“عصرآزادی” از تعجب آور بودن زلزله های متوالی اطراف شهر تبریز گزارش می دهد؛ سحرخیزی به وقت ۴ ریشتر
? عصر آزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
به دنبال زمین‌لرزه های ۴/۳ و ۴/۴ ریشتری دو روز متوالی تبریز بسیاری از شهروندان ساکن تبریز از ترس پس لرزه‌های شدیدتر صبح زود به بیرون از منزل گریختند.
این تعداد شهروندان علی‌رغم سرمای هوا در کوچه و خیابان مشغول تحلیل زمین لرزه و ذکر میزان وحشت و خاطرات شان از زلزله یک دهه پیش اهر و ورزقان به همسایگان بوده و گروهی دیگر نیز حضور در خودرو را به خانه نشینی ترجیح دادند.
سخنگوی اورژانس آذربایجان شرقی در این خصوص گفت: به دنبال زمین لرزه صبحگاهی دو روز متوالی اخیر تبریز، یک نفر به دلیل سقوط از سطح غیرهمتراز دچار مصدومیت شده و توسط نیروهای امدادی اورژانس به بیمارستان انتقال یافت و دیوار برخی خانه ها تَرَک برداشت.
وحید شادی نیا خطاب به شهروندان افزود: همشهریان عزیز باید دقت داشته باشند که در این مواقع، ضمن حفظ خونسردی، با القای آرامش به اطرافیان از هیجان و ترس و فرار پرهیز کنند تا خدای ناکرده باعث آسیب کسی نشود!
▪️مکث اول
زلزله لرزش ناگهانی پوسته جامد زمین است که هر از چند گاهی در نواحی که بر روی نوار زلزله خیز قرار دارند رخ می‌دهد، این پدیده طبیعی دارای خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فردی است که آگاهی از پدیده های همراه زلزله، شناخت گسل‌ها و انواع آن در تعیین الگوی لرزه‌خیزی مناطق مختلف دارای اهمیت است.
قدرت تخریبی یک زلزله علاوه بر قدرت ذاتی آن به ساختار زمین در منطقه موردنظر و ساخت و سازهای موجود بستگی دارد.
گاهی در خبرها شنیده‌ایم که برای توصیف قدرت یک زلزله از عبارت شدت و گاهی نیز از عبارت بزرگی زلزله صحبت به میان می‌رود به طوری که شدت یک زمین لرزه از روی آثار خرابی‌ها و تأثیراتی که زمین‌لرزه بر انسان و تأسیسات می‌گذارد مشخص می‌شود، میزان ویرانی‌های به بار آمده از زمین‌لرزه با یک مقیاس دوازده‌گانه به نام «مرکالی» توصیف می‌شود، این مقیاس که کاملاً حالتی کیفی و توصیفی دارد از یک (I) که نمایانگر ارتعاشاتی بسیار ضعیف و غیر محسوس است شروع می‌شود و به دوازده (XII) که شدت خرابی آن فاجعه‌آمیز است ختم می‌گردد.
به اعتقاد کارشناسان زمین شناسی، گرچه گسل تبریز مربوط به دوران اول زمین شناسی بوده و سابقه آن به میلیون‌ها سال قبل بازمی‌گردد اما متأسفانه حالت “میرایى” نیافته و حتى وارد فعالیت‌های جدیدى شده و با بازگشت دوره زلزله‌های ۳۰۰ ساله نگرانی خسارت‌های مالی و جانی در تبریز پیش از وقوع زلزله، دل همگان را به لرزه درآورده است!
مطالعات حکایت از آن دارد که دوره بازگشت زلزله‌های ۳۰۰ ساله منطقه با مقیاس ۷ تا ۷.۵ ریشتر فرا رسیده و احتمال وقوع آن در قرن حاضر میلادی منتفی نیست لذا این زلزله‌های تاریخی هر ۳۰۰ سال یک بار مرند، بستان‌آباد و تبریز را ویران کرده که با فرارسیدن دوره بازگشت این بازه زمانی تا ۲۰ یا ۷۰ سال آینده باید منتظر وقوع آن بود!
▪️مکث دوم
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی جزئیاتی از ویژگی‌های زلزله ۴/۴ ریشتری را که دو روز متوالی در نزدیکی شهر تبریز رخ داد همراه با میزان خسارت وارده اعلام کرد.
علی بیت‌اللهی با اعلام اینکه بالغ بر ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت در شعاع ۱۰۰ کیلومتری زلزله ۴/۴ تبریز سکونت دارند بر آمادگی مدیریت بحران برای پس‌لرزه‌های احتمالی تاکید کرد.
وی با اشاره به اینکه زلزله با خسارت جانی و مالی همراه نبوده است گفت: زلزله در جنوب شرقی حاشیه کلانشهر تبریز و مابین شهر باسمنج در عمق ۱۵ کیلومتری و با فاصله ۱۱ کیلومتری از شهر باسمنج در حاشیه شهر رخ داد.
بیت‌اللهی با اشاره به اینکه احتمالاً فعالیت گسل شمال تبریز سبب رخداد زلزله با بزرگی ۴/۴ ریشتر بوده است از لرزه خیزی بالای منطقه زلزله زده و پیرامون آن خبر داد.
وی توضیح داد: سابقه لرزه خیزی گسل شمال تبریز بسیار زیاد است و سبب زلزله های ویرانگری در این منطقه شده است به طوری که شهر تبریز در طول تاریخ بر اثر فعالیت این گسل چندین بار ویران شده است، بنابراین توجه جدی به این زلزله و اهمیت آن کاملاً روشن است.
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اضافه کرد: اطراف محل زلزله و در شعاع ۱۰۰ کیلومتری بالغ بر ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ساکن هستند که حدود یک میلیون و ۸۵۰ نفر آن جمعیت شهری و حدود ۳۲۰ هزار نفر جمعیت روستایی هستند.
بیت اللهی تاکید کرد: از نظر لرزه خیزی در ۱۵ سال گذشته در اطراف این رودمرکز نزدیک به یکهزار و ۴۶۰ زمین لرزه به بزرگی ۲.۵ به بالا رخ داده است که نشان دهنده لرزه خیزی بالای منطقه است.
وی در پایان تصریح کرد: به دلیل لرزه خیزی بالای منطقه و میزان جمعیت ساکن شهری و روستایی در اطراف محل زلزله، هوشیاری لازم در سطوح مدیریت بحران شهر تبریز و آذربایجان شرقی وجود داشته باشد تا حادثه بزرگتری رخ ندهد!
▪️مکث سوم
مدتهاست که بحث مدیریت بحران در شرایط بروز حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله، تبدیل به بحث روز شده است، اما چرا باید همیشه منتظر بروز شرایط بحرانی باشیم و سپس اقدام به مدیریت آن نماییم؟
تمام متخصصان علم زلزله بر حتمی بودن بروز زلزله در شهر تبریز صحه می گذارند و با توجه به نزدیک شدن دوره بازگشت زمین لرزه های این منطقه، خود را برای بروز فاجعه انسانی و اقتصادی دیگری آماده می کنند و به قول یکی از اساتید اهل فن، از همین امروز زمین لرزه آینده ایران را تسلیت می گویند!
چرا باید شرایطی را به وجود آوریم که جامعه علمی کشور که سالهاست در زمینه لرزه خیزی کشور تحقیق می کنند حالا فقط بر اساس تصمیم اشتباه، فقط به ابراز تاسف بسنده کنند زیرا جامعه علمی کشور، قدرت اجرایی نداشته و این وظیفه مقامات اجرایی است که به تحقیقات کارشناسی ارج نهاده و به عنوان یک ارزش به آن بنگرند و با به کار بستن این راهکارها حافظ جان و مال مردم باشند!
از نظر استانداردهای بین‌المللی، گسل تبریز یک گسل بسیار فعال بوده و تحلیل دوره بازگشت زلزله‌ها از نظر آماری بیانگر رویداد زمین‌لرزه در آینده این گسل است؛ اگرچه در مقدار این دوره بازگشت اختلاف‌نظر وجود دارد اما محققان در مورد اینکه در آینده زلزله بزرگی در شهر تبریز به وقوع خواهد پیوست اتفاق‌نظر دارند!
آذربایجان شرقی را گسل های مهمی احاطه کرده‌اند که تقریباً در مرزهای استان قرار دارند که گسل تبریز در غرب، گسل ارس در شمال و گسل میانه – اردبیل در جنوب شرق از آن جمله اند.
در داخل استان نیز گسل‌های مهم دیگری وجود دارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها گسل شمال و جنوب میشو، گسل‌های شمال و جنوب بوزقوش، گسل ارسباران و نیز گسل جنوب اهر که گسل تبریز به حکایت تاریخ، لرزه خیزترین گسل آذربایجان است!
▪️مکث چهارم
عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در واکنش به زمین لرزه تبریز گفت: ۱۰ درصد از تغییر شکل در پوسته زمین که فرایند دائمی بوده و همیشه یکسان نیست لذا در ماه تعداد مشخصی زلزله در نقاط معین رخ نمی دهد ولی به طور متوسط می توان برآوردی از تعداد رخداد زلزله های با بزرگی های مختلف در کل فلات ایران و در هر ناحیه دانست.
مهدی زارع ادامه داد: ساختار‌های زمین در برخی نقاط که گسل‌های فعال وجود دارد با حرکت نکردن و یا سکون مقطعی یا طولانی مدت مواجه است لذا سکون این ورقه‌ها بر اثر فشارهای مداوم درونی به پایان می‌رسد در نتیجه زلزله رخ می‌دهد.
وی افزود: هر آنچه در روزهای اخیر از نظر زلزله های کوچک رخ می‌دهد اتفاقی طبیعی است و مهم ترین نشانه بر اینکه گسل های آن ناحیه فعال هستند لذا با توجه به سابقه زلزله‌های بزرگ در ایران، به طور متوسط در هر دهه، حدود دو زلزله با بزرگای بالای هفت در فلات ایران رخ می‌دهد و این موضوع بحثی آماری است.
زارع اضافه کرد: وقوع زلزله‌های بالای ۷ ریشتری پدیده طبیعی است فقط باید امیدوار باشیم که کانون زلزله در منطقه شهری رخ ندهد زیرا این زلزله های کوچک دست کم می‌توانند هشدار دهنده باشند.
وی یادآور شد: با اطلاعات کمی که در مورد لایه‌های زیر زمین داریم نمی‌توان در مورد زمان دقیق از رخداد زلزله شدید بعدی اظهار نظر نزدیک به صحت و با دقت بالا انجام داد لذا کار منطقی آن است که این زلزله های کوچک را نشانه فعال بودن همان منطقه در نظر بگیریم و بر اساس درک فعال بودن هر منطقه در مورد افزایش سطح آمادگی در آن ناحیه برای سناریوی زلزله شدید احتمالی بعدی تلاش کنیم.
