سنا رجبی؛ مدیر مرکز جامع کودکان نیلوفر آسایشگاه خیریه کهریزک استان البرز: مرکز تخصصی شبانه روزی و روزانه کودکان با اختلال طیف اتیسم
اختلال اتیسم اختلالی عصبی رشدی است که در 3سال اول زندگی بروز می کند و مادام العمر است، شاخصه اصلی آن نقص در ارتباط و تعاملات اجتماعی و بروز رفتارهای کلیشه ای است و خزانه رفتاری، حرکتی و … در کودک محدود می باشد. اتیسم بر روی درک افراد از دنیا و تعاملاتشان با افراد اثر می گذارد. افراد دارای اختلال اتیسم دنیا را متفاوت تر از بقیه می بینند، می شنوند و حس می کنند. اتیسم بیماری نیست و درمان دارویی قطعی نیز ندارد، اما با توانبخشی، فرد دارای اختلال اتیسم می تواند مهارت کسب کرده و زندگی مستقلی داشته باشند و همچنین نبوغ خاصی را از خود نشان دهند. بنابراین خانواده های دارای کودک مبتلا به اختلال اتیسم نیاز به آگاهی در خصوص تشخیص به موقع ( 1تا 3سالگی) و پیگیری خدمات آموزشی و توانبخشی و حمایتی دارند.
در این راستا آسایشگاه خیریه کهریزک استان البرز مساحتی یه ابعاد 3000 متر مربع را جهت آموزش – توانبخشی و نگهداری این کودکان اختصاص داده است. این مرکز با استفاده از کادر تخصصی مجرب از جمله پزشک متخصص، روانپزشک، روان شناس کودکان استثنایی، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر، کارشناس تغذیه و… در تمامی مراحل تشخیص، آموزش و توانبخشی در کنار خانواده های دارای کودکان با اختلال اتیسم هستند.
این مساحت 3000 متر مربعی به صورت دو مرکز شبانه روزی و روزانه در نظر گرفته شده که یک سمت به صورت 10 اتاق بستری کاملا کارشناسی شده و مطابق با تمام ویژگی های کودکان دارای اختلال اتیسم طراحی شده است و در هر اتاق 1 تا 3 تخت قرار می گیرد. در کنار اتاق های بستری؛ اتاق های تخصصی کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی، اتاق حسی، اتاق تاریک، اتاق آرام و ورزشی در نظر گرفته شده است و در سمت بعدی مرکز آموزش و توانبخشی روزانه کودکان با اختلال اتیسم قرار دارد.
با توجه به تخصصی بودن مرکز اتیسم، فضای مناسبی برای اتاق های آموزشی و توانبخشی، کارشناسی و آماده سازی شده است. که این فضا و امکانات با استفاده از بروزترین متدهای آموزشی دنیا طراحی شده که مطابق با روشهای آموزشی متناسب با تمامی طیف اتیسم می باشد. باتوجه به مشکلات حسی این کودکان؛ اتاق ها با هارمونی رنگ متناسب طراحی شده است (از جمله؛ هارمونی رنگ پرده موجود دراتاق، رنگ دیوار و مت های استفاده شده)
در بدو ورود هر کودک، ارزیابی دقیقی از نوع اختلال و سطوح طیفی آن توسط تیم مجرب درمانی، توانبخشی و آموزشی انجام می گیرد و متناسب با سطح اختلال کودک، برنامه توانبخشی و آموزشی تنظیم شده، و اجرا می گردد.
روشهای آموزشی ABA، PRT، برنامه آموزشی PECS (سیستم ارتباط مبتنی بر تصویر)، باتوجه به سطوح طیفی هر کودک مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله فضاهای تخصصی که طراحی شده اند:
اتاق تاریک، اتاق حسی، اتاق آرام، اتاق مهارتهای روزمره زندگی و مهارتهای اجتماعی، اتاق خودیاری، اتاق گل درمانی، شن درمانی، هیدروتراپی، تکنولوژی آموزشی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، سالن ورزش و اتاق هنری می باشند.
یکی از روشهای مورد استفاده در این مرکز؛ آموزش کودکان در اتاق تیچ می باشد که در اینجا به توضیح مختصری از این روش می پردازیم. و در شماره های بعدی توضیحاتی اجمالی از فعالیت هر کدام از این فضاهای تخصصی ارائه خواهد شد.
TEACCH Treatment and Education of Autistic and related Communication handicapped Children))
این روش روی نیروهای مکانیکی دیداری و حافظه تقلیدی بسیاری از کودکان مبتلا به نشانگان آسپرگر و اتیسم با عملکرد بالا تکیه می کند و آنها را برای بهبود و تقویت مهارت های ضعیف تری چون قدرت تکلم، تقلید، پیروی، مهارت های اجتماعی و ادراکی به کار می گیرد.
روش TEACCH به طور ویژه ای مهارت های آموزشی، اجتماعی، ارتباطی و کارهای تقلیدی کودک را بازسازی می کند. برنامه های تصویری شامل لغات و عکس های مختلف که وقایع روزمره را به ترتیب وقوع نشان می دهد به کودک کمک می کند تا بتواند پیش بینی کند الان چه خواهد شد و یا چه کاری لازم است در طول ساعات درس و تمرین انجام دهد. سپس کودک می تواند به خودی خود و بدون راهنمایی مربی، «آینده» را پیش بینی کند.
طراحی اتاق به شکل زیر می باشد:
