بارورسازی ابرها آخرین راه نجات دریاچه اورمیه

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

اهمیت پرداختن به مسائل و مشکلات کلان آذربایجان شرقی در شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی از آن جهت اهمیت دارد که این شورا می تواند با بررسی مشکلات سطح استان و انتقال مباحث جاری به شورای گفتگوی کشور، اهرم فشار خود را در راستای جلب توجه دولت و مجلس به بحرانی همچون دریاچه اورمیه معطوف نماید.
در نود و هفتمین نشست این شورا که با محوریت بررسی عوامل ایجاد بحران آب و مشخصاً ارائه راهکارهایی جهت نجات دریاچه اورمیه برگزار شد پیشنهاد پارلمان بخش خصوصی آذربایجان مبنی بر ایجاد ایستگاه های بارورسازی ابرها به صورت کانتینیوس در ارتفاعات میشو و سهلان ارائه گردید تا حرکتی در راستای نجات دریاچه اورمیه و همت ملی برای احیای آن انجام گیرد و این اقدام جهت عملیاتی شدن به شورای کشوری منتقل گردد.
در حقیقت، سالهاست که موضوع کمبود آب و خشکسالی گاهی ابر آسمان منطقه آذربایجان را می‌پوشاند و همه را چشم به‌ راه باران می‌کند اما ابرها بدون باریدن یا با یک بارش کم، به ویژه از اطرلف دریاچه اورمیه رد می‌شوند و امید مردم و مخصوصاً کشاورزان منطقه را ناامید می‌کنند.
کم‌ بارانی در این چندسال، خشکسالی را تشدید کرده و همه را به تکاپوی پیداکردن راه‌حلی برای مدیریت ماجرا انداخته تا روند عمر دریاچه اورمیه همچنان تداوم یافته و خدایی ناکرده به مرگ دچار نشود که در این صورت، به تهدیدی برای زندگی آذربایجانی ها خواهد انجامید…
◾️برخی از شهرک‌های صنعتی استان با کمبود آب مواجه هستند

دبیر شورای گفتگو با اشاره به تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها در آذربایجان شرقی و حوضه دریاچه اورمیه، از افزایش میزان تبخیر آب‌های سطحی در منطقه خبر داد و با بیان‌ اینکه استان با کمبود شدید آب مواجه است گفت: همانند دریاچه، برخی از شهرک‌های صنعتی استان نیز با کمبود آب مواجه هستند و باید راهکاری اساسی برای این شرایط اندیشیده شود.
“یونس ژائله” بر ضرورت استفاده از روش‌های نوین در مدیریت مصرف آب به‌ خصوص در بخش کشاورزی و صنعت تاکید کرد و با اشاره به مشکلات واحدهای صنعتی آذربایجان شرقی افزود: فضای کسب و کار استان در حال حاضر مطلوب نیست و درخواست ما به عنوان نماینده بخش خصوصی، طرح دغدغه‌ها و پیگیری برای حل آنهاست.
نکته جالب توجه این نشست، پیگیری ژائله در مورد احیای دریاچه بود و تا آنجا پیش رفت که وقتی هر یک از کارشناسان و مدیران حوزه آب در خصوص دریاچه اورمیه صحبت می کردند او بلافاصله بر ضرورت ارائه پیشنهادات کارساز توسط آن سخنران می پرداخت و وقتی نوبت به اظهارات رئیس سازمان محیط زیست آذربایجان شرقی رسید و اشتری به فرهنگ سازی و طرح چند مورد پیش پا افتاده اکتفا کرد ژائله فوراً میکروفون خود را روشن کرد و با تعجب گفت پیشنهادات خود را ارائه دهید، اینها را ما هم می دانیم!
◾️هیچ یک از طرح‌های علمی در خصوص دریاچه اورمیه اجرایی نمی‌شوند

استاد دانشکده مهندسی آب دانشگاه تبریز با تاکید بر اینکه تحقیقات گسترده‌ای در دانشگاه تبریز در حوزه دریاچه اورمیه و آجی چای صورت گرفته است گفت: اقدامات متعددی از سوی بخش‌های مختلف علمی استان در این زمینه صورت گرفته و حتی به صورت دشت به دشت میزان مصرف آب و تعیین کاربری اراضی مشخص شده است اما تاکنون هیچ یک از این طرح‌های علمی اجرایی نشده‌اند.
“احمد فاخری‌فرد” بر ضرورت حرکت به سمت هوشمند سازی، ارتقای سیستم‌های آبیاری، تعیین الگوی کشت، مدیریت بارش‌های غیر فصل زراعی و هدایت بارش‌ها به سمت منابع زیرزمینی برای مدیریت مصرف آب تاکید کرد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر باید با انجام روش‌های کوتاه مدت، میان‌مدت و درازمدت در راستای احیای دریاچه گام برداریم اضافه کرد: انتقال آب از دریاچه وان، مقابله با برداشت‌های غیرمجاز از خط رودخانه در فصول غیر زراعی، بهره‌گیری از آب‌ تصفیه خانه‌های شهرهای اطراف دریاچه ارومیه و مدیریت مصرف در داخل حوزه از نکات اساسی در رابطه با احیای دریاچه است.
فاخری‌فرد با تاکید بر اهمیت بارورسازی ابرها در شمال غرب کشور تاکید کرد: اگر هواپیماهای بارورسازی ابرها در استان مستقر شوند با توجه به سرعت، ضخامت و دمای ابر، به‌ راحتی می‌توانیم در زمان مناسب ابرها را بارور نماییم.

◾️نجات دریاچه به ایجاد مرکز بارورسازی ابرهای شمال‌ غرب بستگی دارد

یک پژوهشگر تبریزی حوزه آب با تاکید بر اینکه موضوع آب و گرمایش زمین یک مسئله جهانی است گفت: بخش علمی آذربایجان شرقی وظیفه خود را در حوزه مدیریت آب انجام داده و در تمام دنیا بحث بازچرخانی آب مطرح است که صنایع از پساب کارخانجات خود در چرخه‌ تولید استفاده می‌کنند اما ما علیرغم احداث چندین تصفیه خانه، از آب آشامیدنی در صنایع از جمله پالایشگاه و پتروشیمی استفاده می‌کنیم.
“رضا کهولی” با تاکید بر ضرورت بازچرخانی آب در حوزه شهری و صنعتی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید در حوزه منابع آبی در شهرها افزود: علیرغم بحران آب در تبریز، همچنان شهرداری بازچرخانی آب را در اولویت قرار نداده است.
وی تاکید کرد: در بحث استحصال آب می‌توان از طریق تکنولوژی بارورسازی ابرها، حداقل ۹ درصد میزان بارش‌ها را افزایش داد و به همین منظور باید مرکز بارورسازی ابرها در شمال‌غرب کشور احداث شود.

◾️ارتفاعات میشو و سهلان بهترین مکان برای ایجاد مرکز ثابت بارورسازی ابرها

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: دو منطقه میشو و سهلان، بهترین مکان برای ایجاد مرکز ثابت زمینی بارورسازی ابرها هستند.
“مجتبی جلیل زاده” با اشاره به کاهش میزان بارندگی‌ها در استان، افزایش دما و به‌تبع آن افزایش تبخیر آب اظهار کرد: برای مدیریت منابع آبی استان باید مصرف بخش کشاورزی از طریق تکنولوژی‌های نوین و تعریف معیشت جایگزین مدیریت شود، همچنین در بخش مصارف خانگی نیز ضروری است تا به صورت مستمر فرهنگسازی شود.
“شهنام اشتری” مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان‌شرقی نیز بر لزوم فرهنگسازی در خصوص مدیریت مصرف آب از یکسو و اصلاح الگوی کشت از سوی دیگر تاکید کرد و گفت: مدیریت روان‌آب‌ها و آب‌های زیرزمینی از طریق تعادل‌بخشی از جمله اقدامات اساسی در راستای احیای دریاچه هستند.
◾️برای آزمون خطای بحران آب دریاچه اورمیه فرصتی وجود ندارد

از قرار معلوم نباریدن ابرها یک دلیل علمی دارد؛ تبدیل‌شدن بخار آب ابرها به باران، که آن هم نیاز به سرما دارد و گرمای زمین و آلودگی هوا مانع از انجام این فرآیند می‌شود لذا برای حل این مشکل باید با مجموعه‌ای از تجهیزات، مواد سرمازا را به ابرها تزریق کرد اما مهم‌ترین پارامتر در این کار، تشخیص نقاطی از ابرهاست که تجمع بخار آب وجود دارد و قابلیت باریدن دارد.
تجربه کشورهای پیشرفته نشان می دهد که اگر این مختصات دقیق تعیین نشود، هواپیما مواد را بی‌حاصل در نقاط مختلف می‌پاشد و نمی‌تواند منجر به بارندگی شود و یا هم مواد و وقت و انرژی هدر می‌رود یا در فرآیند طبیعی ابر، ایجاد اختلال می‌کند.
بدین ترتیب، رادارهای اسکن ابرها مهمترین بخش فرایند باروری هستند و  به همین خاطر است که کارشناسان حوزه هواشناسی معتقدند بارورسازی ابر باید رادارهای ویژه‌ای برای شناسایی مشخصات و رفتار ابر داشته باشد و همین انر، پیچیده‌ترین بخش ماجراست زیرا این رادارها چشم فرآیند بارورسازی هستند و باید تمام این موارد در مورد دریاچه اورمیه هم لحاظ شود تا مبادا به شکست مجدد طرحها منجر گردد زیرا واقعاً فرصتی باقی نمانده است!