"عصرآزادی" ضرورت حفظ ویترین تاریخ آذربایجان در بررسی اختصاصی عصرآزادی آنلاین:
درس عبرت بگیریم!
?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
روز جهانی موزه فرصت مناسبی است تا به اصلی‌ترین چالش‌های موزه داری خصوصی و تخصصی به شکل جدی‌تری پرداخته شود؛ چالش‌هایی که مهم‌ترین آن مربوط به بخش اعتبارات و بودجه است که در این میان اکثراً به کلکسیونرها و مجموعه داران جفا می شود!
در حقیقت، موزه داران بخش خصوصی با مشکلاتی از عدم تجهیز موزه‌ها به سیستم تجهیزات الکترونیکی، کمبود نیروی حفاظتی و کمبود خلاقیت گرفته تا نبود راهنما، نحوه چیدمان و ضعف نمایشی، فضا و معماری نامناسب داخلی موزه‌های خصوصی آذربایجان شرقی دست و پنجه نرم می کنند که فقط انرژی منفی ساطع می گردد.
حکایت موزه‌های خصوصی تبریز، قِصه پرغُصه ای است که پایان مشابهی برای همه آنها رقم می خورد؛ یک روز موزه دوربین های قدیمی، روز دیگر موزه صدا، روز پس از آن نیز موزه مشاغل و … در حالی که قدر داشته هایمان را نمی دانیم!
راه اندازی موزه بازار و مشاغل تبریز از جمله اتفاقات مبارکی است که از بدو تاسیس آن از سال ۹۳ تاکنون همواره با حواشی زیادی همراه بوده است؛ از تعطیلی موزه تا به دردسر افتادن موسس آن و اینکه کلکسیونر تبریزی پس از ناامیدی از اقدام مدیریت اسبق و غیربومی شهری تبریز برای تعیین تکلیف موزه، اقدام به جمع آوری آثار موزه کرده تا شاید شهرداری این موزه خالی را با ایده‌های جدید دیگری پُر کند که آنهم با وساطت برخی شخصیت ها برای مدتی کوتاه حل شده و سپس همان آش و همان کاسه شده است…
▪️موزه اول
میراث فرهنگی را می توان به عنوان حقیقت فرهنگی هر ملت دانست و آذربایجانی های ایران نیز به خاطر قدمت تاریخی، فرهنگ غنی و اصالت تاریخی و فرهنگی از اعتبار و احترام خاصی در نزد مردم داخل و خارج کشور برخوردارند.
امروزه موزه های متنوع کشور و به ویژه موزه های خصوصی تبریز به عنوان شهر موزه ها ویترین تاریخی کشور، مرکزی برای آموزش، تربیت و انتقال فرهنگ هستند زیرا نماد اراده و توانایی های آذربایجان در قرون متمادی را نشان می دهند اما عدم حمایت و حتی سنگ اندازی جهت بروز و بلوغ آنها قابل قبول نیست!
طبق آمار، قبل از انقلاب فقط ۴۵ موزه در سطح کشور وجود داشت که هم اکنون این رقم به بیش از ۷۹۰ مورد رسیده که بیانگر توجه و اهمیت به میراث فرهنگی مردم مناطق مختلف کشور است اما تنها تعداد موزه ها مهم نیست بلکه تجهیز و نگهداری آنها، مسئولیت خطیری را بر دوش متولیان این عرصه نهاده است تا از موزه های خصوصی حمایت جدی به عمل آید.
کُهن شهر تبریز به علت قدمت تاریخی و فرهنگی خاص خود همواره در فعالیت های بخش خصوصی و خودجوش مردمی پیشتاز بوده و همین ویژگی، آن را به شهر اولین ها ملقب كرده است که وظیفه مسئولان استانی و کشوری را در ارتقای جایگاه جهانی آن دوچندان می کند.
در این میان فعالیت موزه های خصوصی و جمع آوری مجموعه های باارزش در زمینه های فرهنگی، هنری، تاریخی و غیره به یک بدعت خانوادگی در تبریز مبدل شده كه به گفته فعالان این حوزه از طرف مسئولان و متولیان فرهنگی این كلانشهر خریدار ندارد!
وجود اماکن تاریخی و فرهنگی تبریز و آذربایجان فرصت مغتنمی برای عرض اندام قدمتی است که طی سالیان گذشته سوخته و به دلیل بی کفایتی متولیان وقت، بسیاری از سرمایه‌های شهر و مجموعه‌دارانی که گاه از باب دلسوزی در ایران و حتی جهان نظیر ندارند را فراری داده و هدر کرده‌ایم و باز هم درس نگرفته ایم!
▪️موزه دوم
مدیر موزه بازار و مشاغل تبریز با اشاره به اینکه موزه ها ویترینی از تاریخ و قدمت شهرها تلقی می شوند گفت: زیرا وقتی وارد یک شهر می شویم از طریق کمیت و کیفیت موزه ها به تاریخ و تمدن آن شهر پی می بریم.
استاد “رضا سرابی اقدم” افزود: در برلین ۱۷۰ موزه خصوصی و ۲۰۰ موزه دولتی وجود دارد در حالی که برلین از لحاظ قدمت تاریخی بسیار پایین‌تر از تبریز است و شاید به ۴۰۰ سال نیز نرسد اما مسئولان فرهنگی آلمان با راه اندازی موزه های مختلف فرهنگی و تاریخی، عظمت شهر خود را به نمایش می گذارند.
وی اضافه کرد: تبریز در مقایسه با سایر شهرهای ایران با تعداد ۱۲ موزه، غنی تر بوده و با این حال توجه مسئولان را طلب می‌کند لذا در موزه بازار و مشاغل سعی شده مشاغلی که طی سالیان گذشته تغییر شکل داده و یا از بین رفته اند بازسازی گردند.
سرابی یادآور شد: از جمله مشاغلی که می توان به آن اشاره کرد داروخانه است که امروزه داروها در بسته بندی به فروش می رسند اما آن زمان به صورت ترکیبی بود و در شیشه های خاص نگهداری و به فروش می رسید لذا سعی شده حال و هوای آن ایام در دُکان های این موزه نمایش داده شود.
این کلکسیونر تبریزی، تلگرافخانه را از دیگر مشاغل موجود در موزه تخصصی بازار دانست و خاطرنشان کرد: تلگرافخانه یکی از مشاغلی است که امروزه با وجود وسایل ارتباط جمعی مدرن، نیازی به آن نیست اما سعی شده در این موزه با وسایل اورجینال و اصلی آن زمان در معرض نمایش بازیدکنندگان قرار گیرد.
احد محمدپور طلایی – کارشناس و مجموعه دار تبریزی – نیز این موزه را اولین موزه مشاغل کشور دانست و گفت: استاد سرابی اقدم از سالها پیش به خوبی توانسته به این موزه هویت بخشیده و عمر خود را صرف آن نماید.
وی افزود: وسایل جمع آوری شده هر یک از این شُغل های قدیمی، حاصل سال ها تلاش ایشان بوده تا موزه را با هزینه شخصی خود راه اندازی نماید لذا این مجموعه جزو موزه هایی است که به صورت نادر در ایران تاسیس شده و تبریز به وجود تنها موزه مشاغل ایران می نازد!
▪️موزه آخر
بخش خصوصی تبریز و آذربایجان در بخش فرهنگی و تاریخی با ورود به موزه داری توانسته ضمن حفظ آثار و یادگارهای تاریخی کشور به پیشرفت صنعت گردشگری نیز کمک کند اما گویا مانند فعالان بخش صنعت مورد بی مهری دولتی ها قرار گرفته اند!
گنجینه‌هایی ارزشمند و تاریخی وجود دارند که نگاه‌ها را به سمت خود می‌کشانند، آنهایی که با عشق و علاقه افرادی علاقه‌مند به اشیای تاریخی و هویت ملی، جمع آوری شده اند و خواسته گردانندگان آنها معرفی هرچه بیشتر فرهنگ و تمدن آذربایجان‌به علاقه‌مندان است اما بالانشینان اعتقادی به سودآور بودنشان ندارند!
شاید بازدید از موزه‌ها در اولویت‌های اصلی زندگی امروز ما قرار نگیرد اما این گنجینه‌ها نقش غیرقابل انکاری در حفظ فرهنگ و تاریخ سرزمین مان دارند و به همین دلیل، موزه داران بخش خصوصی نگاه ویژه‌ای به جذب بازدیدکنندگان دارند که برخی دولتی ها از درکشان عاجزند!
شاید تصورش برای خیلی از افراد سخت باشد که مجموعه دارانی خوش‌ذوق صرفاً با هدف حفظ آثار نیاکان پا به میدان گذاشته اند و با اکتفا به کمترین درآمد فقط به دنبال زنده نگه داشتن فرهنگ و تاریخ هستند اما مسئولان نگاه تجاری به این مراکز دارند که با گفتمان فعلی نمی توان به نتیجه قابل قبول و موجه جهانی دست یافت!
حقیقت این است که موزه ها نماد مدنیت و مُعرف فرهنگ و تمدن یک منطقه هستند ولی متاسفانه علیرغم پتانسیل های بی نظیر تبریز و آذربایجان در عرصه موزه داری خصوصی و به علت مشكلات مالی توان نمایش عمومی آن را نداریم و فعالیت موزه های دولتی نیز با وجود همین مشکل با سرعت لاک پُشتی طی می گردد.
در كشورهای اروپایی برای ایجاد موزه های خصوصی سرمایه گذاری و حمایت مناسبی انجام می گیرد زیرا به رونق صنعت گردشگری كمک شایانی می كند حال آنکه ما هنوز در ابتدایی ترین اقدامات این عرصه اندرخم یک کوچه ایم!
عکسها از: وحید پوررضوی
