کارشناس ارشد روانشناسی در گفتگوی اختصاصی با عصر آزادی بیان نمود: بیش فعّالی ترکیبی از عوامل ژنتیکی و آسیب های محیطی است
عصر آزادی آنلاین/ حامد پورمند
روانشناسی، کاربرد علم برای شناسایی رویدادها، درمان مشکلات سلامت روان، بهبود آموزش، اشتغال و روابط است. علم روانشناسی، تلفیقی از علوم کاربردی، آموزشی و تئوری است. روانشناسی موجب می‌شود افراد چگونگی کارکرد بدن و ذهن را در کنار یکدیگر درک کنند. بهره گیری از این دانش به تصمیم گیری بهتر و اجتناب از موقعیت‌های استرس زا کمک می‌کند. روانشناسی به مدیریت زمان، هدف‌گذاری، رسیدن به اهداف و شیوه زندگی موثر کمک می‌کند. این علم نه تنها موجب موفقیت بیشتر افراد می‌شود، بلکه روی سلامت آنان تاثیر دارد. این علم به بسیاری از ما کمک می‌کند تا با بیماری‌ها و اختلالات روانی مقابله کنیم تا ادامه زندگی برایمان راحت تر شود.
مونا همایون مقدّم کارشناسی ارشد روانشناسی، استاد دانشگاه سماء کلان شهر تبریز، که دارای تجارب ارزنده ای در زمینه زوج درمانی، آزمون های هوش، اختلالات یادگیری کودکان و بیش فعّالی می باشد در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ما به بیان دیدگاه، تشریح مسائل و ارائه مشکلات حوزه کاری خود پرداخته که ماحصل این گفتگو به خوانندگان فهیم روزنامه تقدیم می گردد:
لطفا درباره اهمّیّت مشاوره و روانشناسی در زندگی امروزی را بیان نمائید؟
در زندگی روزمره همان طور که قسمتی از بدن درد می گیرد به پزشک مربوطه مراجعه می کنیم و نسبت به این موضوع حساس هستیم در مورد روحمان هم باید همین قدر حساس باشیم. در برخی خانواده ها به اشتباه تصور می کنند وقتی کسی به روانشناس مراجعه می کند حتما باید بیمار روانی باشد. در صورتی که همه ی ما در زندگی با مشکلات و پیچیدگی هایی روبرو می شویم که به تنهایی نمی توانیم آن را حل کنیم. ما انسان ها به دنبال یک زندگی بهتر یا ایده ال هستیم.علم روانشناسی موثرترین ابزار برای شناخت خود، استعداد هایمان و راهی برای رسیدن به یک زندگی سالم و رضایت بخش است.
لطفا ذکر کنید اختلالات وسواس فکری چیست و چگونه درمان می شود؟
همه ی ما افکار عجیب و غیر معمول و یا حتی مزاحم داریم که هر از گاهی به ذهنمان می آید و اکثر افراد بدون این که به این ها اهمیت بدهند به زندگی روزمره خود ادامه می دهند اما اگر به اختلال وسواس (OCD) مبتلا باشید ذهن شما بزرگترین دشمن شما می شود و این افکار هم ناراحت کننده و هم ناتوان کننده می شود و انجام کارهای روزمره را برایتان سخت می کند و همیشه احساس خستگی می کنید، تمرکز روی کارهایتان کمتر می‌شود و کوچکترین موضوعی باعث عصبانیت شما می شود. اختلال وسواس فکری در واقع افکار و تصاویری هستند که مرتبا در ذهن فرد تکرار می شود و کاملا خارج از کنترل فرد است و هر چقدر تلاش کند نمی تواند جلوی این افکار را بگیرد مدام فکر می کند مبادا دستش آلوده باشد و یا نگرانی مداوم در مورد ابتلا به بیماری کشنده مخصوصا الان در شرایط کرونایی بیشتر با این موضوع روبرو هستیم. شخص با انجام وسواس عملی مثل شستن مکرر دست، سعی در تسکین وسواس فکری خود دارد که در اینجا وسواس فکری وارد مرحله ی وسواس عملی می شود و اما راه های درمان این اختلال: یکی از موثرین روشها یادداشت کردن افکار یا نگرانی وسواس گونه ی خود می باشد که با تکرار و تمرین به ذهنتان بیاموزید که منطقی فکر کند 2- با ترس هایمان مواجه شویم 3- خواب کافی داشته باشید 4- ورزش کردن را فراموش نکنید 5- ارتباط خود را با خانواده و دوستان حفظ کنید دوری و انزوا باعث بدتر شدن وضعیت می شود 6- تکنیک های آرام سازی را تمرین کنید مثل یوگا، تنفس عمیق و… که به آرام سازی شما کمک می کند.
لطفا بیان نمائید چرا استرس را منشا تمامی بیماری ها معرفی می کنند؟
عوامل استرس زا باعث می شود فرد مضطرب کمتر استراحت کند، فعالیت ورزشی کمتری داشته و از رژیم غذایی ناسالمی نیز برخوردار باشد و همین عوامل نه تنها بر روی سلامت روان بلکه تاثیر مستقیم بر روی سیستم ایمنی بدن نیز می گذارد وقتی دستگاه ایمنی بدن دچار مشکل می شود شخص نسبت به ابتلا به بیماری ها آسیب پذیر می شود.
علّت بوجود آمدن بیش فعّالی در کودکان چیست و راه درمانش چه می باشد؟
علت به وجود آمدن بیش فعالی در واقع ترکیبی از عوامل ژنتیکی و آسیب های محیطی است. آسیب های محیطی مثل مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری ممکن است ربط هایی با ایجاد بیماری داشته باشد، استرس زیاد مادر در دوران بارداری، مسمومیّت با سرب و… از علت های به وجود آمدن بیش فعالی در کودکان می باشد وعوامل ژنتیکی یعنی اگر یکی از والدین اختلال بیش فعالی داشته باشد احتمال اینکه کودک هم دچار این اختلال شود وجود دارد. قابل ذکر است که هیچ مدرکی که نشان دهد عوامل اجتماعی و روشهای تربیتی عامل به وجود امدن این بیماری است ارایه نشده است. درمان سریع برای بیش فعالی ( ADHD) وجود ندارد درست است که کنار آمدن با این کودکان کار ساده ای نیست اما والدین باید بدانند که این افراد قصد آزار آنها را ندارند و نمی توانند بدون مصرف دارو و رفتار درمانی خود را کنترل کنند. در این موارد معلم، مدرسه، خانواده باید با هم همکاری داشته باشند و، والدین از تنبیه کودکان خود جدا خودداری کنند و با او با محبت رفتار کنند. رژیم غذایی هم می تواند برای کمک به این افراد کارساز باشد از مصرف خوراکی های تحریک کننده که شیرین هستند مثل شکر، شکلات، کیک، نوشابه و… خودداری کنند خواب کافی هم می تواند موثّر باشد و با بالا بردن عزّت نفس کودکان خود به آن ها کمک کنند
لطفا بیان کنید اختلال یادگیری چیست و چگونه درمان می شود؟
اختلال یادگیری( LD) یکی از اختلال های دوران رشد کودک است که خودش را در دوران ابتدایی نشان می دهد، اگر به موقع تشخیص داده شود واقدامات آموزشی و ترمیمی صورت بگیرد قابل پیشگیری و درمان است. این اختلال مربوط می شود به بد عملکردی مغز، یعنی هوش در این کودکان وجود دارد اما به دلایلی نقص در حافظه، نقص در ادراک، نقص در دقت و توجه و نقص در سرعت پردازش کودک یا دانش آموز عملکرد تحصیلی قابل قبولی از خود نشان نمی دهند و همین امر موجب دلسردی، سرخوردگی، عزت نفس پایین و در نتیجه ارتباط ضعیف با همسالان می شود. این کودکان در زمینه های خواندن، نوشتن، دیکته و یا انجام محاسبات ریاضی با مشکل مواجه می شوند. این اختلال در کودکان طبیعی و بالاتر از طبیعی هم دیده می شود و بهتر است قبل از شروع درمان برای تعیین سطح هوشبهر و برای اینکه متوجه شویم کودک هوش طبیعی دارد یا نه حتما تست هوش به عمل بیاید و بر اساس نقاط ضعف و قوت که در توانایی ها وجود دارد کار درمان، ترمیم و توانبخشی را با این کودکان شروع کنیم. و برای درمان اختلال یادگیری با روش فرآیند و تکلیف ابتدا سطح مهارت کودک را ارزیابی می کنند سپس با توجه به سطح کودک به او تکلیف داده می شود و در مراحل بعدی به سطح دشواری تکلیف اضافه می شود. بازی درمانی یکی دیگر از روش های مفید برای کار با کودکان می باشد و اما یه توصیه به والدین عزیز به جای تمرکز روی نقاط ضعف کودک نقاط قوت را شناسایی کرده و آن ها را پرورش دهید.
لطفا درباره آزمون های هوش آنچه که لازم است را ذکر بفرمائید؟
تست های هوش زیادی وجود دارد که معتبرترین آن ها تست هوش وکسلر می باشد که برای هر ۳ گروه سنی کودکان پیش دبستانی، دانش آموزان و بزرگسالان قابل استفاده است. در سه زمینه توانایی کلامی، توانایی عملی و نمره هوش کلی برای کودکان پیش دبستانی در گروه سنی (4_6 سال) و وکسلر دانش آموزان که در گروه سنی (۶_۱۶ سال) شامل ۱۵ خرده آزمون می باشد که ۱۰ خرده آزمون آن اصلی است و معمولا این ۱۰ خرده آزمون اجرا می شود و ۵ هوشبهر سنجیده می شود که شامل: هوشبهر کلی و چهار هوشبهر درک مطلب کلامی، استدلال ادراکی، حافظه فعال و سرعت پردازش می باشد. وکسلر بزرگسالان که در گروه سنی ۱۷ سال به بالا می باشد که در توانایی کلامی، توانایی عملی و هوشبهر کلی را بررسی می کند. به وسیله این آزمون می توان میزان توانایی فرد را مشخص کرد و هوش کلی این امکان را می دهد تا کودکان را با هم سن و سال های خود مقایسه کنیم و نقاط قوت و ضعف کودکان را بشناسیم و اطلاع کامل درباره ی استعدادهای کودک در زمینه های مختلف به ما می دهد و همچنین در تشخیص مشکلاتی مثل بیش فعالی و نقص توجه، اختلال یادگیری و عقب ماندگی ذهنی به ما کمک می کند و از طریق مشاهدات بالینی به وسواس فکری عملی، افسردگی و… می توان پی برد. ارزیابی هوشبهر علاوه بر موقعیت بالینی در مشاوره های تحصیلی، شغلی و گزینشی در برخی مشاغل و حتی موارد قانونی مورد نیاز می باشد.
و امّا سخن آخر… آنچه که لازم می باشد را بیان نمائید؟
توصیه دارم به والدین عزیز برای ایام آموزش آنلاین دانش آموزان: چون فرزندان ما بیشتر در خانه هستند لذا پرخاشگر شدن بچه ها طبیعی است و، والدین باید مدیریت تعامل با آن ها را یاد بگیرند .شبیه سازی کلاس درس در خانه؛ بهتر است والدین فضای مشخصی از خانه و اتاق فرزند خود را برای آموزش و انجام تکلیف در نظر بگیرند تا دانش آموزان بتوانند با تمرکز بهتر به یادگیری مشغول شوند. اجازه دهید کودکان از طریق تماس تصویری با دوستان خود ارتباط برقرار کنند اضطراب را از خود و کودکان دور کنید. تدارک دیدن فعالیت های پر تحرک و جنبش برای بچه ها و گذراندن ساعاتی برای تماشای تلویزیون و داشتن برنامه منظم برای استفاده از دستگاه آموزشی مثل موبایل، تبلت، کامپیوتر و… برای جلوگیری از اعتیاد دانش اموزان به دستگاه های هوشمند استفاده از فضای مجازی بدون کنترل قطعا آسیب هایی را برای کودکان و نوجوانان به همراه دارد که ناخواسته وارد فضای مجازی می شوند و گاه با نصب و استفاده از فیلترشکن وارد فضایی می شود که مناسب سن او نیست. اما دقت کنید مچ گیری ممنوع، فقط نظارت نامحسوس به رفتار فرزند خود داشته باشید.
