“عصرآزادی از نتایج اجلاس روند آستانه با محوریت حفظ امنیت سوریه گزارش می دهد؛

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

 

یک کارشناس مسائل خاورمیانه می گوید دیدگاه مشترکی بین کشورهای اجلاس آستانه وجود دارد زیرا هر سه به پایان بحران نظامی علاقمند هستند!

هفتمین اجلاس مذاکرات سه گانه ایران، ترکیه و روسیه موسوم به “روند آستانه” با محوریت مسائل سوریه به میزبانی ایران و با حضور سیدابراهیم رئیسی، رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین روسای جمهور سه کشور قدرتمند منطقه چند روز پیش در محل سالن اجلاس سران به کار خود پایان داد.

برنامه‌ریزی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه اولویت رایزنی‌های رؤسای جمهور دو کشور بود در حالی که جدیت روس‌ها نسبت به گذشته در زمینه همکاری‌های اقتصادی با ایران بالاتر و پررنگ تر بود.

مذاکرات آستانه با ابتکار عمل ایران و روسیه و همراهی ترکیه در سال ۲۰۱۷ با هدف حل و فصل منازعات سوریه و پایان بخشیدن به چندین سال جنگ، آوارگی و ویرانی در این کشور آغاز شد. دور اول نشست آستانه یا نشست صلح سوریه در ژانویه ۲۰۱۷ با حضور ایران، روسیه و ترکیه در قزاقستان برگزار شد و در مجموع این سه کشور تاکنون ۱۸ بار مذاکرات آستانه را با هدف بررسی مسائل بشردوستانه، تقویت اعتماد و هماهنگی برای انجام اقداماتی در راستای توسعه روند صلح و حل و فصل بحران سوریه برگزار کرده‌اند که تا به حال به نتیجه قابل قبول دست نیافته است.

اما هر چه باشد مذاکرات روسای سه کشور ایران، ترکیه و روسیه در هفتمین اجلاس روند ضامن آستانه دارای ابعاد گسترده ای بود که نظر کارشناسان را به خود جلب نمود به طوری که هیچگونه اظهارنظر ضد و نقیضی در پایان‌ نشست به گوش نرسید!

▪️آستانه اول

نشست روند آستانه برای هفتمین سال در تهران و به نام سوریه برگزار شد اما در کنار تأکید بر موضوعاتی نظیر حفظ حاکمیت سوریه، کمک به بازگشت آوارگان سوریه، مخالفت با خودمختاری غیرقانونی و همچنین مخالفت با قاچاق منابع سوریه، موارد مهم دیگری نیز داشت.

استقبال ایران از رویکرد کشورهای عربی برای همکاری با تهران، تأکید سه کشور ایران، روسیه و ترکیه بر گسترش روابط، هماهنگی برای خنثی‌سازی تحریم‌های غربی، تأکید بر تقویت روابط دوجانبه میان این کشورها و همچنین تحت‌الشعاع قرار دادن سفر جو بایدن به منطقه غرب آسیا از جمله علل اهمیت نشست‌ تهران بود!

روسیه، ترکیه و ایران در سال‌های اخیر مذاکراتی را درباره سوریه به عنوان بخشی از روند صلح آستانه برای پایان دادن به بیش از ۱۱ سال درگیری در این کشور خاورمیانه برگزار کرده‌اند، هرچند ۱۸ دور برگزاری مذاکرات درباره سوریه تاکنون نتایج ملموسی در پی نداشته است اما رؤسای سه کشور تلاش می‌کنند از افزایش تنش‌ها در سوریه در برهه کنونی جلوگیری کنند.

سیدابراهیم رئیسی با اشاره به گذشت حدود ۱۱ سال از آغاز بحران سوریه گفت: ایران همچنان معتقد است تنها راه‌حل بحران سوریه سیاسی است و اقدام نظامی نه‌تنها راهگشا نیست بلکه به وخامت اوضاع منجر می‌شود.

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه هم در هفتمین نشست سران کشورهای ضامن روند آستانه گفت: روند آستانه تنها پلتفرمی است که گام‌های لازم را برای حل بحران سوریه برداشته است به طوری که ما از سال ۲۰۱۹ اجازه ندادیم از برخی گروه‌ها استفاده ابزاری شود و اکنون هم به مبارزه با گروه‌های تروریستی ادامه می‌دهیم لذا از روسیه و ایران هم انتظار داریم در این مبارزه کنار ترکیه باشند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز در این نشست گفت: بسیار مهم است که ایران، روسیه و ترکیه تلاش فراوانی برای کمک رساندن به مردم سوریه برای ساخت‌ و ساز پسا اختلافی داشته باشند، اقتصاد کشور سوریه را احیا کنند، بخش اجتماعی را برگردانند و مهاجران و پناهجویان و آوارگان داخلی را به خانه‌های خودشان بازگردانند.

▪️آستانه دوم

یک کارشناس مسائل خاورمیانه درباره اهمیت برگزاری نشست آستانه و آینده شمال سوریه گفت: دولت سوریه منطقه بی طرف در شمال این کشور را نمی پذیرد و قلمرو خود را در حاکمیت قطعی دولت سوریه می خواهد.

مصیب نعیمی ادامه داد: اگر بتوان امنیت ترکیه را تامین کرد می توان در مورد پایان تنش ولو به صورت تدریجی دست پیدا کرد و این با رسیدن به دیدگاهی مشترک ممکن خواهد بود به ویژه اینکه کشورهایی که در اجلاس آستانه شرکت می کنند موثر و دارای نقش هستند و هر سه به پایان بحران نظامی علاقمند هستند اگر چه تهدیدات هر کدام در سطوح تبلیغاتی می تواند نگرانی ایجاد کند و آرامش را از بین ببرد.

وی افزود: قطعاً برگزاری چنین اجلاس در سطح سران سه کشور ایران و روسیه و ترکیه در این برهه حساس و مهم از اهمیت ویژه ای برخوردار بود به ویژه که تنش های بین المللی خواه ناخواه بر همه کشور ها سایه افکنده است و نگاه به آینده می گوید نباید هیچ گونه درگیری و مشکلات جانبی را پذیرفت!

نعیمی اضافه کرد: با توجه به تهدیدات اخیر ترکیه و نگرانی های ایران و نگرانی خود ترکیه که احساس می کند در صورت ورود به بحرانی جدید در سوریه با جنگی فرسایشی روبرو خواهد بود و نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت و نگرانی های ایران نسبت به اینکه این بحران می تواند مورد سو استفاده غرب باشد که خود غرب هم درگیر بحران های فزآینده است با مشورت های این اجلاس می تواند راهگشا باشد.

وی تاکید کرد: روسیه هم در همین زاویه است زیرا خود را در مسئله سوریه هم پیمان می داند و نمی خواهد هم پیمانانش درگیر مسائل جدیدی شوند و ترکیه نیز این وضعیت را دارد، از این رو اگر از ابتدای امر به مسئله حل و فصل سیاسی و گفتمانی سوریه بنگریم این دیدگاه ها را نشان می دهد و اجلاس روند آستانه به عنوان بحث و بررسی و حل اختلاف مسائل سوریه برگزار گردید و نتیجه مذاکرات در آینده متجلی خواهد شد.

▪️آستانه سوم

از سال ۲۰۱۱ و آغاز بحران سوریه، کشورهای خارجی و دشمنان محور مقاومت تلاش کردند تا از طرق مختلف نظام سوریه را تحت فشار قرار دهند اما به گفته کارشناسان، زاویه تعلق خاطر برخی جریان های موافق و مخالف سوریه موجب به وجود آمدن حرکت های ضدسوری شده است که نشست آستانه تا حدودی از رنگ حنای آنها کاست!

یکی از محققان بنیاد تحقیقات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ترکیه موسوم به Seta در خصوص این نشست گفت: ترکیه به‌عنوان سومین بازیگر نشست آستانه، در روند بهبود سریع و عادی سازی روابط خود با کشورهای منطقه قرار دارد زیرا این کشور به واسطه ایفای نقش‌ متوازن و کشور مسئول ثالث در بحران اوکراین، در تلاش است تا موقعیت سازنده خود را در جامعه بین‌المللی تحکیم بخشد.

طلحه کوسه افزود: حضور ترکیه در تصاویر سه گانه هم برای روسیه و هم برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به طوری که تاکید بر مبارزه با تروریسم بدون تبعیض و درخواست برای بازگرداندن روند سیاسی در سوریه از جمله پیام‌های اصلی آنکارا به شمار می‌رود و در مورد هر دو موضوع، اختلاف نظر با روسیه و ایران ادامه دارد!

وی اضافه کرد: روسیه مادامی که به رویکرد کلی و منافع بلندمدت و اولویت‌های استراتژیک دو کشور پایبند باشد انعطاف‌پذیری خود را حفظ خواهد کرد لذا ترکیه و روسیه با وجود اختلاف نظرها در بسیاری از مسائل، در حوزه‌های مختلف همکاری دارند و نشان دادن حفظ همکاری عمل‌گرایانه ترکیه و دیگر بازیگران، برای مسکو حائز اهمیت است زیرا کارزار اروپا برای ایجاد تصویر انسانیت‌زدا از پوتین، مانع از مدیریت دیپلماتیک اوکراین و سایر بحران‌ها می‌شود!

کوسه یادآور شد: ترکیه با برقراری روابط منطقی با روسیه و ایفای نقش تسهیل کننده در بحران اوکراین تلاش می‌کند روسیه را در فضای دیپلماتیک نگه دارد و لذا تلاش‌های ترکیه برای نگه داشتن روسیه بر سر میز با استقبال بسیاری از کشورهای اروپایی نیز مواجه شده است که تداوم این روند می تواند آثار مثبتی را به همراه داشته باشد.