اقتصاد آذربایجان در انتظار تحول شگفت انگیز

?عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

در آستانه تحول شگفتی ساز حوزه معدن آذربایجان، جمعی از خبرنگاران و عکاسان رسانه‌های این استان از پروژه تولید مس کاتُد به روش هیپ‌ لیچینگ Heap Leaching مجتمع مس سونگون آذربایجان بازدید کرده و به تهیه گزارش‌ پرداختند.

مدیرعامل مس سونگون ورزقان در جمع خبرنگاران که از کارخانه هیپ لیچینگ مجتمع مس سونگون که همانا انحلال توده ای و استخراج مس با حلال است بازدید می کردند با بیان اینکه تاکنون ۷ تا ۱۰ درصد اکتشاف در این منطقه تکمیل شده است تاکید کرد که این معدن با ۵ میلیارد مترمکعب ذخیره، بزرگ ترین معدن مس در ایران و خاورمیانه است.

معبود عباس زاده در این بازدید خاطرنشان کرد که تولید مس کاتُد از طریق روش هیپ لیچینگ که یکی از وعده های مهم رئیس جمهوری در سفر خرداد ماه سال گذشته به آذربایجان شرقی بود سوم خرداد ماه سال جاری آغاز می‌شود.

به گفته او، در روش هیپ لیچینگ، کانسنگ به صورت توده‌ای در محلی انباشه شده و محلول حاوی عامل شیمیایی از بالا بر روی آن پاشیده می‌شود تا در اثر جریان ثقل، از میان خلل و فرج موجود در توده عبور کرده، کانی مورد نظر را حل کرده و کانی‌های اکسیدی مس به راحتی حل می‌گردند و تحول اساسی در این صنعت حاصل خواهد شد که البته باید منفعت آن متعلق به آذربایجانی ها باشد…

▪️زون اول

آذربایجان شرقی یک درصد ذخیره مِس دنیا و ۵۲ درصد ذخایر مس ایران را در خود جای داده و معدن مس سونگون واقع در یک منطقه کوهستانی در شمالغرب کشور بر روی کمربند مس جهانی قرار دارد و با توجه به این ظرفیت های غنی منطقه ای، مردم آذربایجان خواستار بازگشت سرمایه مالی این ذخایر استانی برای رفع محرومیت از شهرها و روستاهای دورافتاده و توسعه متناسب این استان هستند.

در کنار تشکیل شرکت مستقل مس آذربایجان، افزایش تولید کنستانتره مِس، راه‌اندازی واحد ذوب و پالایشگاه برای تولید مس کاتُدی و ایجاد صنایع پایین‌دستی جزو مطالبات اصلی مردم آذربایجان شرقی از دولت سیزدهم به منظور جلوگیری از خروج سالانه ۲۴ هزار میلیارد تومان مس خام مس سونگون از این خطه محسوب می‌شود که اکنون گام های عملیاتی و مهمی در این جهت برداشته شده و امیدواری در بین مردم را دوچندان کرده است.

روز پنجشنبه ۳۱ فروردین ماه ۱۴۰۲ و در آستانه عید سعید فطر وعده شرکت ملی مس ایران مبنی بر شروع فعالیت پروژه هیپ لیچینگ مجتمع مس سونگون به وقوع پیوست و فاز یک اسید پاشی هیپ لیچینگ این مجتمع با حضور مدیران این مجموعه صنعتی آغاز گردید.

از قرار معلوم، هیپ لیچینگ پروژه ای دوستدار محیط زیست بوده و بسیاری از مشکلات زیست محیطی به خاطر دپو اکسید کنسانتره مس را حل نموده و برای اولین بار در تاریخ سونگون از طریق این پروژه کاتُد مس تولید خواهد شد که این امر باعث انقلاب در صنعت آذربایجان و درآمدزایی و اشتغالزایی بزرگی در شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی خواهد شد.

در حقیقت، هیپ لیچینگ فرآیندی است که طی آن ماده ای را که به عنوان هدف در نظر داریم با انحلال در یک حلال مناسب جدا کرده و سپس با روش های خاصی می توان ماده هدف را از حلال استخراج نمود.

▪️زون دوم

مدیر مجتمع مس سونگون ورزقان با اشاره به اینکه خروجی معدن برای اهالی منطقه ثروت، رفاه و اشتغال خواهد داشت گفت: از سال ۹۲ ساخت مس کاتُد در این مجتمع برنامه ریزی و مطالعات فنی لازم انجام شد که در نهایت تولید مس از روش هیپ لیچینگ بهترین روش شناسایی و عملیاتی شد و اکنون آماده فعالیت و تولید است.

معبود عباس زاده با بیان اینکه برای اجرای این طرح مهم، ساخت ۱۳ پَد در ۱۴ هکتار برای تولید pls یا همان محلول مس در دستور کار قرار گرفت افزود: ظرفیت مجموع پدها حدود ۳۰ میلیون تُن است که ۶ پد آماده و اسید و آب پاشی شده و محلول مس نیز تولید شده است.

وی اضافه کرد: حدود ۷ هزار تُن محلول مس از این پدها تولید می شود که می توان از آن ۲۵ تن مس کاتد به دست آورد و در حال حاضر ۳۰ میلیون تن مواد اولیه در معدن آماده هیپ لیچینگ است.

مدیرعامل مس سونگون به برخی ادعاها در مورد عدم رعایت استانداردهای محیط زیست در اجرای طرح هیپ لیچینگ واکنش نشان داد و تاکید کرد: استانداردهای محیط زیست در این طرح ۴۰ درصد بیشتر از استانداردهای جهانی بوده و هیچگونه ابهامی وجود ندارد زیرا مجوزهای لازم در سال ۹۲ اخذ شده اند.

وی خاطرنشان کرد: برای نخستین بار در تاریخ سونگون و آذربایجان از طریق این پروژه، کاتُد مس در مجتمع مس سونگون تولید می شود که موجب انقلاب بزرگی در حوزه معدن آذربایجان و درآمدزایی و اشتغالزایی بزرگی در سطح شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی و به ویژه منطقه ورزقان خواهد شد.

▪️زون آخر

استقلال مس سونگون، بازگشت درآمدهای این معدن به آذربایجان شرقی و عدم خروج مواد خام معدنی از این استان جزو مطالبات مردمی منطقه ورزقان بود و از سال ها پیش تبدیل به آرزوهای دیرین مردم شده بود که اخیراً رنگ و بوی واقعیت به خود گرفته است.

پس از سفر رئیس دولت سیزدهم به آذربایجان شرقی و بازدید و گفتگوی ابراهیم رئیسی با کارگران و مدیران معدن سونگون در ورزقان و شنیدن مطالبات مردمی و معدن کاران، با موافقت با استقلال مس سونگون دستور اقدامات لازم برای تحقق این مطالبه را صادر کرد که اکنون شاهد گشایش هایی در این عرصه هستیم.

ماجرای حق آذربایجانی ها از قطب معدن شمال غرب کشور از آنجا استارت خورد که استاندار آذربایجان شرقی هم بلافاصله بعد از سفر استانی رئیس جمهور، پیگیری های خود را در جهت تحقق این قضیه مهم آغاز کرد و وزیر صمت و مدیر عامل مس ایران نیز دستور فوری اقدامات مربوط برای استقلال مس آذربایجان را صادر کردند که پس از چند ماه از سفر رئیس جمهور به آذربایجان شرقی این موضوع در حال تکمیل ادامه روند و انجام روند قانونی مستقل شدن است.

ساخت هیپ لیچینگ و کارخانجات SX/EW مجتمع مس سونگون با هدف تولید مس کاتدی به ظرفیت ۳ هزار تن در سال با درجه خلوص ۹۹.۹۹ درصد از سال ۱۳۹۷ آغاز شده بود که اخیراً به پایان رسیده و آماده روبان بُری می گردد.

هیپ با هندسه دره ای در ورزقان برای نخستین بار در ایران اجرا می شود و تمام آن به دست مهندسان ایرانی بومی سازی شده و با همت کارشناسان داخلی مهندسی، تامین و اجرا می شود.

شایان ذکر است محلول تولیدی PLS به کارخانه استخراج با حلال SX انتقال یافته و الکترولیت تولیدی در نهایت در کارخانه الکترووینینگ EW به روش جریان برق مستقیم به مس کاتدی با درجه خلوص ۹۹.۹۹ درصد با ظرفیت تولید ۳ هزار تُن در سال منجر می شود.