طلای آذربایجانم آرزوست

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

آذربایجان‌ شرقی از جمله استانهایی است که در زمینه در اختیار داشتن معادن طلا از شرایط خوبی برخوردار است اما بررسی نقش آنها در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی مناطق شهری و روستایی و نیز و آسیب‌های پیش روی فعالان این حوزه از قبیل برخوردار نبودن از تکنولوژی‌ های استخراج و مشکلات موجود در حوزه افزایش توان تولید تاکنون مغفول مانده و آنچه مشاهده می شود فقط دست درازی های غیرمجاز و حریصانه نااهلان است.

عقب ماندگی های ۴ دهه گذشته این استان در حوزه معادن بر لزوم جلوگیری از خام فروشی استحصالات آنها دلالت دارد تا معادن طلای آذربایجانِ زرخیز از بلاتکلیفی چند ساله درآیند که در این حالت به نفع شهروندان ساکن استان تمام شده و موجب توسعه و آبادانی مناطق شهری و روستایی خواهد شد.

طبق گزارشات واصله، برداشت غیرمجاز سنگ طلا از معدن اندرگان و آستارگان و مناطق همجوار شهرستان ورزقان به معضل سال های اخیر منطقه تبدیل و اختلاف نظر در اجرای ماده ۱۹ قانون معادن، تداوم این معضل را موجب شده است که باید به فکر ساماندهی امور اجرایی آنها بود.

به گفته صَمتی ها، در ۹ ماهه سال جاری حدود ۴۷ پروانه اکتشاف و ۳۲ پروانه بهره‌برداری معادن آذربایجان شرقی صادر شده و در مزایده اخیر واگذاری معادن نیز، تعداد ۲۲۶ محدوده معدنی عرضه گردیده که در نهایت ۳۲ محدوده با تایید صلاحیت شرکت‌ کنندگان واگذار شده است که آن هم در آینده نزدیک باید ثابت شود که تا چه میزان موثر خواهد بود…

▪️کریدور اول

موضوع بلاتکلیفی معادن مختلف آذربایجان شرقی و ضرورت ساماندهی آنها سالهاست که مدنظر دلسوزان، کارشناسان، باستان شناسان و مردم مناطق مربوطه قرار گرفته است اما عملیاتی نمودن آن، عزم فولادین می خواهد که گاهی اوقات رنگ می بازد!

این قضیه مهم اخیراً در جلسه شورای معادن آذربایجان شرقی هم مورد بررسی قرار گرفت و صدای شخص استاندار را هم درآورد، به طوری که موضوع بند ۵ ماده ۴۳ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر اختصاص یک درصد فروش معادن و صنایع معدنی برای جبران خسارت‌های ناشی از فعالیت‌های معدنی برای شهرستان ورزقان مورد تاکید وی قرار گرفت و با اختصاص ۳۰۰ میلیارد تومان از این محل برای سال ۱۴۰۰ و ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ موافقت شد که با تصویب کمیته برنامه‌ریزی شهرستان هزینه خواهد شد.

استاندار آذربایجان شرقی با تاکید بر ایفای تعهدات قانونی معادن گفت: معادنی که بیش از ۵ سال در اختیار اشخاص بوده و بدون فعالیت یا با فعالیت کم‌ اثر برای جلوگیری از ابطال پروانه باشند، با تصویب شورای معادن استان برای سلب صلاحیت بهره‌برداران آنها اقدام می‌شود.

عابدین خرّم با انتقاد از وضعیت کنونی معادن افزود: اجازه نمی‌دهیم افرادی بدون اینکه فعالیتی انجام دهند، معادن را در اختیار داشته باشند لذا اگر چنین افرادی به تعهدات قانونی و تکالیف خود عمل نکنند خلع یَد خواهند شد.

وی اضافه کرد: ضعف مدیریت و عدم برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه در این معادن مشهود است و اگر این معادن خود را با چارچوب‌های قانونی تطبیق ندهند با جدیت برای سلب صلاحیت آنها اقدام خواهد شد تا افراد یا شرکت‌های صاحب صلاحیت بتوانند این معادن را اداره کنند.

خرم در خصوص اخذ یک درصد فروش معادن برای جبران خسارت‌های ناشی از فعالیت‌های معدنی نیز یادآور شد: در محاسبه این مبلغ برای معادن، کار کارشناسی، دقیق و عادلانه صورت گیرد تا حق هیچ بهره‌ برداری در سطح مناطق مختلف آذربایجان شرقی ضایع نگردد!

▪️کریدور دوم

رئیس سازمان صمت آذربایجان شرقی با بیان این که مسیر توسعه معادن استان با ریل‌گذاری برای شفافیت فعالیت هموار می‌شود گفت: تاکنون اطلاعات ۱۷۵ معدن از ۳۰۰ معدن فعال استان در سامانه جامع تجارت ثبت شده تا با ثبت اطلاعات در سامانه جامع تجارت از این به بعد نوع، میزان و نحوه فروش مواد معدنی در قالب صدور فاکتور الکترونیکی در دسترس باشد.

صابر پرنیان تحقق کامل درج اطلاعات در سامانه جامع تجارت را موجب شفافیت در ۹۵ درصد فعالیت معادن استان دانست و افزود: اگر این جریان به خوبی تا پایان بهمن ماه امسال نهادینه شود ریل گذاری خوبی برای سال های آینده در بخش معدن انجام می شود.

وی با اشاره به اهمیت صحت سنجی مجدد ۱۰۰ معدن فعال استان اضافه کرد: با فعال کردن تمام معادن استان سعی می کنیم از ظرفیت های قانونی به نحو احسن استفاده کرده و تحولی اساسی در این بخش ایجاد نماییم لذا در ۹ ماهه امسال ۴۷ پروانه اکتشاف، ۳۵ گواهی کشف و ۳۲ پروانه بهره برداری معدن در استان صادر شده است.

پرنیان با اشاره به اهمیت تعیین تکلیف وضعیت معادن در کاهش تعطیلی واحدهای معدنی یادآور شد: ۱۱۷ نفر در مزایده ۲۲۶ محدوده معدنی شرکت کرده بودند که در نهایت ۳۲ نفر در این مزایده برنده شدند.

رئیس سازمان صمت آذربایجان شرقی با اشاره به کمبود شدید نیرو در بخش معدن سازمان صمت تاکید کرد: با این نیرو و امکانات، تکالیفی که قانون گذار برای ما تعیین کرده قابل اجرا نیست و کار در بخش معدن به شدت سنگین است بنابراین به منظور پیشبرد اهداف باید نیروی موردنیاز سازمان جذب شود.

وی همچنین با اشاره به بند ۵ ماده ۴۳ قانون برنامه ششم توسعه در خصوص تعلق یک درصد از فروش معادن برای جبران خسارت به راه های عمومی و اراضی افزود: با توجه به اینکه در سال های گذشته مبلغی از این محل اخذ نشده است لذا از سازمان برنامه و بودجه درخواست می کنیم تا با اقدامات موردنیاز استان از ظرفیت های این محل بهره‌مند گردد.

▪️کریدور سوم

ظرفیت اِسمی معادن طلای آذربایجان شرقی بیش‌ از ۳۰ میلیون تُن خاک‌ طلای خام است که سالانه ۱۴۰۰ هزار تن کانسنگ طلا در استان استخراج می‌شود و تولید طلا به روش هیپ لیچینگ – همان روشی که در آن ماده معدنی در تماس با حلال مناسبی قرار می‌گیرد که در نتیجه آن با انحلال کانی‌ها یا ترکیباتی خاص از ماده موردنظر، محلولی غنی‌شده با غلظت کافی به‌ دست می‌آید – و با سرمایه‌گذاری ۴ هزار میلیارد ریالی صورت می‌گیرد.

یکی از بزرگترین حوزه‌های طلاخیز استان منطقه ارسباران است که معادن طلای اندریان در شهرستان ورزقان و معادن کوچک اطراف آن را شامل می‌شود که در سال‌های گذشته برخی از مردم بومی منطقه اقدام به استخراج خاک طلا به‌ صورت دستی کرده و در کارگاه‌های کوچک اطراف اهر و تبریز، اقدام به استخراج طلای خالص می‌کنند که به‌ گفته کارشناسان، با توجه به روش‌های غیرعلمی و عدم برخورداری از تکنولوژی مناسب، بخش زیادی از طلاها در روند استخراج از بین می‌رود.

در سال‌های گذشته بهره‌برداری از معادن استان به‌ صورت متناوب به شرکت‌های داخلی و خارجی واگذار شده‌ است اما در زمینه اشتغال برای افراد بومی، اتفاق مثبت حائز اهمیتی رخ نداده‌ است.

یکی از چالش‌های مهم پیش‌ روی معادن طلای آذربایجان شرقی، عدم نقش‌آفرینی این معادن در ارتقای اشتغال و معیشت جوامع محلی بوده‌ است به‌ نحوی‌که نمایندگان مردم این مناطق در مجلس همواره خواستار اختصاص سهمی از درآمد این معادن استان برای بهبود زندگی مردم و کمک به پروژه‌های عمرانی بوده‌اند.

عدم نقش‌آفرینی معادن در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی ارسباران در محرومیت مردم این مناطق کاملاً خود را نشان داده‌ است به‌ گونه‌ای که ارسباران و شهرهایی مانند اهر، ورزقان، کلیبر و هوراند همواره جزو محروم‌ترین شهرها بوده‌ و بیشترین آمار مهاجرت نیروی کار به تبریز و تهران را داشته‌اند.

نبود راه‌های دسترسی مناسب به شهرها، نبود صنایع پایین‌دستی متناسب با استخراج طلا و کمبود مراکز درمانی مناسب همواره مورد انتقاد مردم این منطقه بوده‌ است که پس از گذشت سالهای متمادی بازهم در پشت وعده های واهی رنگین ناتمام مانده اند!