سایه مشکلات ملی بر صادرات استانی

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

آذربایجان شرقی به عنوان یکی از معدود استان های صنعتی کشور در تمام زمینه ها حرفی برای گفتن دارد و با دارا بودن بخش خصوصی فعال، می تواند در حوزه تجارت موفق عمل کرده و رتبه درخشان صادراتی سال های گذشته را بازیابد به شرطی که اندکی تسهیل گری به وجود آید!
آن طور که کارشناسان حوزه صنعت می گویند فرسودگی ماشین‌آلات واحدهای تولیدی و صنایع نیز از دیگر مشکلات این حوزه است که کار تولید باکیفیت جهت صادرات را دوچندان می کند لذا برای خرید ماشین آلات خارجی با مشکل مواجه بوده و بانک ها و بخش های دولتی هم باید برای رفع این مشکل ‌همت کنند.
متخصصان بخش صنعت و تجارت آذربایجان شرقی معتقدند با توجه به پایین بودن قیمت تمام شده محصولات و اشباع بازار داخلی، باید با برنامه ریزی مناسب، به تسهیل مسیر صادرات کمک شود اما وقتی کار به مرحله اجرا می رسد از پیشرفت مراحل تولید محصولات درجه یک خبری نیست…

◾️ظرفیت اول

دهه ۴۰ شمسی را می توان سرآغاز توسعه صنعتی آذربایجان شرقی قلمداد کرد؛ زمانی که کارخانه های تراکتورسازی و ماشین سازی ایجاد شده و بعد از آن نیز مراکز قطعه سازی یکی پس از دیگری در سپهر این منطقه سر بر آوردند تا سر ایران عنوان قطب صنعتی و اقتصادی کشور را تاکنون یدک بکشد.
البته گرچه از سال های گذشته بی مهری های فراوانی به حوزه صنعت و تجارت آذربایجان شده و تولیدکنندگان این خطه را درگیر برخی مشکلات کرده اما، موقعیت ممتاز آذربایجان شرقی در بخش ترانزیت، حمل و نقل و صادرات، در کنار ظرفیت های اقتصادی و صنعتی این استان موضوعی انکار شدنی نیست.
آذربایجان شرقی به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، چهارراه ارتباطی ایران با اروپا، کشورهای آسیانه میانه و روسیه است، به طوری که با این همه داشته های صنعتی و اقتصادی یکی از قطب های صادراتی کشور محسوب می شود و هرسال تعداد زیادی از صادرکنندگان نمونه از این خطه انتخاب می شوند.
صنایع دستی، شکلات، چرم و کفش، خشکبار، غلات، محصولات فولادی، مواد پلاستیکی، ماشین آلات، وسایل مکانیکی، مصنوعات شیشه ای و غیره از عمده کالاهای صادراتی این استان به کشورهای هدف به خصوص همسایگان شمالی و غربی هستند.
با تلاش فعالان بخش خصوصی، ترکیه، عراق، ارمنستان، بلغارستان، گرجستان، آذربایجان، روسیه، افغانستان، پاکستان و امارات از جمله کشورهای مقصد صادراتی این استان بوده و کشورهای یمن، اتیوپی، اندونزی، نیوزلند و ونزوئلا نیز به عنوان بازارهای جدید صادراتی آذربایجان شرقی مطرح شده اند.
مزایا و ظرفیت های آذربایجان شرقی برای تبدیل به دروازه صادراتی ایران فراوان است که برخورداری از ظرفیت های مناسب حمل و نقل هوایی، داشتن گمرکات کافی با زیرساخت های مناسب دارای استانداردهای بین المللی، وجود منطقه آزاد ارس، وجود کارخانه ها و واحدهای صنعتی، ظرفیت های معدنی، صنعتی، خودروسازی، صنایع غذایی و غیره از جمله آنهاست.

◾️ظرفیت آخر

مدیرکل صمت آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه طی ۸ ماهه سال‌جاری برابر آمار گمرک، بیش از ۹۶۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی از این استان انجام شده است گفت: عمده مشکلات و مسائل حوزه تجارت مربوط به سطوح ملی است و موردی وجود ندارد که در سطح آذربایجان شرقی و حیطه اختیارات استانی باشد که این به واسطه چند دلیل اساسی است از جمله اینکه خود صنعتگران و فعالان اقتصادی مطالبه‌ گر هستند و همین امر انگیزه مضاعفی به مدیران دستگاه‌های اجرایی داده است تا مشکلات را پیگیری کنند.
محمدجعفر عظمائی افزود: جزو معدود استان‌هایی هستیم که از تمام ظرفیت‌ها در قالب جلسات ستاد تسهیل و رفع موانع تولید، شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی، کارگروه توسعه صادرات و غیره استفاده کرده و دارای رتبه‌ های کشوری از لحاظ برگزاری این جلسات هستیم.
وی در تشریح مشکلات حوزه تجارت آذربایجان شرقی تاکید کرد: عدم تخصیص سهمیه ارزی متناسب با نیاز واحدهای تولیدی، یکی از این مشکلات است که در ایفای تعهدات ارزی نیز به لحاظ تفاوت نرخ ارز در بازار مشکلاتی وجود دارد و حتی صادرکنندگان تراز اول استان نیز رغبتی نشان نمی‌ دهند که صادرات به نام خودشان انجام شود و در این زمینه لازم است تا روش‌های متنوع و نوینی از طرف بانک مرکزی برای ایفای تعهدات ارزی اجرا شده یا شرایط مقداری تعدیل شود.
عظمائی با اشاره به مشکل عدم تعریف ساز و کار اجرایی برای ایفای تعهدات ارزی صادرکنندگان قبل از ۱۴۰۰ یادآور شد: ایفای تعهدات ارزی صادرکنندگان از سال ۹۷ تا ۱۴۰۰ بلاتکلیف مانده و جای تعجب دارد که چرا حل و فصل نمی‌ شود.
مدیرکل صمت آذربایجان شرقی با بیان اینکه اگر زمینه فعالیت صادرکنندگان اصلاح نشود، فعالان و تجار از گردونه تجارت خارج می‌شوند اظهار کرد: علیرغم مشکلات، تجار استان ما عملکرد قابل قبولی داشتند و طی ۸ ماهه سال‌ جاری برابر آمار گمرک، بیش از ۹۶۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی از این استان انجام گرفته که نسبت به سال قبل افزایش جزئی یک درصدی به لحاظ ارزش و ۱۱ درصدی به لحاظ وزنی داشته است.
وی با اشاره به اینکه هدفگذاری ما برای صادرات غیرنفتی امسال به ارزش یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار است که امیدواریم با همت فعالان اقتصادی تا پایان سال به آن برسیم اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ افزایش ۲.۵ برابری صادرات به روسیه را داشتیم که نشان می‌ دهد تجار از این بازار شناخت خوبی رسیده و اقبال خوبی به آن نشان داده‌ اند.
عظمائی تاکید کرد: در بررسی بازارهای هدف صادراتی استان، کشورهای همسایه رشد قابل توجهی داشتند و شرکای اصلی تجاری استان ما شامل ترکیه، عراق و ارمنستان سه بازار عمده هدف صادراتی هستند.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه واردات نیز به ارزش یک میلیارد و ۶۰ میلیون دلار در ۸ ماهه ابتدای سال جاری واردات داشتیم که نسبت به سال گذشته ۲۹ درصد به لحاظ ارزش و ۲۰ درصد به لحاظ وزنی افزایش یافته است لذا عمده افزایش واردات در رده کالاهای سرمایه‌ ای و واسطه‌ ای و در خدمت تولید است و آمار واردات کالاهای مصرفی روند کاهشی دارد.
بدین ترتیب و علیرغم فعالیت های تلاشگران بخش خصوصی آذربایجان شرقی در صادرات غیرنفتی، تولیدکنندگان این منطقه با چالش های اساسی حل نشده، دست به گریبانند و نوسانات ارزی، قاچاق، کمبود و گرانی مواد اولیه، نقدینگی و رکود تورمی، مشکلات اقتصادی هستند که بنگاه های تولیدی منطقه آذربایجان با آن مواجه هستند و باید تدبیری برای این مسائل اندیشیده شود.