اسکو سرزمین مُعطر آذربایجان  

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

آذربایجان شرقی به عنوان چهارمین قطب گل محمدی ایران یا همان قیزیل گول آذربایجان یکی از صادرکنندگان این محصول با نام های تجاری گنبرف، عنصرود و اسکو بوده و در واقع یکی از مرغوب ترین محصولات و فرآورده های این گل معطر را به بازار مصرف عرضه می‌کند که کشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای میانه و روسیه طرفدار و مشتری دائم این محصول هستند.

سالانه بیش از ۵ هزار تُن گل محمدی در دامنه های خوش آب و هوای سهند از یکهزار و ۱۰۰ هکتار مزارع بارور تولید می شود که به ترتیب شهرستان های آذرشهر، اسکو و تبریز بیشترین تولید در این استان دارند و جشنواره گل محمدی در اسکو مهمترین بستر برای معرفی این ظرفیت کشاورزی منطقه است که نباید تنها به تهیه شربت، مربا، گلاب و عرقیجات توسط زنان خانه دار منطقه محدود شود.

اخیراً و در یازدهمین جشنواره ای که به مناسبت آغاز برداشت گل محمدی به میزبانی روستای عنصرود یا همان آنساری اسکو برگزار شد ایجاد صنایع فرآوری و معرفی بیشتر ظرفیت های روستاهایی که در زمینه تولید گل محمدی فعال هستند بیشتر مورد توجه قرار گرفت و بر موضوعاتی همچون تعریف زنجیره ارزش و ایجاد صنایع فرآوری و توجه به ظرفیت های گردشگری این جشنواره تاکید گردید که اگر مدنظر متولیان حوزه کشاورزی قرار نگیرد قطعاً پیشرفتی حاصل نخواهد شد…

▪️برداشت اول

شهرستان اسکو به تنهایی قطب تولید محصول گل محمدی در آذربایجان شرقی محسوب می شود و بخشی از تولید سالانه حدود ۲.۲ هزار تُنی این شهرستان به صورت تَر و بخشی نیز به صورت فرآوری شده، به بازار مصرف عرضه می‌شود که در صورت ایجاد صنایع فرآوری و زنجیره ارزش برای این محصول، ارزش افزوده و عایدی اهالی منطقه چندین برابر خواهد شد.

جشنواره برداشت گل محمدی از ۱۱ سال پیش در این شهرستان آغاز شده و در کنار معرفی و برندسازی این محصول و جذب گردشگر، در صورت پرداختن به همه جوانب این جشنواره از سوی مسئولان مربوطه و معرفی ظرفیت های موجود برای سرمایه گذاران، بسیاری از مشکلات کشاورزان و تولیدکنندگان گل محمدی در این شهرستان برطرف می شود.

رئیس شورای اسلامی روستای عنصرود یا همان آنساری در خصوص ظرفیت‌های این روستا گفت: منطقه دارای ۳۰۰ هکتار اراضی آبی بوده و روزانه بالغ بر ۱۵ تُن گل محمدی با ارقام آتش و مخملی از اراضی مستعد آن برداشت می‌شود.

یعقوب صلاحی با اشاره به کیفیت بالای محصولات این منطقه با توجه به آب و هوای مطلوب آن افزود: علاوه بر گل محمدی، برخی محصولات این منطقه به خصوص گردو و سیب زمینی حتی پیش فروش هم می‌شوند.

وی در خصوص مشکلات تولید گل محمدی در منطقه تاکید کرد: عنصرود دارای چهار چشمه است که تا به امروز به خوبی از آنها استفاده می‌کردیم اما امسال سطح آب این چشمه‌ها کاهش یافته و ما را با تنش آبی مواجه کرده و کشاورزان در تامین آب مزارع مشکل دارند.

صلاحی با درخواست از مسئولان استانی برای لایروبی رودها و اعطای تسهیلات ویژه برای مدرن کردن تجهیزات آبیاری اراضی در منطقه یادآور شد: با توجه به آب و هوای مطلوب و سردسیر منطقه معمولاً آنچنان آفتی نداریم و هیچ سمی نیز به درختان زده نمی‌شود بنابراین گل محمدی تولیدی و سایر محصولات منطقه ارگانیک هستند و فقط حمایت نیاز است!

▪️برداشت دوم

معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزی آذربايجان شرقی گفت: انواع مختلفي از گياهان دارويي به خصوص گل محمدي به ميزان ۵ هزار و ۸۰۰ هکتار در سطح استان به زير کشت رفته و سالانه حدود ۱۳ هزار تن توليد مي‌شود.

اکبر کرامتی با اشاره به وجود پتانسيل بسيار بالای استان در زمينه گياهان دارويی افزود: بيش از ۴۰ نوع گياه دارويي در استان توليد مي‌شود که از لحاظ اقتصادي، اقليمي و سازگاري و ارزش افزوده منحصر به فرد بوده و تعدادي هم مختص استان ماست.

وي با بيان اينکه مهمترين مشکل حوزه گياهان دارويي مربوط به صنايع تبديلي است اضافه کرد: گل‌محمدی به صورت خام در بازارهايی همچون تهران و اصفهان به فروش مي‌رسد اما متاسفانه نمي‌توانيم ارزش افزوده‌ای از آن برای استان جذب نماییم!

کرامتي با اشاره به برگزاري منظم کميته فني گياهان دارويي در استان با حضور صنايع، دانشگاه‌ها، محققان و افراد نقش آفرين اظهار کرد: امسال بر اساس تصميمات گرفته شده براي افزايش سطح زيرکشت و ارقام اصلاح شده گياهان دارويي استان، با بيش از ۳ هزار هکتار اراضي ديمي گياهان دارويي بعد از استان فارس رتبه دوم را در راستای توليد گياهان دارویی کسب کرده ایم.

وی تاکید کرد: حرکت ما به سمت تکميل زنجيره‌ ارزش توليد گياهان دارويي و به خصوص گل‌ محمدي بوده و پيگيري‌هاي مربوطه نيز در دست انجام است زیرا گل محمدي بيشتر به صورت دمنوش و مربا در بخش خانگي مصرف مي شود و فرآوري آن هم در حد گلاب گيری بوده و انواع گياهان دارويي مانند گل محمدي در استان توليد می شوند که برنامه ریزی اساسی موردنیاز است.

▪️برداشت آخر

محصول گل محمدی اسکو از مرغوب ترین نمونه این نوع گل در جهان به شمار می رود که به دلیل آب و هوای حاکم بر منطقه و قرارگرفتن در دامنه های سهند بوده و این شهرستان یکی از بهترین مکان های عمل آوری گل محمدی در دنیاست.

در حقیقت، با حساب ارزش افزوده میزان سطح کشت و تولید گل محمدی با بیش از ۷۰۰ هکتار، کمک بزرگی به معیشت اهالی منطقه محسوب می‌شود و مبلغی که از محل فروش محصول به دست می‌آید در بخش سرمایه گذاری نقش خوبی ایفا خواهد کرد تا شاهد اقتصاد مطلوب خانوارهای روستایی باشیم به شرطی که فقط روی کاغذ نماند!

به اعتقاد کارشناسان حوزه کشاورزی، ارزش افزوده‌ای که می‌توان از طریق تولید گل محمدی ایجاد کرد بالاست ولی متاسفانه در عمل، رقم ناچیزی است که اگر تولیدکنندگان به سوی اسانس گیری از این محصول حرکت نمایند قطعاً میزان ارزش افزوده تولیدکنندگان نیز افزایش خواهد یافت.

علیرغم اینکه حدود ۸۵ درصد از گل محمدی دنیا در ایران تولید می شود اما کشور ما فقط از ۱۰ درصد تجارت بین المللی آن بهره مند است که نشان می‌دهد ظرفیت بالایی در این حوزه وجود داشته و باید به سمت ایجاد واحدهای صنعتی با ارزش افزوده بالا و دانش بنیان حرکت نمود.

برگزاری جشنواره‌ های محصولات تولیدی از جمله گل محمدی بسیار مثمرثمر بوده و موجب می شود تا روستاهای هدف که به عنوان مراکز تولید این محصول در شهرستان اسکو هستند همه ساله در صدر اخبار قرار گرفته و موضوع مهم معرفی بیشتر ظرفیت های این روستاها و فروش مستقیم محصولاتشان رقم بخورد.

بدین ترتیب، به رغم اینکه قیمت خام گل محمدی در مقایسه با قیمت محصولات فرآوری و تبدیل شده آن بسیار اندک است اما باید به سمت تولید اسانس از گل محمدی حرکت کرد که ارزش افزوده بیشتری داشته و در این راستا، در شهرک صنعتی اسکو، واحدی در حال راه اندازی است که در مرحله نصب ماشین آلات قرار داشته و نویدبخش روزهای معطر آتی است!