اهمیت صنایع تولیدمحور کوچک در پویایی اقتصاد آذربایجان شرقی از نگاه "عصرآزادی"
تاثیرگذاران بزرگ در کُنج کارگاه های کوچک!
????عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
پژوهش‌های اخیر بانک جهانی نشان می‌دهد واحدهای صنعتی کوچک و متوسط یا همان SMEها که مخفف عبارت Small & Medium Enterprises است می‌توانند نقش مهمی در اشتغال‌آفرینی و افزایش درآمد ملی کشورهای توسعه‌یافته ایفا نمایند به شرطی که بر نحوه فعالیت آنها دقت نظر گردد.
از نقش صنایع کوچک آذربایجان شرقی در حوزه های اشتغال، تولید و صادرات بسیار سخن گفته شده است؛ صنایعی که وضعیت آنها به لحاظ وسعت، رونق و رکود بیانگر میزان سلامت اقتصاد یک کشور است و جایگاه بخش خصوصی در اقتصاد و توان اقتصادی برای رشد را نشان می‌دهند و این استان صاحب تعداد زیادی از شهرک های صنعتی است که حتی بدون ساز و کارهای مناسب در تولید محصولات بازارمحور، پیشرو هستند که مثال ساده و عامه فهم آن مربوط به منطقه کوجووار در حومه تبریز است که به دلیل وجود صنایع کوچک و متوسط به چین کوچک معروف است اما هرچه باشد فعالان این منطقه در بحث تولیدات کارگاهی کوچک، گام های بزرگی برداشته اند اما قطعاً در روزگار تحریم‌ها و جنگ اقتصادی، حمایت از آنها می‌تواند شرایط امن‌تری را برای استمرار تولیدات بیشتر و باکیفیت‌تر فراهم نماید که فعلاً در حاشیه قرار گرفته است…
▪️کارگاه اول
اخیراً مقام عالی حوزه صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با بیان اینکه ۸ درصد صنایع کوچک کشور در این استان مستقر هستند نیمی از صنایع استان را کوچک مقیاس عنوان کرده که از قرار معلوم، به غیر از واحدهای صنفی تولیدی و کارگاهی، بالغ بر نیمی از مجموع ۴ هزار و ۴۰۰ واحد صنعتی استان با اشتغال کمتر از ۱۰ نفر به فعالیت می پردازند.
محمدجعفر عظمایی با بیان اینکه صنایع مقیاس کوچک، واحدهایی هستند که با نیروی انسانی کمتر، ماشین آلات و تجهیزات کوچکتر و سرمایه گذاری کمتر به عملیات تولیدی و خدماتی مشغول هستند تاکید کرده که این قبیل صنایع در تکانه های اقتصادی نسبت به صنایع بزرگ آسیب پذیری بیشتری دارند و از این رو باید مورد توجه و حمایت بیشتری قرار گیرند.
اظهارات او در حالی بیان می شود که علیرغم اینکه موفقیت صنایع بزرگ ریشه در پویایی و رشد و توسعه متوازن صنایع خُرد دارد اما، ارائه تسهیلات مالی، برقراری دوره های آموزشی و توسعه بازار جهت حمایت از اینگونه صنایع کوچک در سالهای قبل مورد غفلت واقع شده و در حد شعار باقی مانده است!
با در نظر گرفتن تجربه کشورهای موفق در عرصه سازمان‌دهی صنایع کوچک به نظر می‌رسد ما نیز نیازمند اتخاذ راهکارهای مناسب و کارآمد برای ساماندهی صنایع خود هستیم لذا تدابیری که به گفته کارشناسان این حوزه می‌توان با تدوین برنامه‌های اصولی مانند انتقال فناوری از شرکت‌های مادر تخصصی به این شرکت‌ها، ارتقای منابع انسانی از طریق آموزش‌های تخصصی، پیاده‌سازی سیستم‌های به‌روز مدیریتی و صنعتی، بازنگری در سیاست‌های مالیاتی، کاهش محدودیت‌های بازرگانی و قوانین دست و پاگیر، سهم خود را در بازارهای جهانی افزایش دهیم که چه‌بسا توسعه صنایع کوچک و فنّاوری‌های متوسط، می‌تواند در قالب تدابیری مناسب برای کشور ما مطرح باشد که این خود باعث رفع فقر، افزایش درآمد، ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروی انسانی، انباشت سرمایه از طریق افزایش بازدهی و بهبود بهره‌وری در تمامی بخش‌های صنایع می‌شود.
▪️کارگاه دوم
یک کارشناس حوزه صنعت در تبریز یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر فعالیت صنایع کوچک را عدم طراحی ساختار قوانین کشوری در بخش‌های گوناگون برای صنایع کوچک دانست و گفت: قوانین بانک‌ها و حتی شهرک‌های صنعتی و دریافت مجوز و غیره بیشتر برمبنای ویژگی‌های خاص صنایع بزرگ تدوین و اجرایی شده‌اند و به‌طبع صنایع کوچک در این چارچوب که مختص آنها نیست، دچار سردرگمی می‌شوند.
مجید یاری گر افزود: عمده بار ایجاد اشتغال در کشور بر دوش صنایع کوچک، متوسط و خانگی است که دست‌کم در ۱۰، ۱۵ سال اخیر به‌خوبی اثرات مثبتی را که بر اقتصاد دارند، نشان داده‌اند لذا باوجود اهمیت صنایع کوچک در اقتصاد، متاسفانه این صنایع همواره درگیر قوانین بانک‌ها، تامین اجتماعی، دارایی و غیره بوده‌اند و گاهی قوانین پاسخگوی نیازهای آنها و حل مشکلات‌شان نیست.
وی اضافه کرد: عمده قوانینی که در بخش‌های گوناگون وجود دارد، به نفع صنایع بزرگ است در حالی که صنایع کوچک موتورمحرک توسعه پایدار هستند و نقش بی‌بدیلی در توسعه اقتصادی دارند حال اگر قوانین به نفع صنایع کوچک تغییر کند، همزمان با افزایش سرعت رشد این صنایع، شاهد بالا رفتن میزان اشتغالزایی در کشور خواهیم بود.
این کارشناس حوزه صنعت درباره برخی از قوانینی که به‌معنای واقعی در مسیر فعالیت صنایع کوچک مانع ایجاد کرده‌اند نیز اظهار کرد: روند اعطای مجوز به واحدهای تولیدی یکی از مواردی است که مسیر حرکت صنعتگران را سخت کرده است؛ مجوزی که به یک واحد صنعتی خرد داده می‌شود، به‌گونه‌ای است که در نهایت منجر به تغییر نگاه بانک به آن واحد در قالب یک صنعت کوچک می‌شود و متاثر از آن، بانک خدمات ویژه‌ای به واحدهای صنعتی کوچک ارائه نمی‌دهد و حتی نحوه اعطای تسهیلات به این صنایع نیز تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
▪️کارگاه آخر
طبق تحقیقات صورت گرفته و اظهارات صاحبان کارگاه های کوچک، کاهش نقدینگی، نیاز اصلی این واحدها به تسهیلات بانکی را افزایش داده است اما با اینکه بانک‌ها به عنوان تامین‌کنندگان منابع مالی واحدهای صنعتی شناخته شده‌اند، تمایل ندارند به واحدهای صنعتی کوچک وام پرداخت کنند. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بانک‌ها ترجیح می‌دهند تسهیلات خود را به واحدهای صنعتی بزرگ اطراف کلانشهرها اعطا نمایند چرا که این واحدها در بازپرداخت وام ها مشکلی ندارند.
صنایع کوچک به‌واسطه تعدد و پراکندگی بسیار زیاد، نقش قابل‌توجهی در اشتغالزایی، نوآوری، آموزش نیروی کار، توسعه صادرات، سرمایه‌گذاری و در نهایت رشد اقتصادی کشور دارند؛ با این وجود به‌عقیده کارشناسان این حوزه متاسفانه در سطح مناطق مختلف آذربایجان شرقی صنایع کوچک همواره در سایه بنگاه‌های اقتصادی بزرگ نادیده گرفته شده‌اند و باید در ساختاری که برای واحدهای تولیدی بزرگ ایجاد شده فعالیت کنند که این موضوع در نهایت باعث شده صنایع کوچک برای حل مشکلات و چالش‌هایی که با آنها روبه‌رو هستند، مسیرهای سختی را طی کنند در حالی که صنایع کوچک این استان به‌دلیل نوسانات اقتصادی به‌ویژه در سالهای اخیر با چالش‌های بیشتری مواجه شده‌اند و نیازمند حمایت‌های جدی‌تری هستند تا بتوانند ادامه حیات دهند که در آن صورت، آذربایجان شرقی می تواند به چین ایران تبدیل گردد!
بدین ترتیب، صنایع بزرگ همیشه موردتوجه هستند و مشکلات آنها بیشتر مطرح می‌شود و به گوش مسئولان عالی‌رتبه می‌رسد اما مشکلات ریزودرشت صنایع کوچک، کمتر به چشم می‌آید و سال‌هاست در برخی زمینه‌ها مانند اجرای صحیح قوانین حاکم بر صنایع مشکلاتی دارند اما فعالان این بخش مهم اقتصادی استانها امیدوارند با همت بدنه جدید وزارت صمت این تعامل افزایش یافته و بسیاری از مشکلات رفع شود.
