تقویت گردشگری یکی از محورهای توسعه اقتصاد غیرنفتی است که منطقه آزاد ارس با برخورداری از موقعیت مناسب جغرافیایی در کنار جاذبه های طبیعی و تاریخی، فرصت لازم را یکجا جمع کرده و این منطقه را به یک مقصد دلخواه برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
در حقیقت، توسعه فعالیت های گردشگری در مناطق آزاد، یکی از راهبردهای مهم توسعه پایدار مناطقی همچون ارس است که از موقعیت استراتژیک و ظرفیت های بالقوه طبیعی برخوردار بوده و زمینه رشد و شکوفایی اقتصادی از طریق جذب گردشگران مهیا می گردد.
با این تفاسیر گرچه همیشه باید برای توسعه زیرساختها تلاش کرد اما، توسعه ظرفیت های گردشگری منطقه آزاد ارس در سال های اخیر گسترش چشمگیری یافته و استعدادهای گردشگری آن اعم از امکانات تاریخی و مراکز تجاری – تفریحی، سبب تبدیل منطقه ارس به یکی از قطب های گردشگری شمالغرب ایران شده است که افتتاح اولین هتل ۵ ستاره در بین شهرهای آذربایجان در همین راستا عملیاتی شده و امکانات جذب توریست باید بیش از این گسترش یابد به شرطی که مقداری همت مسئولانه در میان باشد…
زیرساخت اول
منطقه تاریخی ارس یا همان آراز Araz از دیرباز جایگاه مهمی در تجارت جهانی داشته و همواره مورد توجه بازرگانان و مسافران آسیا – اروپا و جاده ابریشم بوده و اکنون نیز در سایه تشکیل سازمان منطقه آراد ارس، تلاشها برای توسعه زیرساخت های تجاری، صنعتی، کشاورزی و به ویژه گردشگری ادامه دارد.
در واقع، بـا توجـه به اینکه این منطقه از سال ۸۴ رسماً فعالیت خود را آغاز کرده، ولی در طول نزدیک به دو دهه آن، فعالیت هـای اقتصـادی و اشتغالی غیرقابل مقایسه ای با سایر مناطق آزاد کشور صورت گرفته است که نشان دهنده اهمیت جایگاه اقتصادی و توریستی آذربایجان و ارس در پیشانی آن است.
منطقه آزاد ارس به دلیل ذخایر و منابع طبیعی، آب و هوا و اقلیم مساعد، چشمه‌های آب معدنی و جذابیت‌های تاریخی و فرهنگی متعدد از جمله مقاصد توریستی قابل توجه مسافران و گردشگران داخلی در مناسبت ها و تعطیلات مختلف و برای گردشگران خارجی در هر روز سال به شمار می‌رود که این ظرفیت‌های قابل توجه جدا از اهمیت فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی این منطقه محسوب می گردد.
از چند دهـه قبـل بـه دلیـل وجـود ســه گمــرک اصلــی مناطق شمالیِ آذربایجان شرقی شامل جلفــا، نــوردوز و خدا آفریــن و شـبکه حمـل و نقـل ریلـی مابیـن جلفـا – نخجوان و کشـورهای مشـترک المنافع شوروی سابق و همجواری بـا سـه کشـور آذربایجـان، ارمنسـتان و جمهـوری خودمختـار نخجـوان، تجارت و بازرگانـی در ایـن منطقه از رونـق خوبـی برخـوردار بـوده است و طبیعتاً اگر این مسیر ریلی بازگشایی شود در حال قابل توجهی بر توسعه اقتصادی جلفا موثر بوده و به سبب تردد گردشگران داخلی و خارجی در دو سوی رود ارس، توسعه صنعت گردشگری منطقه بیش از پیش پررنگ تر و قوی تر ظاهر خواهد شد.
زیرساخت دوم
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس از رشد ۷ درصدی ورود مسافر به منطقه آزاد ارس در نوروز ۱۴۰۳ خبر داد و گفت: همزمان با فعالیت ستاد خدمات سفر منطقه در بازه زمانی ۲۴ اسفند سال ۱۴۰۲ تا ۲۴ فروردین ماه ۱۴۰۳، مصادف با ماه رمضان و بارندگی‌ها، ۴۱۶ هزار و ۲۲۰ خودرو با پلاک غیربومی و غیرتکراری وارد ارس شدند که این رقم در مدت مشابه سال قبل ۳۸۷ هزار و ۷۵۸ خودرو بوده و حکایت از روند رو به رشد ورود گردشگران به منطقه داشت.
محسن محمدزاده، تبلیغ هدفمند جاذبه‌های گردشگری ارس در انواع رسانه‌ها را یکی از علل افزایش ورود مسافران به منطقه در طول دو سال اخیر خواند و افزود: بسیاری از هموطنان از ظرفیت‌های گردشگری کشورمان بی خبرند و قطعاً با استمرار معرفی جاذبه‌های تاریخی و تفریحی منطقه، افراد بیشتری جلفا و خداآفرین را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب خواهند کرد.
وی با بیان اینکه این منطقه همچنان جزو مقاصد اصلی سفر است عنوان کرد: کلیسای سنت استپانوس، آبشار آسیاب، امامزاده نوجه مهر و کاروانسرای جهانی خواجه نظر جزو پربازدیدترین اماکن این منطقه در تعطیلات نوروزی و عید فطر ۱۴۰۳ بودند.
محمدزاده با تمجید از تلاش شبانه‌روزی کمیته‌های تخصصی ستاد خدمات سفر منطقه آزاد ارس در خدمات‌رسانی مطلوب به گردشگران یادآور شد: به غیر از زیباسازی محیط شهری، تسهیل دسترسی به ساحل ارس و تقویت زیرساخت ها در جوار رود ارس نیز از دیگر اقدامات مهمی بود که رضایت گردشگران را در پی داشت.
قائم مقام ستاد خدمات سفر منطقه آزاد ارس با اشاره به اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی اعم از جشن شب‌های ارس، پاتوق فرهنگی، جشن عید فطر و رویدادهای ورزشی و تفریحی در ایام نوروز، تمهیدات لازم برای تامین ارزاق عمومی همچون آرد، نان، کالاهای اساسی و غیره را از دیگر اقدامات مهمی خواند که در رضایت مسافران، موثر واقع شد.
زیرساخت آخر
امــروزه صنعــت گردشــگری به عنــوان یکــی از بزرگتریــن و پربازده تریــن صنایــع کشـورهای توسـعه یافتـه جهـان محسوب می گردد که در این راستا نیز به نوعی وجود مناطق در آن کشورها تعیین کننده است زیرا مناطق آزاد از منابـع عمـده سرمایه گذاری، جذب سرمایه، درآمدزایـی و ایجاد اشـتغال هستند کـه بـا ایجـاد ارزش افـزوده بـالا نقـش مهمی در توسـعه اقتصـادي این کشـورها برعهده دارد.
یکـی از اهـداف مهم و کلان ایجـاد مناطـق آزاد در کشورمان و در راس آنها در منطقه آزاد ارس، فراهـم آوردن زمینـه ای برای عـدم اتـکا بـه درآمدهـای نفتـی، جـذب سـرمایه گذاری و برقـراری تعامـل بـا سـایر کشـورهای جهـان بوده اسـت کـه توسـعه صنعـت گردشـگری در دوره فعلی می توانـد ابـزار مناسـبی برای تحقـق اهـداف از پیش تعیین شده کلان باشـد.
یکی از مهمترین جاذبه‌های این منطقه، رود مرزی ارس و در زبان تورکی “آراز چایی” است که از کوههای Bingöl بینگول در ترکیه سرچشمه می‌گیرد و زیر الطاف پروردگار مهربان، طبیعت سبز، جزیره‌ها، پرنده‌ها و کوههای سبز و سر به فلک کشیده اطراف رود ارس، بر جاذبه سفر گردشگران به منطقه آزاد ارس افزوده و هر یک از ایام تعطیل سال بهانه ای برای مسافران جهت حضور در جلفا و مناطق پیرامون آن است.
بدین ترتیب، جاذبه هـای گردشـگری منطقـه آزاد ارس را می تـوان در سـه سـطح کلـی شـامل جاذبه هـای طبیعـی همچـون رود مرزی ارس، آبشـار آسـیاب و طبیعــت منحصر به فــرد جوار آن، جاذبه هــای تاریخی همچــون کلیســاها، حمــامها و پل هــای تاریخـی و جاذبه هـای تجـاری شـامل مراکـز خریـد طبقه بنـدی نمـود که البته در کنار این جاذبه ها نباید به زیرشاخه های دیگر جذب گردشگر در این منطقه بی تفاوت بود و برای توسعه آنها تلاش نکرد.
