از سالیان دور و دراز، تجارت خارجی یکی از مولفه های مهم در توسعه اقتصادی و منبع تامین درآمدهای ارزی برای سرمایه گذاری و افزایش توان تولیدی اقتصاد کشور است به طوری که در سال های اخیر نوسان قیمت در بازار نفت، درآمد ارزی کشور را با تغییرات زیادی روبرو کرده و آن را متاثر ساخته است و در این حالت، مانور استانهای صادرات محور همچون آذربایجان شرقی که در حوزه کشاورزی حرفی برای گفتن دارند و اتفاقاً محصولات آن با استقبال مشتریان خارجی مواجه است ضرورت می یابد.
در تمام گمرکات آذربایجان شرقی، واحد قرنطینه نباتی مستقر بوده و نسبت به بازرسی محصول و صدور گواهی لازم برابر مقررات در کمترین زمان اقدام می گردد به نحوی که سال گذشته ۲۰۴ هزار و ۳۰۷ تن محصول کشاورزی از این استان صادر گردید.
جالب اینکه اغلب محصولات صادراتی بخش کشاورزی آذربایجان شرقی شامل محصولات گلخانه ای غالباً ارس، فرآورده های دامی، چرم و پوست و کنسانتره بوده و این محصولات به ۵۲ کشور اروپایی و آسیایی از جمله کشورهای همسایه، آسیای میانه و روسیه که تبریز سکوی مناسبی جهت انتقال است صادر می گردد…
صادرات اول
صادرات محصولات کشاورزی از چنان اهمیتی برخوردار است که بیش از ۲۲ درصد اقلام صادره از آذربایجان شرقی را به خود اختصاص داده و به گفته مدیرکل صمت آذربایجان شرقی، در ۶ ماهه نخست امسال از کل صادرات کالا و تولیدات این استان به ۹۲ کشور جهان با ۷۰۰ میلیون دلار فروش، تولیدات بخش کشاورزی همگام با حوزه صنعت و پتروشیمی و معدن به رقابت می پردازد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به افزایش ۳۰ درصدی صادرات محصولات کشاورزی در سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه آن در سال قبل معتقد است میزان صادرات محصولات کشاورزی در ۶ ماهه نخست سال جاری از نظر ارزشی ۱۴۰ میلیون دلار بوده است.
اکبر فتحی افزود: از نظر وزنی ۴ درصد صادرات محصولات کشاورزی کشور از طریق آذربایجان شرقی انجام گرفته و از نظر ارزشی ۵.۷ درصد صادرات بخش کشاورزی را در کشور به خود اختصاص داده است.
وی اضافه کرد: عمده اقلام محصولات کشاورزی صادراتی که نسبت به سال گذشته روند افزایشی داشته اند انواع انگور تازه، گوجه فرنگی، تخم مرغ، نخود و غیره است که سهم عمده گروه های کالایی بخش کشاورزی استان از کشور در ۶ ماهه نخست سال جاری شامل شیرینی جات و شکلات ۳۰ درصد، میوه خشک ۱۹ درصد، بیسکوئیت و محصولات فرآوری شده از گندم و آرد ۱۶ درصد، محصولات فرآوری شده غذایی، کنسروی، آب و آبمیوه ها ۱۰ درصد و فرآورده های گوشتی نیز ۶ درصد است.
فتحی تعداد کشورهای هدف صادراتی تولیدات کشاورزی آذربایجان شرقی را بیش از ۴۷ کشور برشمرد و یادآور شد: عمده بازارهای صادراتی محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی را کشورهای عراق، امارات، تورکیه، روسیه و ارمنستان تشکیل می دهد.
صادرات بعدی
کارشناس ترویج و توسعه روستایی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز معتقد است: دولت می تواند تبلیغات و بازاریابی کلانی در بازارهای هدف خارجی برای برندهای ملی انجام دهد زیرا اعتماد به فعالان بخش خصوصی و واگذاری تصدی گری های بخش دولتی و بنیادها و نهادهای عمومی به بخش خصوصی افزایش توسعه صادرات محصولات کشاورزی را درپی خواهداشت.
“حسین کوهستانی” ادامه داد: در واقع، باید شناسایی بازارهای هدف صادراتی توسط سازمان توسعه تجارت ایران با همکاری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی و تشکل‌های صادراتی انجام شود زیرا نباید فراموش کرد صادرات محصولات باغی و کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش های صادرات کالاهای غیرنفتی در پایداری اقتصاد داخلی تاثیر بسزایی دارد.
وی ضمن بازگو نمودن پاشنه آشیل حضور کالاهای کشاورزی آذربایجان شرقی در بازارهای هدف اضافه کرد: دو شاخص قیمت تمام شده و سلامت محصول، پاشنه آشیل حضور اغلب کالاهای کشاورزی داخلی در بازارهای هدف خارج از کشور است که البته متناسب با نوع بازار، تنوع سلیقه مصرف کننده خارجی، قدرت خرید، سطح رفاه عمومی کشور هدف و سایر عوامل موثر دارای نوسان است.
استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اظهار کرد: تولیدات صادراتی باید دو مزیت شامل کیفیت و قیمت رقابتی را توامان داشته باشند و این مزیت ها در بستر فضای کسب و کار مناسب، بالا بودن سطح تکنولوژی در تولید و رفع محدودیت ها امکان رقابتی نمودن محصولات را در بازارهای جهانی فراهم خواهد نمود.
کوهستانی تاکید کرد: دولت با استفاده از نقش رایزنان بازرگانی و اضافه نمودن ماموریت دیپلماسی اقتصادی در بخش وزارت امور خارجه فضای مناسبی را برای صادرات و توسعه بازرگانی و رونق و جذب سرمایه گذاری خارجی می تواند ایفا نماید و البته که جایگاه محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی در بازارهای هدف خارجی بسیار درخشان است.
صادرات آخر
در شرایط امروزی که ورود ارز حاصل از فروش نفت کاهش یافته و قرار است در شرایط جدید در رویکرد کلان صادراتی کشور از صادرات نفتی به سمت صادرات غیرنفتی حرکت شود، بخش کشاورزی و صنایع غذایی پتانسیل های فراوانی برای کمک به این تغییر رویه دارد و این، صادرات است که به تولید نظم می دهد.
این رویکرد باعث منتفع شدن تولیدکننده و صادرکننده می شود؛ در واقع رابطه بین تولیدکننده و صادرکننده یک نوع رابطه برد ـ برد محسوب می شود؛ که البته باید به مسئله آب بری محصولات کشاورزی در صادرات نیز توجه شود، به طوری که باید توجه شود که یک محصول از کدام منطقه کشور و با چه حجمی از آب بری صادر می شود.
کارشناسان بخش کشاورزی می گویند اصولاً تمرکز بر صادرات مواد خام این حوزه اشتباه است زیرا ضمن ارزش افزوده پائین، شاخصی از نظر پیشرفت محسوب نمی شود و هدف اصلی باید برای صادرات محصولات فرآوری شده و بسته بندی مناسب باشد لذا با توجه به اینکه در سال های اخیر اندکی به ایجاد و گسترش صنایع توجه شده، از این رو سهم صنایع از صادرات در سالهای اخیر افزایش یافته است.
با توجه به ظرفیت بالای توسعه تجارت خارجی محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی، تسهیلات و حمایت های لازم برای توسعه بازرگانی و تجارت محصولات کشاورزی در قالب ایجاد هلدینگ، شرکت های بازرگانی و زنجیره های ارزش محصولات کشاورزی امری اجتناب ناپذیر است که به طور حتم به سود تمام هم استانی ها خواهد بود.
بدین ترتیب، توفیق و موفقیت در پیشبرد برنامه های صادراتی محصولات کشاورزی استان های توانمند و پرظرفیتی همچون آذربایجان شرقی نیازمند اتخاذ رویکردهای همه جانبه و فرآیندی است که در نتیجه تلاش همه بخشهای استان و البته نظام بانکی، گمرک، صندوق ضمانت، تشکل های صادراتی و غیره محقق می شود که در صورت هماهنگی بخش ها در قالب یک راه معین می توان به پایداری و رشد چشمگیر صادرات محصولات کشاورزی این منطقه پرحاصل دست یافت.
