“عصرآزادی” از مصائب دورهمی شب یلدا در بین خانواده های کم درآمد کشور گزارش می دهد؛

طبق تحقیقات میدانی یک تازه داماد برای تهیه هدایای شب چله نوعروس با تزئیناتی که گاهی گران‌تر از لوازم اصلی در می‌آید باید ۱۵ الی ۲۰ میلیون تومان هزینه کند!

 

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

گرامی داشتن شب یلدا یا همان چلّه از روزگاران کهن تا به امروز استمرار داشته و متناسب با گذر زمان تغییراتی ظاهری در نحوه برگزاری آن دیده می‌شود اما ساختار و ماهیتش همان است و همچنان اقوام و ملیت های گوناگون این شب را دوست می دارند.

با فروکش کردن ویروس کرونا، مردم کشور امسال بدون دلهره و واهمه، گردهم جمع شده و به استقبال زمستان سرد و لذت بخش خواهند رفت اما گرانی‌های سرسام آور برای تهیه نیازمندی‌ ها و خوراکی‌های این شب، کام مردم را مقداری تلخ کرده است.

شاید طول مدت شب یلدای ۱۳۹۸ که قبل از شیوع ویروس کرونا بود با یلدای امسال برابر باشد اما پسته ۱۴۰ هزار تومانی به بالای نیم میلیون تومان رسیده و سایر اقلام شب چله هم گرفتار این جهش قیمتی چند صد درصدی شده‌اند حال آنکه دستمزد یک کارگر و کارمند در سه سال اخیر حداکثر ۵۰ درصد افزایش داشته است.

با این اوصاف، روانشناسان معتقدند نباید اجازه داد که شب یلدای عصر تکنولوژی، طولانی ترین شب خانواده را زیر هجوم فضای مجازی درون خانه ها قرار داده و این آداب اجدادی به وادی فراموشی سپرده شوند زیرا آنگاه، طولانی ترین شب سال به طولانی ترین فاصله بین نوه ها و پدربزرگ ها و مادربزرگ ها تبدیل می گردد و پشیمانی سودی نخواهد داشت…

 

▪️راسته اول

برخی ها معتقدند تا ۵ سال پیش، مردم به لحاظ اقتصادی وضعیت بهتری داشتند و بازار خرید آجیل و تنقلات شب چله چنان داغ بود که مغازه ها، میوه فروشی ها و قنادی ها از یک هفته قبل شلوغ می شد اما امسال آنقدر گرانی ها و کاهش درآمدها به مردم فشار آورده که خیلی از مردم در فکر تدارک شب یلدا نبودند و اگر هم برنامه ای در این خصوص داشتند سعی کردند با خوراکی های ارزان تر، درجه چندم و خلاصه وار، این شب را جشن گرفته و سپری نمایند.

کنار یکی از مغازه های بازار ایستاده ام که هر لحظه تعدادی از مشتریان مقابل آن توقف کرده و پس از دیدن قیمت ها به راه خود ادامه می دهند، برخی ها هم چند عدد از هر میوه انتخاب کرده و به حساب و کتاب می پردازند.

متوجه یک مسئله می شوم؛ میوه خریدن برخی شهروندان یک تغییر اساسی کرده و اغلب مردم رغبت چندانی به خرید جعبه ای و کیلویی میوه نمی کند، پلاستیک های متعدد و گاه کم حجم در دست دارند، گوشم را تیز می کنم و صدای مشتری که می گفت ۴ عدد گلابی، ۵ عدد پرتقال و ۵ عدد موز برایم بگذارید را می شنوم!

به قول بزرگترها، زمانه عوض شده و میوه را دانه ای می خریم! به میوه فروش می گویم مگر میوه را دانه ای می خرند؟ کو جعبه ها؟ می خندد و به حالت استهزا می گوید گذشت آن روزها، کسی دیگر جعبه ای نمی خرد مگر مجلسی، چیزی باشد که آن هم به لطف گرانی و بی پولی مداوم از دسترس خارج شده…

وقتی قصد ترک محل را دارم یک مشتری دیگر با تمسخر می گوید به جای آجیل، تخمه خریدم تا شب یلدا را تمام کنم و خلاص شوم و در آن لحظه متوجه جمله معروفِ “امان از بی پولی” قشر کارگر می شوم که واقعاً دردناک است!

با یک حساب سر انگشتی به این نتیجه می‌رسیم که شب یلدا برای برای یک خانواده ۴ نفری با مختصری میوه و آجیل و شام و اگر هیچ خرج اضافه‌ای در کار نباشد حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بردارد که چیزی نزدیک به یک‌ سوم حقوق ماهانه‌ کارگران است و آنگاه چطور می شود فقط برای یک شب این مبلغ را خرج کرد؟!

▪️راسته میانی

در آخرین شب پاییز خانواده‌ها در منزل بزرگتر فامیل دورهم بر سر سفره شب یلدا جمع می‌شوند و شب چله را جشن می‌گیرند که در جریان برگزاری بخش های مختلف این شب، ارزش‌هایی همچون هویت فرهنگی، توجه به طبیعت و گاهشماری سنتی، ارج نهادن به جایگاه مهم زنان و کودکان در خانواده، آشتی، دوستی، ‌مهمان‌ نوازی و آشنایی با هویت فرهنگی مورد توجه قرار می‌گیرند و به نسل آینده منتقل می‌شوند.

یک روانشناس اجتماعی در خصوص اهمیت برگزاری شب یلدا گفت: مهمترین اثر برگزاری این دورهمی ها انسجام خانوادگی است و اصولاً این مسائل کمک می‌کند که افراد به یکدیگر نزدیک تر می‌شوند اما گرانی ها، معادلات را برهم زده است.

علیرضا شریفی افزود: در عصری زندگی می‌کنیم که بهانه برای دور شدن افراد از یکدیگر بسیار زیاد است و ارتباطات به معنی عمیق و عاطفی ضعیف شده و افراد به راحتی تنها می‌مانند لذا در چنین فضایی، استفاده از هر شیوه‌ برای اینکه بتوان وابستگان و آشنایان را به همدیگر نزدیک کرد امری پسندیده بوده و این نقش همه جشن‌های ماست.

وی در خصوص رفتار بلاگرها برای پر زرق و برق کردن این مراسم‌ نیز اضافه کرد: اینکه گروهی تلاش می‌کنند این مراسم را پر زرق و برق جلوه دهند با فلسفه برگزاری اینگونه جشن‌ها در تناقض است آن هم به این دلیل که زمانی که مراسمی به سمت تشریفاتی شدن می‌رود بعد از مدتی خسته کننده می‌شود و از آنجایی که افراد توان انجام آن را ندارند سبب می‌شود که بعد از مدتی اینگونه مراسم کوچک‌تر شده و به طور کامل از بین بروند زیرا از پس هزینه برگزاری آن بر نمی‌آیند و حذفش می کنند.

شریفی عنوان کرد: اینکه چرا گروهی از افراد مانند بلاگرها سعی می‌کنند این فضا را پر زرق و برق کنند و یا در این ذهنیت هستند که باید عکس یا فیلمی را از برگزاری اینگونه مراسم منتشر کنند به اختلالات شخصیتی این افراد باز می‌گردد.

وی خاطرنشان کرد: کسانی که اختلال شخصیتی دارند و به اصطلاح شخصیت نمایشی دارند بیشتر سعی می‌کنند به جای اینکه از این شب لذت ببرند چند عکس مهم و خاص بگیرند که در فضای مجازی منتشر کنند تا دیگران برای آنان کف بزنند در حالی که فلسفه وجود شب یلدا، دورهمی خانواده و فامیل بدون اتکا به فضای مجازی و صرفاً بگو بخندهای رایج در سالهای دور است.

▪️راسته آخر

شب یلدا برای تازه عروس‌ها هم شیرینی خاص خود را دارد چرا که در این شب طبق یک رسم سنتی و دلنشین، مراسم ویژه ای مختص آنان برگزار می‌شود که بازمانده از آداب گذشتگان است به طوری که خانواده داماد برای تازه عروسشان هدایایی را آماده می‌کنند و به نیت مهمانی به خانه آن‌ها می‌روند و خانواده عروس هم خود را آماده بازدید از خانواده داماد می‌کنند.

شب چله‌ای عروس در شهرستان‌ها به همان شیوه قدیم اجرا می‌شود که هدایای تهیه شده را در سینی بزرگی یا اصطلاحاً خوانچه و خونچا قرار داده و زنان خانواده داماد، طَبَق را روی سر قرار داده و راهی منزل عروس می‌شوند.

متاسفانه امروزه تشریفات مدرن باعث شده تا این امر در شهرهای بزرگ کشور با صرف هزینه های گزاف صورت گیرد و با احتساب خرید لباس‌های زمستانی مانند پالتو، چکمه، کیف، شال و البته طلا که این روزها گرمی حدوداً یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان و در نوسان است یک تازه داماد برای تهیه هدایای شب چله با تزئیناتی که گاهی گران‌تر از لوازم اصلی در می‌آید باید ۱۵ الی ۲۰ میلیون تومان هزینه کند.

این رسم دیرینه برای عروس و داماد خوش‌یمن بوده است اما اخیراً با چشم و هم‌چشمی و تجملات بیش از اندازه همراه است که هزینه های هنگفتی را روی دست آقا داماد می‌گذارد که کام نوعروسان را تلخ می‌کند و گاهی هم با تنش های داخل خانواده همراه می گردد که نشان می دهد تجملات به رسم و رسوم های یک شب سنتی هم رِخنه کرده است!

در طولانی ترین شب سال و طبق یک سنت دیرینه، مردم کشورمان به شادمانی پرداخته و خرید برخی اقلام شب چله رونق می گیرد اما امسال به واسطه تورم افسارگریخته خریدهای این شب با قدرت و توان خرید مردم سازگاری نداشته و معابر بازارها، رنگ و بوی تماشامحور دارد و اکثر شهروندان به خرید مختصر و مفید اکتفا می کنند و همانا صائب تبریزی می فرماید: آهِ ما رعناترست از آهِ ماتم دیدگان/ آنچنان کز جمله شبها شب یلدا یکی است…