“عصرآزادی” از ناکارآمدی پاساژهای مرکزی تبریز در مواجهه با سوانح احتمالی گزارش می دهد؛

? عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

یک کارشناس حوزه ایمنی می گوید اکثر پاساژهای حریم بازار تبریز در دهه ۵۰ احداث شده و از نظر شاخص‌های ایمنی، ناکارآمد هستند!
حادثه تلخ و تاسف‌بار پلاسکوی تهران و اخیراً نیز متروپل آبادان و پیامدهای ناگوار آن، بار دیگر توجه اذهان عمومی و مسئولان را به خطر بناها و ساختمان‌های تجاری و مسکونی ناامن کشور جلب کرد.
در این میان، تبریز یکی از کلانشهرهایی است که اتفاقاً زنگ خطر ساختمان‌های ناامن آن از سالها پیش به صدا درآمده بود بدون آنکه توجهی به آن شود، گرچه امروز و پس از حوادث اندوه بار اخیر، این قضیه مهم مورد توجه مسئولان قرار گرفته است اما، بازهم آن طور که باید و شاید در اصلاح رویه فعلی مصمم نیستند!
در حقیقت، شهر تبریز به واسطه داشتن بیش از دو هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده و با وجود اعلام خطر کارشناسان، این زنگ خطرها آن‌ طور که باید و شاید از سوی مدیران شهری جدی گرفته نمی شود کمااینکه تعدادی از پاساژهای قدیمی این شهر می تواند متروپل دیگری را رقم بزند!

▪️متروپل نمی تواند محدود به آبادان باشد و می توان ردّی از آن را در تبریز یافت!

تبریز به دلیل وجود گسل های شمالی خود در دامنه های عینالی، ساخت‌ و سازهای هول‌انگیز حاشیه ای، بی‌مبالاتی در حوزه شهرسازی، بی توجهی به پاساژهای قدیمی و غیره هر نقطه‌ شهر هر لحظه ممکن است با مخاطرات وحشتناکی روبرو شود که شاید جبران آنها غیرممکن باشد!
چنانچه دیدیم پس از سانحه وحشتناک ساختمان متروپل آبادان چندین سازمان، کمیته ویژه تشکیل دادند تا دنبال مقصر حادثه بگردند در حالی که بارها نسبت به فروریختن این ساختمان و از ناایمن بودن آن هشدار داده شده بود اما ظاهراً گوشی برای شنیدن هشدار‌ها وجود نداشته است!
حادثه متروپل نمی تواند فقط محدود به آبادان باشد زیرا این نخستین حادثه‌ای نیست که اینگونه به خاطر قصور مدیریتی رخ داده و شاید آخرین آن هم نخواهد بود و به طور حتم در تبریز نیز می توان ردّی از آن را یافت!
به یاد داریم که ۳ آذر ۱۴۰۰ بود که انفجار گاز در یک ساختمان ۵ طبقه در کوی بهشتی تبریز باعث فرو ریختن ساختمان شده و دو ساختمان مجاور نیز آسیب دیدند، در این حادثه ۵ شهروند جان باخته و ۱۵ تن نیز مصدوم شدند و مدیریت شهری چند روز درگیر آواربرداری بود و در آخر هم معلوم نشد قصور از طرف چه کسی یا ارگانی یوده است!
در ۱۵ بهمن ۱۴۰۰ نیز انفجار و ریزش ساختمان مسکونی در منطقه عباسی تبریز ۳ کشته و ۱۰ مصدوم برجای گذاشت و چندین منزل مسکونی مجاور به‌ صورت ۱۰۰ درصد تخریب شدند.
همچنین ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ نیز ساختمان جدیدالاحداث سه طبقه در خیابان ابوذر تبریز به دلیل عدم رعایت نکات فنی مهندسی دچار نشست شده و به طور کامل فرو ریخت، هرچند خوشبختانه در این حادثه فردی آسیب ندید اما علل اینگونه حوادث ساختمانی باید مورد واکاوی قرار گیرد!
این در حالی است که به گفته رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تبریز، این شهر به دلیل توپوگرافی نامناسبی که دارد موجب سختی اجرای عملیات اطفای حریق شهر برای آتش نشانان شده و به لحاظ اینکه دومین شهر بلند مرتبه بعد از تهران است ضرورت داشتن امکانات اطفای حریق را می طلبد!
▪️مالکان برای دستیابی به منافع مالی اقدام به ساخت و سازهای غیرمجاز می کنند!

یک کارشناس حوزه عمران با انتقاد از روند رو به افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در شهر تبریز گفت: رعایت ایمنی در ساختمان سازی بدون کمک و مساعدت اساسی دولت میسر نیست!
عباس رنجبر افزود: بر اساس برآوردهای انجام شده، هم اکنون در این شهر افزون بر ۱۰۰ هزار واحد مسکونی ناایمن و غیرمجاز وجود دارد که ایمن سازی آنها بدون تسهیلات مالی دولت و توجه ویژه به این مقوله ممکن نخواهد بود زیرا منابع مالی و اعتباری شهرداری ها به هیچ عنوان در این زمینه کفاف نمی کند.
وی به وقوع چند مورد حادثه در ساختمان های ناایمن تبریز طی ماه های اخیر اشاره کرد و ادامه داد: این اتفاقات دردناک که جان چند نفر از شهروندان را گرفت توجه بیش از پیش به اهمیت ایمنی در ساخت و سازها را نمایان تر کرد تا تمام قواعد و ظوابط مصرح در آیین‌نامه‌های ایمنی ساختمان که از سال ۱۳۷۶ مصوب شده است جدی گرفته شده و سخت گیری های آن توسط شهرداری ها، مالکان و پیمانکاران ساختمان به دقت رعایت گردد
رنجبر اضافه کرد: در سال‌های گذشته اغلب با ساخت و ساز غیرمجاز واحدهای مسکونی یک طبقه ای روبرو بودیم و مالکان در صدد بودند تا سرپناهی مختصر برای خود در زمان بسیار اندک بسازند اما اکنون همان ساختمان های یک طبقه تبدیل به واحدهای چند طبقه شده اند و مالکان برای دست یابی به منافع مالی بیشتر اقدام به ساخت و سازهای غیرمجاز و خطرناک می کنند که با این اقدام خود، در حقیقت با جان و مال خود و همسایگان بازی می کنند!
این متخصص مدیریت با جالب خواندن اینکه خانه‌های غیرمجاز از کمیسیون ماده ۱۰۰ مجوز دارند اظهار داشت: بر این اساس ورود به این خانه‌ها توسط عوامل شهرداری ممنوع بوده و مشکلات قانونی خاص خود را برای جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز دارد که متخلفان از این خلاء، سوءاستفاده کرده و تا زمان اخذ مجوز ورود، کماکان احداث می کنند و معلوم نیست چه فاجعه انسانی پیش آید!

▪️راهروی پاساژها از نقاط خطرساز پاساژهای قدیمی هسته مرکزی تبریز است!

یک کارشناس حوزه ایمنی در تبریز گفت: بیشتر مجتمع‌ها و پاساژهای هسته مرکزی تبریز در دهه ۵۰ احداث شده و امروز از نظر استحکام و شاخص‌های ایمنی، ناکارآمد هستند از این رو اخطارهای لازم به مالکان آنها داده شده است.
آتشپاد طالب‌نژاد از وقوع ۲۶ مورد آتش‌ سوزی یکساله در بازار تبریز خبر داد و افزود: خوشبختانه با تمهیدات لازم و عملیات سریع آتش‌نشانان، این حریق‌ها، ختم به خیر شده است؛ با این حال اگر حادثه مشابهی در بخش‌های کور و دور از دسترس بازار روی دهد، عملیات ایمنی و امداد، بسیار پیچیده و دشوار خواهد بود.
وی ادامه داد: خطر انبارهای مواد آتش‌پذیر از قبیل پارچه، لباس، فرش، کاغذ و بساط دستفروشان در راهروی پاساژها از نقاط خطرساز در مجتمع‌های تجاری و پاساژهای هسته مرکزی تبریز است که آتش نشانی قانوناً نمی‌تواند وارد حوزه جمع‌آوری آنها شود!
طالب نژاد به بازدید‌ از برخی انبارهای بازار تبریز اشاره کرد و گفت: متاسفانه در بیشتر این انبارها، حتی خود فرد فروشنده به سختی می‌تواند از لا به لای دپوی اجناس رد شود که این موضوع، بستر حریق است لذا در صورت بروز حریق، چگونه می‌توان از بین چنین مواد متراکمی عبور کرد و افراد حادثه دیده را نجات داد؟ این در صورتی است که بسیاری از پاساژها اجازه بازدید از انبارها را نمی‌دهند و در صورت بازدید و بررسی تمام انبارهای بازار می توان به نتایج دقیق‌تری نیز دست یافت.
وی اضافه کرد: در سال‌های اخیر و در مورد مباحث فرهنگ‌ سازی، برنامه‌های آموزشی لازم به نگهبانان و کسبه واحدهای تجاری ارائه شده و گواهینامه‌های مربوط نیز صادر شده است.
این کارشناس حوزه آتش نشانی تاکید کرد: با نصب کپسول‌های اطفای حریق، واحدهای تجاری پاساژهای قدیمی هزینه‌های مضاعفی را متقبل می گردند اما با این حال متاسفانه حتی در همین موضوع نیز، واحدهای تجاری اغلب همکاری کمی دارند که باید برای حفظ جان خود و اموالشان نهایت تلاش را انجام دهند.

▪️هیچ تجربه ای را جدی نمی‌گیریم و اتفاقات دلخراش نیز زود فراموش می‌شوند!

مشکل بزرگ ایمنی ساختمان های تبریز همانند سایر کلان شهرهای کشور، به اماکنی مربوط می شود که کاربری مسکونی داشته اند اما، در آنها فعالیت های تجاری انجام می شود. کارشناسان شهری با ذکر اینکه بیشترین درصد تخلفات مالکان در رعایت اصول ایمنی مربوط به پله فرار و معابر خروجی است معتقدند این موضوع در تغییر کاربری‌هایی که صورت می‌گیرد شکل پیچیده‌ای به خود می‌گیرد.
آنها می گویند برخی ساختمان‌ها از مسکونی به تجاری تغییر کاربری داده‌اند و مالکان در این فرآیند توجه نکرده‌اند که باید ضوابط ایمنی نیز مطابق با کاربری موجود تغییر کند، چرا که ضوابطی که برای کاربری‌های مختلف وجود دارد متفاوت بوده و کاملاً محرز است که ضوابط ایمنی ساختمان مسکونی با تجاری فرق می‌کند!
از قرار معلوم، برخی مالکان نیز بدون در نظر گرفتن پارامترهای ایمنی اقدام به افزایش ارتفاع ساختمان کرده‌اند که این موضوع نیز در هنگام وقوع حادثه سلامتی ساکنان را تهدید می‌کند لذا تعبیه آسانسور در این نوع ساختمان‌ها مهم‌ترین مشکل بوده که در آن به شکل آسانسور توجهی نشده است!
اما یک مسئله در این میان وجود دارد؛ چرا شهرداری نمی تواند برخورد جدی با ساختمان های ناایمن و پرخطر داشته باشد؟ سازه هایی که هر کدام تَله های مرگ محسوب می شوند که جان دهها تن از شهروندان را تهدید می کنند!
مدیران شهری هم‌ در مقابل این قضیه، دلیل کم کاری شهرداری را خلاءهای قانونی می دانند و معتقدند که از منظر قانونی، شهرداری اهرم لازم برای پلمپ ساختمان های پرخطر را ندارد و باید برای طی طریق این مشکل چاره ای اندیشیده شود!
واقعیت این است که ما از حوادث گذشنه درس نمی گیریم زیرا اگر می خواستیم درس بگیریم بعد از فاجعه ای که برای ساختمان پلاسکوی تهران رخ داد، انتظار این بود که فکری برای برای ایمنی ساختمان‌های بلندمرتبه و مراکز تجمعی نظیر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، پاساژهای قدیمی و امثال آنها شود اما متاسفانه اقدامی نشده است و لذا ظاهراً هیچ تجربه و اتفاقی را جدی نمی‌گیریم و اتفاقات دلخراش نیز دیر یا زود فراموش می‌شوند!