عصر آزادی آنلاین: در روزهای اخیر نام‌نویسی یا ثبت‌نام نکردن بعضی از چهره‌های تأثیرگذار در شهر، ذهن نخبگان شهری را بیش از پیش نسبت به موضوع شورای ۱۴۰۰ و انتخابات آن حساس‌تر نموده است. یکی از این چهره‌های مقاوم، صبور و منتقد به بسیاری از لایحه‌ها و مصوبه‌های شورای پنجم که به حق در ردّ یا تصویب آن‌ها نقش بسزایی داشته است، بود. فرج محمد قلی زاده در این گفت‌وگو به سؤالات مطرح شده پاسخ می‌دهد:
* به عنوان یک شهروند عضو شورا، عملکرد شورای پنجم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شورای شهر یک کار جمعی است و اعضای آن باید در قالب یک تیم قدم بردارند و برنامه‌ها و طرح‌های پیشبردی را با هماهنگی کامل با یکدیگر پیش ببرند. اما متأسفانه ما ایرانیان، به لحاظ گذشته تاریخی، فرهنگی، آموزشی و تربیتی‌مان، در مورد کار جمعی و گروهی مهارت های لازم را نداریم و نقص‌های بسیار داریم و این از عوامل تأثیرگذار بر ابتر ماندن بسیاری از برنامه‌های مدّ نظر، شرمندگی ما و نا‌امیدی مردم است. اما در ارتباط با سؤال تان بهتر است متوجه باشیم که برای نمره دادن به شورای شهر باید از ابعاد مختلف به آن نگاه کنیم و از منظر عمرانی، خدماتی، اداری، مالی و …آن را بررسی کنیم. در این دوره، در کل، شورای پنجم حتماً و قطعاً نمره قابل قبولی را خواهد گرفت.
* به نظرتان نقاط قوت و ضعف شورای پنجم در چه حوزه‌هایی بوده است؟
همان‌طور که افکار عمومی به نحو احسن به شورا منعکس نمی شود. متأسفانه عملکرد شورا نیز به نحو احسن به مردم انعکاس داده نمی‌شود و این مشکل اساسی ماست. زیرا به خاطر وجود همین مشکل، اغلب مردم شهر یا اصلاً اطلاعی از عملکرد شورا ندارند و نمی‌دانند که شورا چه کار‌‌هایی را انجام داده یا نداده است، بعضی‌ها نیز دورا دور از کم‌کاری شورا در ساماندهی شهر گلایه دارند و بعضی ها نیز از سر بی اطلاعی اظهار نظر می کنند. اما با نظر به شناختی که از شوراهای گذشته دارم، شورای پنجم از نظر عملکرد کلی، نمره قابل قبول می‌گیرد. اگر بخواهیم از ابعاد مختلف به آن نمره دهیم می توان گفت که این شورا می‌تواند از بُعد اداری – مالی و ایجاد ساختار، نمره عالی بگیرد و از منظر عمرانی نمره نگیرد. از بُعد مثبت، می‌توان به انجام کارهای بسیار بزرگ انجام شده در حوزه مبارزه با مفاسد، شناسایی و مسدود کردن روزنه‌های فساد و ایجاد مدیریت واحد، سیستمی کردن کمیسیون های ماده صد و راه اندازی سامانه متمرکز، هوشمند، الکترونیکی و سیستماتیک که تقریباً از ۶۰ سال پیش، در مناطق به شکل دستی، سنتی و پراکنده انجام می شد، اشاره کرد و گفت بزرگ‌ترین و اثربخش ترین کار شورای پنجم، مقابله با ناهنجاری و فساد بود. مصداق بارز آن، جلوگیری از ترک تشریفات در اکثر قرار‌دادهاست. زیرا در دوره قبلی، اغلب قراردادها از طریق ترک تشریفات واگذار می شد و می‌توانستند منشأ فساد باشند که با این مقاومت، جلوی این تشریفات گرفته شد و دیگر، قراردادها و فروش اموال شهرداری با ترک تشریفات انجام نمی‌شود. از دیگر کارهای این شورا مقاومت در برابر اقدام غیر قانونی و ناعادلانه در خصوص جذب و ورود بی حدّ و حصر نورچشمی‌ها به بدنه شهرداری بود که از عمده‌ترین ضعف های دوره‌های قبلی بود. از دیگر نقاط مثبت این دوره، مقاومت در برابر هبه‌ها و بخشش‌های متعدد بود که در دوره‌های قبلی از طرف مدیریت شهری به اشخاص خاص تحت عنوان هبه اعطا می‌شد که در این دوره، هم، جلوی سفرهای خارجی بی مورد گرفته شد، هم، جلوی این هبه‌ها و بخشش‌های بی مورد. از دیگر اقدامات مهم، شفاف سازی مرتبط با تعرفه عوارض محلی بود. زیرا در صورت ساده شدن محاسبه‌ها و شفافیت در امور، شهروندان می توانند آن را به سادگی محاسبه کنند و از کمّ و کیف آن آگاه باشند و در مقابل رفتارهای سلیقه‌ای بعضی از کارکنان و مدیران حاکم بر شهرداری مقاومت کنند. چون پیچیده، مبهم و کلی بودن امور خود می‌تواند منشأ حاکمیت و بروز رفتارهای سلیقه‌ای کارکنان و مدیران در یک مجموعه باشد. به نظرم از دیگر کارهای بزرگ و مهم این دوره، تلاش در جهت قانونمند سازی شهرداری و شفاف سازی در راستای مبارزه با فساد و راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند یکپارچه املاک شهرداری‌ها، قراردادها و پرونده‌های حقوقی، چک‌های شهرداری، ماشین آلات شهرداری و شفافیت مدیریت شهر تبریز است که راه‌‌اندازی‌‌شان می‌تواند در صیانت از اموال عمومی و مقابله با رانت خواری بسیار تأثیرگذار باشد.
* به عنوان عضوی از اعضای شورای پنجم عملکرد خود را چگونه ارزیابی می کنید؟
درست نیست که من، خودم در مورد عملکردِ خودم اظهار نظر کنم. اصولاً باید سایر اعضای شورا، مدیران شهری، کارشناسان و نخبگان شهر، عملکرد بنده را بررسی و ارزیابی کنند. چون به نظرم، اخلاقاً درست نیست که یک فرد، بخواهد کارهای شورا را به نام خود بزند. در این ارتباط در بخشی از کارهای مهم و بزرگ شورای پنجم که خودم نقش قابل توجهی در به سر انجام رسیدن آن‌ها داشتم، اشاره کردم.
* به عنوان یک نامزد انتخاباتی، در صورت موفقیت در این دوره از رقابت، طرح ها و برنامه های پیشنهادی‌تان در چه حوزه‌هایی خواهد بود؟
بنده در این دوره از انتخابات، شرکت نکرده ام و هیچ کاری بدون دلیل نیست. هر چند از علل عدم ثبت نام دیگر اعضا خبر ندارم. اما ثبت نام نکردن بنده بدون علت نیست.
* علل عدم ثبت نام‌تان در این دوره از انتخابات چیست؟
توقع جامعه از نمایندگان شوراهای شهر بالا رفته و مردم انتظار بهبود شرایط زندگی و مدیریت بهتر شهر را دارند و این انتظار بجا است و احترام به این مطالبه و خواسته مردم نیازمند حمایت و برنامه است. اما متأسفانه دولت و قوای دیگر، شوراهای شهر را به حال خود رها کرده اند و بر خلاف گفته‌ها، در عمل، هیچ خبری از حمایت نیست که هیچ. بلکه اختیار و ساختار مورد نیاز را نیز در اختیار شوراها قرار نمی دهند و این کار، باعث شده است تا «شورای شهر» به «شورای شهرداری» تبدیل شود. حال شما خود قضاوت کنید که یک شورای بدون اختیار، ساختار و کارشناس چگونه می تواند پاسخگو و جوابگوی مطالبه‌ها و توقعاتِ بجای مردم باشد؟!..از طرفی باید متوجه باشیم که انتخابات بدون احزاب واقعی، قطعاً نواقص زیادی خواهد داشت و برای عملکرد بهتر باید چند حزب واقعی وجود داشته باشد تا در کنار تربیت افراد صالح و واجد شرایط، پشتیبانی‌های لازم از منظر مالی، علمی و سیاسی نیز از کاندیداتورهای خود را داشته باشند. این در همه جای دنیا مرسوم است و کار پشتیبانی از طریق احزاب انجام می‌شود. ولی متأسفانه در حال حاضر، در شهر و جامعه ما چنین تشکیلاتی وجود ندارد و نامزدهای انتخابات در تأمین هزینه‌های انتخاباتی، هزینه‌های بالایی را متحمل می‌شوند و با مشکل مواجه‌اند و این عاملی است بر سوءاستفاده بعضی از صاحبان ثروت از این مشکلات. افزون بر موارد یاد شده مرتبط با این سؤال‌تان بهتر است متوجه باشیم که الان، دیگر زمان، این را ایجاب نمی‌کند که هم‌چون گذشته یک نفر خود را «ابرمرد» و متخصص در تمامی زمینه‌های مدیریت شهری بداند و ادعا داشته باشد که می‌تواند برای برطرف‌سازی تمامی مشکلات یک شهر راه حل ارائه نماید. از این‌ها گذشته، متأسفانه مردم و نخبگان جامعه بعد از فرستادن نمایندگان خود به شورای شهر، آنان را حمایت نمی کنند و فقط از دور نظاره‌گرند و انتظار حل تمامی مشکلات را دارند. نتیجه این نیز کاملاً واضح و مشخص است. چون اگر نمایندگان، برخوردار از حمایت افکار عمومی نباشند به تنهایی قادر به حرکت رو به رشد در سیستم پیچیده و کهنه ایجاد شده در شهرداری ها نخواهند بود. بنابراین همه این ها دست به دست هم دادند تا بنده رغبت چندانی به حضور در انتخابات ۱۴۰۰ نداشته باشم.
توضیح: فرج محمد قلی زاده دارای مدرک دکترای حقوق، از اساتید دانشگاه و اعضای منتقد، عدالت خواه و تأثیر گذار شورای پنجم است.
