فاجعه قرن YARDIMEDIN#

?عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

صبح روز دوشنبه ۶ فوریه ۲۰۲۲ زلزله ۷.۸ ریشتری، جنوب ترکیه و شمال سوریه را لرزاند. صدها نفر جان خود را از دست داده و هزاران نفر هم زیر آوار ماندند و کار به جایی رسید که مسئولان کشوری تقاضای کمک جهانی نمودند!
زلزله فاجعه بار یک قرن اخیر ترکیه در سطح استانهای قهرمان ماراش، قازی آنتپ، شانلی‌اورفا، دیاربکر، آدانا، آدی یامان و مالاتیا به وقع پیوسته و خسارت های زیادی را به بار آورد و جالب اینکه پس از وقوع زمین لرزه، اینترنت آزاد راه اندازی گردید تا از این طریق حداقل ترین راه ممکن در کمک به زلزله‌زدگان پدید آید!
جالب اینکه بعد از این زلزله مرگبار که گاه از آن به عنوان فاجعه یک قرن اخیر ترکیه یاد می شود، یک مسیج طلب کمک رسانی در شبکه‌ های اجتماعی ترکیه بارها و بارها تکرار گردید و به سطح بسیار بالای جهان دست یافت.
در حقیقت، زیرآوارمانده‌ها با ارسال عکس، ویدئو یا پیام در توئیتر و استوری در اینستاگرام و ارائه آدرس مکانی که در آن گرفتار شده‌اند از دنبال‌ کنندگان خود درخواست کمک کرده و یا خواستند برای نیروهای امدادی آفاد ارسال نمایند.
هشتگ ‏YARDIMEDIN# یا همان جمله معروف “کمک کنید” در شبکه های اجتماعی در ساعت‌های شبانه روز گذشته، بارها و بارها در توئیتر و اینستاگرام تکرار شده و به نظر می‌آید این بار قرار است شبکه‌های اجتماعی و اینترنت آزاد، جان زیرآوارمانده‌ها را نجات دهد، پس ما هم به عنوان همسایه کشور دوست و برادر – ترکیه – با هشتگ KOMŞUMUZA_YARDIMEDIN# خواستار توجه جامعه جهانی به همسایه غربی خود می شویم…
▪️ریشتر اول

ساکنان ایران وقتی روز دوشنبه از خواب برخاستند با یک خبر وحشتناک روبرو شدند که هنوز هم برخی ها از شوک آن خارج نشده اند؛ دو زلزله‌ شدید ۷.۶ و ۷.۷ ریشتری که بامداد روز ۶ فوریه شهرهای پازارجیک و البستان در استان قهرمان‌ ماراش واقع در جنوب شرق ترکیه را لرزاند، نگرانی های زیادی برای ساکنان شمالغرب ایران به وجود آورد که مبادا فعال شدن گسل های تبریز بر اثر تکان های ترکیه محتمل باشد!؟
زلزله اول ساعت ۴:۱۷ دقیقه بامداد در شهرستان‌ پازارجیک و در عمق ۷ کیلومتری زمین رخ داد و باعث خسارت در دستکم ۱۰ استان ترکیه شد و در کشورهای همجوار عراق، سوریه و لبنان نیز احساس شد.
زلزله دوم به قدرت ۷.۶ ریشتر ساعت ۱۳:۲۴ به وقت محلی در شهرستان‌ البستان و در عمق ۷ کیلومتری زمین رخ داد که سازمان مقابله با حوادث غیرمترقبه ترکیه فعالیت‌های امداد و نجات خود را در مناطق زلزله زده برای نجات کسانی که زیر آوار مانده‌اند ادامه می دهد و لذا فعلاً درباره نهایی شدن میزان جان باختگان و مصدومان رقم ثابتی را نمی توان ارائه داد.
از فردای آن روز هم حرف و حدیث هایی پیرامون اینکه شاید زلزله ترکیه گسل های شهرهای آذربایجانِ ایران و حتی مناطق مرکزی کشور را فعال نماید نگرانی شهروندان ساکن برخی از مناطق کشور را موجب گردیده است که معلوم نیست افکار عمومی چگونه اقناع خواهد شد که اگر هم این زلزله بر مناطق ما اثرگذار نباشد اما با این وجود، زلزله یک روز خواهد آمد و باید همیشه برای مقابله با آن حاضر و آماده باشیم، فرهنگ سازی کنیم و در ساخت و سازهای خود دقت کرده و اصطلاح “بساز بفروش” را جُرم انگاری کرده و تا ابد با اقدامات روتین و سطحی در ساختمان سازی خداحافظی نماییم!
▪️ریشتر دوم

برخی از مسئولان استانی به راحتی با رد شایعه زلزله قریب‌الوقوع در تبریز بر اثر تکان های زلزله گسل ترکیه و سوریه معتقدند به لحاظ علمی و عملی این گسل ها به هم ربطی ندارند و نمی توانند از یکدیگر تاثیر پذیرند اما سوال این است که آیا زلزله هیچوقت رُخ نخواهد داد؟!
این قبیل مسائل از آن دست مواردی است که این روزها در میان شهروندان ساکن تهران و تبریز رد و بدل شده و حتی به فضای مجازی هم رسوخ کرده است؛ مشکلی به نام فعال شدن گسل های شهرهای مستعد ایران از زلزله ترکیه، اما این موضوع موافقان و مخالفانی هم دارد که افکار مردم را برهم ریخته است!
یک متخصص ژئومورفولوژی معتقد است با توجه به اینکه پوسته عربی در حال حرکت و بالا آمدن است پیش بینی می شد در ترکیه شاهد وقوع زمین لرزه‌ای با قدرت زیاد باشیم.
علی اصغر هدایی افزود: ۸ سال قبل نیز در دریای سرخ زمین لرزه پرقدرتی رخ داد که باعث ایجاد آتشفشان در دریا شد لذا در حال حاضر در منطقه اوراسیا به علت این حرکت پوسته، رشته کوههای ترکیه تحت فشار قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه بر اساس سوابق زلزله های قدرتمند ایران، شهرهای تهران و تبریز مستعد رخ داد زلزله ۷.۸ ریشتری مانند زلزله ترکیه را دارند اضافه کرد: اما زلزله خوی و ترکیه هیچ ارتباطی با هم ندارند زیرا گسل خوی سیه چشمه نام دارد و ۱۷۰ کیلومتر طول دارد و در حال حاضر به نظر می رسد پس لرزه های خوی قدرت زیادی نداشته و قدرتمندترین آنها به ۴‌.۵ ریشتر برسد.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: گسل مسببِ زلزله ترکیه، ربطی به گسل‌های ایران ندارد و احتمال وقوع زلزله در تبریز را تحت تاثیر فعالیت گسل آناتولی شرقی رد می‌کنیم.
علی بیت الهی در واکنش به شایعه احتمال رویداد زلزله در ایران و به ویژه شهر تبریز افزود: صفحه تکتونیکی گسل ترکیه جدا از منطقه آذربایجانِ ایران است لذا بر این اساس، اثری در وقوع زلزله در ایران ندارند!
▪️ریشتر آخر

کارشناسان معتقدند گرچه تبریز بر روی گسل خطرناکی قرار گرفته و احتمال وقوع زلزله از سال های قبل تاکنون مطرح بوده است ولی تاثیرات تکتونیکی گسل آناتولی بر روی گسل تبریز به علت فاصله ۶۰۰ کیلومتری از هم و غیرهمسان و غیرهمساز بودن آنها، وقوع زلزله را به این علت غیرممکن می سازد اما وقوع زلزله را نمی توان کتمان کرد.
رئیس مرکز تحقیقات زلزله دانشگاه صنعتی سهند تبریز نیز گفت: مکانیزم زلزله ترکیه و سوریه کاملاً با گسل تبریز متفاوت بوده و از یکدیگر متاثر نمی شوند.
امامی افزود: اما باید این واقعیت را هم قبول کنیم که تبریز در منطقه تکتونیکی قرار داشته و نمی توان از این واقعیت چشم پوشی کرد و به طور قطع و یقین نمی توان گفت در این منطقه هیچ وقت زلزله ای اتفاق نمی افتد، بالاخره محل سکونت ما روی صفحه ای از صفحات تکتونیکی قرار گرفته که در منطقه اروسیا قرار دارد و همیشه در حال تنش است!
بدین ترتیب، بهترین کاری که ساکنان مناطق ناایمن روی خط زلزله می‌توانند انجام دهند این است که سازه‌های مسکونی را که ساخت آن در اختیار خود و مهندسان خود است به گونه‌ای طراحی و اجرا نمایند که کمترین آسیب را در برابر زمین لرزه متوجه شهروندان نماید.
متاسفانه در این زمینه باید اذعان کرد که اینگونه کارها باید از ۶۰ سال پیش آغاز می شد که باز در این بخش هم عقب هستیم اما به هر حال باید از یک نقطه شروع کرد و نگرش به ساختمان‌ و ساختمان سازی تغییر یابد زیرا هیچوقت فراموش نکنیم که در جغرافیایی هستیم که بسیار آسیب‌پذیرتر از کشوری همچون ترکیه در برابر زلزله است!