گام شیرین تبریز برای کام شیرین عراق

عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

تبریز و منطقه آذربایجانِ ایران از قدیم الایام به‌ دلیل نزدیکی به ممالک حوزه قفقاز، اوراسیا، اروپا و روسیه و ارتباط با سایر کشورهای منطقه همواره مورد توجه بازرگانان قرار گرفته‌ است و هم‌ اکنون نیز آذربایجان شرقی در زمینه‌ تجارت خارجی با بیش‌ از ۱۰۰ کشور جهان مراودات تجاری و اقتصادی دارد که برند تبریز را بر سر زبان همسایگان جاری ساخته است.
در حقیقت، توسعه‌ صنایع در منطقه آذربایجان از سال ۱۳۴۵ و با احداث کارخانجاتی همچون ماشین‌ سازی و تراکتورسازی رونق پیدا کرده‌ و هم‌ اکنون نیز تولیدات این استان شامل مواد غذایی، شیرینی، شکلات، مواد شیمیایی، پتروشیمی، مصالح ساختمانی از جمله کاشی و سرامیک، فولاد، لاستیک، پلاستیک، شیشه، قطعه‌ سازی، خودروسازی، نساجی، چرم و کفش، بخشهای گسترده ای را در بر می گیرد و به شرط حمایت های کافی، بهترین ارزآوری از بابت صادرات را برای منطقه رقم خواهد زد.
با توجه به اهمیت بازار عراق به‌ عنوان یکی از مهمترین مقاصد صادراتی آذربایجان شرقی و نیز با علم به انگیزه قوی در میان رقبای ایران در جهت حضور بیشتر در عراق که بر اساس آمار، رشدی سریعتر در سهم گیری از بازار عراق داشته‌ اند، توجه و تحلیل دلایل اُفت صادراتی و تلاش برای یافتن راهکارهای مناسب برای حفظ این بازار از سوی فعالان اقتصادی منطقه آذربایجان قابل‌ تامل است تا بازار عراق هم از دست نرود…

◾️تجارت اول

اتاق بازرگانی تبریز فعال ترین اتاق بازرگانی کشور در خصوص پذیرش هیئت‌های تجاری از سایر کشورهاست به طوری که این اتاق در اوج بحث برجام و از سال ۱۳۹۵، قبل از تمام اتاق‌های ایران، اقدام به اعزام و پذیرش هیئت‌های تجاری نمود اما، تا زمانی که فعالان اقتصادی استان، تمایلی به اعزام و سفر به کشورهای دیگر نداشته و خواستار پذیرش هیئت هستند کشورهای دیگر از برقراری ارتباط با تجار این استان دلسرد خواهند شد، بنابراین فعالان اقتصادی باید برای تعاملات دوجانبه همیشه آماده باشند.
مسئول امور بین‌الملل اتاق بازرگانی تبریز در تشریح مشکلات و موانع قبلی از جمله نبود شرایط حمل یکسره بار و غیره در حوزه تجارت با کشور عراق معتقد است علاوه بر مسائل موجود، طی ماههای اخیر بحث دو نرخی شدن ارز در کشور عراق، چالش‌های جدی برای تجار آذربایجان شرقی به‌ وجود آورده است.
شهبازی افزود: بانک مرکزی عراق، ارز را به افرادی که به این کشور واردات انجام می‌دهند، به‌ صورت دولتی و با نرخ پایین‌تر از بازار ارائه می‌ دهد اما با توجه به اینکه ایران جزو ۵ کشور مستثنی شده از این موضوع است عملاً دریافت ارز دولتی ممکن نیست لذا در این شرایط تجار آذربایجان شرقی مجبور به صادرات محصول با نرخ ارز بین ۹ الی ۲۲ درصد بیشتر از قیمت ارز دولتی از طریق بازار آزاد هستند و این امر به معنای کاهش قدرت رقابت محصولات در بازار این کشور است.
وی اضافه کرد: در این بین ۱۵ بانک عراق که در دوران تحریم، نقش مهمی در دور زدن تحریم ها بر عهده داشتند نیز به دستور بانک مرکزی این کشور، از معاملات ارزی محروم شده‌اند، لذا این امر یک تهدید جدی برای ما محسوب می‌شود.
شهبازی با اشاره به بخشنامه اخیر این کشور در خصوص ممنوعیت واردات شیرینی و شکلات از اول ژانویه ۲۰۲۴ تاکید کرد: بیسکویت، ویفر و کورن فلکس از این بخشنامه مستثنی هستند، با این حال باید گفت بخش مهمی از محصولات ایرانی شامل این شرایط می‌ شوند و با تشکیل مرکز سازمان توسعه تجارت در کشور عراق، باید برای حفظ بازار موجود و تلاش برای بهبود شرایط تلاش کرد.

◾️تجارت دوم

علیرغم انتقادات کارشناسان درباره ضعف های زیاد دولت در حوزه اقتصاد، افزایش حجم مبادلات اقتصادی با کشورهای منطقه مدنظر دولت سیزدهم بوده و گویا در این‌ راستا برنامه‌ ریزی‌ های ویژه‌ای برای استانها جهت بالا بردن سطح سرمایه‌گذاری و صادرات از سوی دولت تعریف‌ شده است که باید به سرعت عملیاتی گردد.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، آذربایجان شرقی همواره دارای دو ویژگی ممتاز در سطح کشور است که همانا به‌ عنوان تنها مرز خاکی برای کشورهای همسایه از جمله عراق جهت راهیابی به آسیای میانه و همچنین دارای مناطق آزاد تجاری مطرح بوده و از سوی نیز، مردم منطقه آذربایجان دارای استعداد ویژه‌ ای در امر تولید و تجارت هستند و این امر، تجارت خارجی را نیز تقویت کرده است به شرطی که حمایت های دولتی از آنها صورت بگیرد.
رئیس اداره بازرگانی خارجی اداره کل صمت آذربایجان‌ شرقی معتقد است: علیرغم اینکه بسیاری از تصمیمات کشور در حوزه تجارت در سطح ملی مطرح بوده و خارج از اختیارات استانی است اما با این حال، طرح مشکلات و اعلام آن به نهادهای ملی می‌ تواند در برخی مواقعی راهگشا باشد.
محمدتقی هنربر با اشاره به ظرفیت‌ های صادراتی آذربایجان شرقی به عراق به‌ خصوص در حوزه فلزات، شیرینی و شکلات و لوازم خانگی افزود: متاسفانه طی ماههای اخیر شاهد روند نزولی صادرات مصنوعات فلزی و لوازم خانگی هستیم و باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود.
وی خواستار حضور فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی در نمایشگاه‌ های بین‌ المللی شد و اضافه کرد: نباید واحدهای تولیدی و صنعتی استان به‌ بهانه هزینه‌ها از شرکت در نمایشگاه‌های خارجی خودداری کنند زیرا ممکن است از دل این محافل، بازارهای بزرگی برای محصولات خود کسب نمایند.

◾️تجارت آخر

حقیقت این است که فعالان اقتصادی و تجّار آذربایجان شرقی باید از ارسال محصولات بی کیفیت به مناطق مختلف عراق و به ویژه اقلیم کردستان این کشور خودداری نمایند چرا که این امر سبب زیر سوال رفتن محصولات دارای برند تبریز شده و سالها تلاش پیشکسوتان حوزه تجارت خارجی منطقه آذربایجان را ضربدر صفر می کند.
به اعتقاد آگاهان حوزه اقتصادی، کشور عراق یکی از مقاصد صادراتی تجّار آذربایجان شرقی است که فعالان بخش خصوصی این استان و اقلیم کردستان عراق به خوبی توانسته اند زمینه های همکاری مشترک تجاری را بیایند که باید به فکر توسعه این روابط و رفع موانع تجارت بین دو منطقه بود.
گذشته از اینکه مسئولان بخش تجارت در برخی مواقع به صورت لاک پشتی به حل مشکلات جاری این حوزه در استانها اقدام می کنند شکی نیست اما در واقع، خود فعالان اقتصادی نیز باید جهت توسعه تجارت، فعال تر عمل نمایند به طوری که در حال حاضر بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ نفر در سطح آذربایجان‌ شرقی، دارای کارت بازرگانی هستند و بیش از ۱۰۰ صادرکننده این استان نیز به کشور عراق صادرات انجام می‌ دهند، برای همین منظور نباید اجازه بدهند مشکلات یا مواردی از قبیل رفع تعهد ارزی، حجم و غیره، میزان صادرات آذربایجان شرقی به این کشور را کاهش دهد.
بدین ترتیب، مشکلات مربوط به بازگشت ارز از مهم ترین مشکلات صادرکنندگان آذربایجان شرقی به عراق است که در کنار آن نباید مواردی همچون ضرورت فرهنگسازی برای بالابردن باور مردم عراق نسبت به کیفیت کالای برند تبریز، توجه به موضوع کشت فراسرزمینی، ایجاد زمینه مناسب برای صادرات کفش تبریز، ایجاد خط پروازی مستقیم از تبریز به مقصد اربیل و ایجاد نمایشگاه های اختصاصی را فراموش کرد که همانا خواسته فعالان بخش خصوصی تبریز و آذربایجان است.