حفاظت از محیط زیست با اندک محیط بان؛ چگونه؟!

?عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

هفته محیط زیست در شرایطی شروع می شود که برخی از استانهای پُراستعداد ایران با کمبود شدید “محیط بان” مواجه است و آمارهای رسمی سازمان حفاظت محیط زیست از این حکایت دارد که تعداد محیط بانان کشور حدود یک هشتم استاندارد جهانی است.

آذربایجان شرقی هم که جزو استانهای استراتژیک در زیست بوم ایران است وضعیت بهتری ندارد و تعداد اندک محیط بانان آن در شرایط دشوار حقوق و مزایا به سر برده و به سختی در مناطق مختلف این استان مشغول به کار هستند.

به گفته کارشناسان، حقوق و مزایای محیط بانان باید همسان با امتیازات پرسنل عملیاتی نیروهای مسلح در نظر گرفته شود لذا ضوابط سختگیرانه قانون بکارگیری سِلاح، دست محیط بان ها را برای دفاع از محیط زیست می بندند زیرا کاملاً دفاعی بوده و اجازه استفاده از سلاح برای جلوگیری از وقوع تخلفات زیست محیطی به نیروهای محیط بانی را نمی دهد که جای تعجب دارد!

با این اوصاف، از مجموع مساحت جنگل های آذربایجان شرقی که حدود ۱۸۸ هزار هکتار بوده و تنوع گونه های گیاهی و جانوری بسیار بالاست محافظت از آنها نیازمند نیروهای فداکاری است که تعدادشان اندک بوده و معلوم نیست چگونه باید به حفاظت کامل از سرمایه های طبیعی آذربایجان امیدوار باشیم…

▪️محیط اول

مجموع اعتبارات مربوط به سفر استانی هیات دولت به اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی مبلغ ۸۰ میلیارد تومان است که استان های اصفهان با ۷۰ میلیارد تومان، تهران و کرمان هر کدام با اعتبار ۶۰ میلیارد تومان در رده های بعدی بیشترین میزان اعتبار قرار دارند.

آنطور که مدیران مربوطه می گویند تاکنون از اعتبار تخصیصی محیط زیست آذربایجان شرقی افزون بر ۱۰ میلیارد تومان جذب و بقیه اعتبارات نیز در دست پیگیری و جذب از راه سازمان مدیریت برنامه ریزی بوده که قرار است کل مبلغ در ۳ سال جذب و هزینه شود.

از قرار معلوم، تعداد طرح های محیط زیستی منتفع از اعتبارات یاد شده، چهار طرح است که ایجاد مرکز تحقیقات و موزه دیرینه شناسی کشور در تبریز با اعتباری معادل ۲۶ میلیارد تومان مهمترین آنهاست.

افزون بر آن، تکمیل و تجهیز پایگاه اطفای حریق منطقه جنگلی ارسباران با ۲۰ میلیارد تومان، هوشمندسازی مناطق تحت مدیریت حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با ۱۴ میلیارد تومان، ایجاد موزه تاریخ طبیعی، بانک ژِن شمالغرب کشور در تبریز و نیز مرکز تحقیقات زیست محیطی شهرستان مراغه با اعتبار ۲۰ میلیارد تومان از دیگر طرح های مصوب سفر استانی ریاست جمهوری به آذربایجان شرقی است.

جایگاه محیط زیست آذربایجان شرقی به لحاظ تعداد طرح های مصوب سفر استانی در کشور، چهارم بوده و پس از استانهای مازندران با ۷ طرح، البرز ۶ طرح و خراسان شمالی با تعداد ۵ طرح نشان دهنده توجه ویژه دولت به مسائل محیط زیستی آذربایجان شرقی است.

یکی از چالش های مهم و اصلی محیط زیست آذربایجان شرقی مربوط به کمبودهای مالی و محدودیت های وسیع اعتباری است که با توجه به حجم کاری و تنوع فعالیت های مجموعه محیط زیست، به هیچ عنوان با مسئولیت های سازمانی همخوانی ندارد.

▪️محیط دوم

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی می گوید در حال حاضر تعداد ۸۰ نفر محیط بان فعال در پاسگاه ها و مناطق حفاظت شده استان وجود دارد که این تعداد با توجه به مناطق گسترده تحت مدیریت محیط زیست بسیار اندک و ناکافی است.

شهنام اشتری افزود: هم اکنون ۱۳ درصد مساحت کل آذربایجان شرقی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست قرار دارد و موقعیت حساس بسیاری از این مناطق لزوم افزایش محیط بانان را اجتناب ناپذیر می کند.

وی ادامه داد: بر اساس معیارها و استاندارهای جهانی به ازای هر ۴ هزار هکتار در عرصه های طبیعی باید حداقل یک محیط بان به کار گمارده شود که شرایط کنونی، آذربایجان شرقی فاصله زیادی با این شاخص را نشان می دهد!

وی با اشاره به سخت و پرفشار بودن شغل محیط بانی اضافه کرد: حفاظت و حراست از طبیعت که مسئولیت آن بر محیط بانان سازمان حفاظت محیط زیست نهاده شده است یکی از سخت ترین و پرمخاطره آمیزترین مشاغل موجود جهان به شمار می رود.

اشتری، شهادت تعداد ۱۵۰ محیط بان کشور در عرصه های مختلف محیط طبیعی و حیات وحش را نشانه ای از صداقت و از جان گذشتگی این افراد دانست و گفت: از این تعداد ۴ محیط بان شهید به آذربایجان شرقی اختصاص دارد.

وی تعداد مناطق زیرمجموعه مدیریت اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی را ۱۳ منطقه و ۹ منطقه شکار ممنوع اعلام و اظهار کرد: کل مساحت مناطق زیرمجموعه مدیریت محیط زیست استان بیش از ۵۸۰ میلیون هکتار است که ۱۳ درصد کل مساحت آذربایجان شرقی را شامل می شود کمااینکه تعداد محیط بانی فعال آذربایجان شرقی ۳۰ باب و تعداد ادارات و نمایندگی مستقر در شهرستان ها نیز ۲۱ مورد است.

▪️محیط آخر

یک کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه محیط بانان، کارکنان اجرایی سازمان محیط زیست کشور هستند می گوید در حوزه محیط بانان، اولین موضوع این است که آن‌ها در حوزه اجرایی، بیشترین حوزه کاری شان مباره با مخربان محیط زیست و شکارکش‌ها است که وقتی محیط بانان در مقابل آنها قرار می‌گیرند در واقع از جان خودشان مایه می‌گذارند تا از محیط زیست حفاظت کنند.

جمشید محبت خانی افزود: با توجه به اهمیت وجود این عزیزان که به نوعی ویترین سازمان محیط زیست هستند و از طرفی انجام کار مسلحانه که عیناً برابر با کارکنان نیروی مسلح، شیفت بندی، درجه و پاسگاه دارند ولی ردیف استخدامی آنها کارمندی است که این امر، اولین مظلومیت یک محیط بان را نشان می دهد که باید تطبیق سازی گردد.

وی اضافه کرد: قبلاً محیط بانان در هیچ زمینه‌ای بیمه نبودند ولی خوشبختانه از دو سال پیش محیط بانان ما در هفت بعد بیمه دارند و در زمینه‌های دیگر، یک درصد‌هایی بود که حوزه ستادی آن را دریافت می‌کردند ولی در حوزه اجرایی، آن را دریافت نمی‌کردند.

طبق آمار، مجموع مساحت جنگل های آذربایجان شرقی معادل ۱۸۸ هزار هکتار است که تنوع گونه های گیاهی به استعداد ۲ هزار و ۵۰۰ گونه و گونه های جانوری به تعداد ۳۴۶ گونه شناسایی شده است که نیازمند حفاظت با نیروهای محیط بانی می باشد.

در حالی که آذربایجان شرقی به عنوان یکی از صنعتی ترین استان های کشور نام برده می شود که بر همین اساس مسایل زیست محیطی و آلودگی نیز دارای اهمیت خاصی است و باید در اولویت اقدامات اجرایی کشور قرار گیرد.

بدین ترتیب، مدیریت واحدهای صنعتی آذربایجان شرقی که بیش از ۷ هزار واحد است امری بسیار ضروری است تا واحدهای صنعتی بزرگ مانند پالایشگاه، پتروشیمی، سیمان، گچ، داروسازی، فولاد، معادن مس و کُلر در آن فعال است و اکنون تعداد ۵ تصفیه خانه صنعتی در مراکز صنعتی و تعداد ۳۳ شهرک فعالیت می کند تا تولید روزانه ۲ هزار و ۲۰۰ تُن زباله، برای زندگی شهروندان این منطقه به تهدید تبدیل نشود!