“عصرآزادی” از ضرورت تقویت اقتصاد بازارچه‌های مرزی آذربایجان شرقی گزارش می دهد؛

✔️ یک کارشناس دیپلماسی عمومی:

کاهش سطح روابط کشورها، بخش اقتصادی را درگیر کرده و می تواند موجب ایجاد مشکلات مناطق مرزی گردد!

? عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

آذربایجان شرقی دارای چند مرز رسمی است که با وجود اینکه می‌تواند بزرگ‌ ترین ظرفیت از نظر اقتصادی و اشتغالزایی باشد اما به دلیل مشکلات متعدد، تأثیری در بهبود وضعیت اقتصادی استان نداشته‌اند.

به گفته کارشناسان، با وجود قدمت بالای این مرزها اما مشکل زیرساخت‌ها، قوانین دست و پاگیر و روش تجارت منسوخ شده اجازه انتفاع بیشتر از این مرزها را نمی‌دهد و مرزهایی از قبیل جلفا تنها به بازارچه‌هایی برای خرید و فروش کالا تبدیل شده‌اند!

اگر نقطه مرزی را محل عرضه کالا بدانیم یک تفکر کوچک است اما اگر بخواهیم در بازار تجارت بمانیم باید به روش روز دنیا رفتار نماییم!

در حقیقت، برطرف کردن مشکلات مرزی می‌تواند به توسعه فعالیت‌های تجاری و بازرگانی و تسهیل در امر صادرات و واردات کمک کند لذا باید نقاط مرزی آذربایجان شرقی بتوانند در وضعیت اقتصادی استان تأثیرگذار باشند!

▪️اغلب حجم سرمایه‌ گذاری‌ های اقتصادی در مناطق مرزی بسیار پایین است!

تبدیل‌ شدن جلفا به منطقه آزاد ارس باعث رشد و گسترش بازارچه مرزی جلفا و مراکز خرید زیادی در این منطقه شده است به طوری که کالاهایی که در بازارچه مرزی ارس به فروش می‌رسند تا حد زیادی کالاهای اصل هستند.

گمرک جلفا در کنار رود مرزی ارس و در مسیر ترانزیت و تجارت بین روسیه و ایران قرار گرفته است که با جمهوری خودمختار نخجوان همسایه بوده و تنها مرز زمینی ایران با کشورهای CIS یا همان مشترک المنافع می باشد.

به همین دلیل این گمرک در گروه مهم ترین گمرکات ایران نیز قرار دارد و جلفا به عنوان مرکز این ناحیه صنعتی – تجاری در زمینه تجاری و گمرک دارای پیشینه‌ای صد ساله بوده و مرز مشترک ایران و نخجوان در شهر جلفا به عنوان پرترددترین مرز مسافری ایران، پس از فرودگاه‌ های تهران مطرح است.

در زمان ترخیص کالا از جلفا در گمرک جلفا تمامی امور مربوط به صادرات و واردات قطعی و موقت همچنین ترانزیت مبدا و مقصد انجام می گیرد و امور کارنه تیر مبدا، مقصد و عبور را بر عهده دارد.

مناطق مرزی از نقاط راهبردی و حساسی هستند که معمولاً به دلیل طبیعت خاص و دوری از پایتخت، مراکز استان ها و گاهی به دلیل فقدان رفاه، در برخی موارد زمینه‌ساز مشکلات سیاسی، اقتصادی و غیره هستند.

بیشتر مناطق و شهرهای مرزی، بدون بهره مندی از صنایع مادر یا کارخانه‌های بزرگ صنعتی هستند و اغلب حجم سرمایه‌گذاری‌ های اقتصادی در این مناطق بسیار پایین است به همین جهت بازارچه های مرزی نقش مهمی را در اقتصاد این مناطق ایفا می‌کنند.

از آنجایی که بازارچه‌های مرزی در جغرافیای مرزی دو کشور قرار دارد از نظر سیاسی نیز آثار و فواید زیادی برای دو کشور به همراه دارند و موجب کاهش تشن‌های مرزی و ایجاد اعتماد می‌شوند و از جهتی هم با ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت این افراد، زمینه را برای امنیت بیشتر مرزها و صلح فراهم می‌کند چرا که مناطق مرزی دچار محرومیت‌های گوناگون هستند و بی‌توجهی به اقتصاد و اشتغال آن‌ها پیامدهای نامطلوبی را برای منطقه به همراه خواهد داشت!

▪️با بسته‌های ویژه حمایتی غبار محرومیت از چهره مناطق مرزی زدوده می شود

بازارچه‌های مرزی پتانسیل زیادی برای ایجاد رشد و توسعه اقتصادی دارند و می‌توانند با جذب گردشگران از سراسر کشور و یا از کشورهای همسایه موجبات رونق اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این مناطق مرزی و به طور گسترده تر، مناطق آزاد را فراهم آورند و از طرفی با ایجاد اشتغال و توجه به عدالت اجتماعی، علاوه بر ایجاد رفاه و کاهش بیکاری در منطقه، احساس تعلق مردمان ساکن در این مکان را افزایش دهد. صنایع دستی و محصولات کشور نیز از طریق این مراکز می‌توانند بازار گسترده تری برای خود دست و پا کنند که می‌تواند از لحاظ فرهنگی و نیز رونق اشتغال بانوان مناطق آزاد نیز موثر باشد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند توجه به ظرفیت‌ های مرزی و رونق بازارچه‌ها می‌تواند گزینه مناسبی برای دور زدن تحریم‌ها باشد به طوری که توجه به ظرفیت‌های مرزی، رونق بخشی بازارچه‌ ها، پایانه‌ها و گمرکات مرزی نه‌ تنها افق‌ های روشنی در زمینه صادرات، توسعه روابط اقتصادی بین‌المللی، بهبود معیشت و حل مشکلات اقتصادی آذربایجان شرقی را در پی خواهد داشت بلکه در شرایط فعلی کشور می‌تواند گزینه مناسبی برای دور زدن تحریم‌ها باشد.

این در حالی است که دولت با سیاست یک بام و دو هوا برای جلوگیری از رونق بخشی بازارچه‌ های مرزی با هدف کنترل شبه قاچاق و حمایت از تولید ملی و نیز تأمین منافع ملی فعالیت در مناطق مرزی را که قبلاً تا شعاع ۳۰ کیلومتری مرز انجام می‌شد به ۲۰ کیلومتر محدود کرده است اما مردم مرزنشین که برای تأمین معیشت خود راهی جز کسب درآمد از بازارچه‌های مرزی ندارند با این اعمال محدودیت‌ها چه باید کنند؟!

شایسته است دولت سیزدهم در کنار توجه به اقتصاد کلان برای اقتصاد و معیشت استان‌های مرزی از جمله آذربایجان شرقی بسته‌های ویژه حمایتی تعریف کند تا شاید غبار محرومیت از چهره مناطق مرزی این استان نیز زدوده شود!

▪️نحوه فعالیت بازارچه‌ های مرزی در سند تدبیر توسعه مغفول مانده است

استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه سند تدبیر توسعه استان با همه محدودیت‌ها و کاستی‌ هایی که وجود داشته از یک مشارکت کلان تخصصی و علمی بهره برده تا ظرفیت‌ها و فرصت‌ها را به منصه ظهور برساند گفت: اما این سند در هر بخش به بازنگری مجدد نیاز دارد تا به واقعیت‌های مورد انتظار نزدیک‌تر شود.

عابدین خرم افزود: یکی از اولویت‌های اصلی آذربایجان شرقی فعال‌ سازی اقتصاد مرزی در حوزه ترانزیتی و بازارچه‌های مرزی در حوزه صنعت و معدن است که به نظر می‌رسد در سند تدبیر توسعه مغفول مانده و آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است!

وی ادامه داد: آذربایجان‌ شرقی یک استان مرزی بوده و این مزیت می‌تواند سهم استان را در اقتصاد کشور و دستیابی به رشد مورد انتظار نشان دهد.

استاندار آذربایجان‌شرقی متذکر شد: بهره‌وری ما پایین است که این امر باعث ایجاد بحران می‌شود بنابراین لازم است در همه حوزه‌ها برای ارتقای بهره‌وری برنامه‌ریزی شود.

خرم، موتور پیشران کشور را عرصه علم و فناوری دانست و یادآور شد: در حوزه اکوسیستم فناوری مشکل اساسی داریم و جزو استان‌های عقب‌مانده در این حوزه محسوب می‌شویم.

وی با بیان اینکه در همه زیرساخت‌های انرژی مشکل داریم اضافه کرد: بخش انرژی به عنوان زیرساخت توسعه تلقی می‌شود که اگر کارآیی و توان لازم را داشته باشد توسعه واقعی اتفاق می‌افتد، اما از آنجایی که تقریبا در همه زیرساخت‌های انرژی مشکل داریم، صحبت از هرگونه توسعه مفهوم خود را از دست می‌دهد!

خرم یادآور شد: در بسیاری از شاخص‌ها از استان‌های هم‌تراز عقب‌تر هستیم و برای اصلاح این رویه باید طرحی نو دراندازیم و برنامه ۶ ساله هفتم توسعه کشور باید یک شتاب‌دهنده در این ارتباط برای ما باشد.

▪️در صورت توافق دو کشور رفاه و معیشت را برای مرزنشینان رقم می خورد

یک کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه در سال های گذشته توافق برای افزایش بازارچه های مرزی تحول مهمی را رقم زده است گفت: این اقدام در طول یکسال گذشته در مرزهای شمال و جنوب کشور انجام شد تا گسترش روابط تجاری را رقم بزند.

محسن روحی با بیان اینکه ایجاد بازارچه های مرزی تاثیر چشمگیری بر معیشت مردم دارد ادامه داد: مرزنشینان می توانند تولیدات خود را به سرعت در مرز به فروش برسانند زیرا برای داد و ستد برخی کالاها مانند محصولات کشاورزی زمان بسیار مورد اهمیت است.

وی افزود: از سوی دیگر مرزنشینان کشور می توانند مواد اولیه و کالاهای مورد نیاز خود را در کمترین زمان ممکن خریداری و نسبت به رفع احتیاجات خود اقدام کنند.

این کارشناس اضافه کرد: فاصله کوتاه مرزی دو کشور بر قیمت کالا نیز تاثیرگذار است که از مهم ترین موارد برای گسترش رفاه برای مرزنشینان محسوب می گردد!

روحی خاطرنشان کرد: استقرار امنیت برای صادرات مرزی، توسعه تجارت را به وجود می آورد که بر معیشت مردم به طور مستقیم تاثیرگذار است.

وی اظهار کرد: افزایش ارتباطات اقتصادی بین دو کشور سطح روابط سیاسی را نیز بهبود می بخشد و با گره خوردن وضعیت معیشتی میان دو همسایه مرزی ادامه تعامل در زمان مشکلات تضمین می شود.

روحی با بیان اینکه ارتباط شهر یا استان هم مرز و همسایه با یکدیگر موجب شناسایی ظرفیت ها می شود اظهار داشت: در صورت توافق دو کشور با یکدیگر می توانند در جهت منافع اقدام کرد که رفاه و معیشت را برای مرزنشینان ایجاد می کند.

این کارشناس دیپلماسی عمومی می تواند موانع را رفع کند افزود: کاهش سطح روابط دولت ها بخش های مختلف اقتصادی را درگیر می کند و می تواند موجب رقم خوردن بسیاری از مشکلات در مناطق مرزی شود.