عصرآزادی آنلاین/ سرویس فرهنگی – رعنا زارع پور
نمایش کمدی موزیکال «رختشورخانه» به نویسندگی بابک لطفی و طراحی و کارگردانی شهرام احمدی از ۱۶ اردیبهشت در تأتر شهر تبریز به روی صحنه رفت. این نمایش ماجرای ازدواج احمدشاه قاجار را که بر سر دو راهی سرنوشت سازی قرارگرفته، روایت می کند.
احمدشاه قاجار آخرین شاه ایران از سلسله قاجار، پسر و جانشین محمدعلی‌شاه بود که در ۱۲۷۵ خورشیدی در تبریز متولد شد و از ۱۲۸۸ تا ۱۳۰۴ شاه ایران بود. او پس از خلع پدرش و در حالی که تنها ۱۳ سال داشت، به شاهی رسید. تا ۱۸ سالگی و رسیدن به سن قانونی نقشی در اداره کشور نداشت و «عَضد‌الملک» بزرگ خاندان قاجارکه از سوی شورائی متشکل از علما و برخی نمایندگان مجلس اول و سران مجاهدین، به نیابت سلطنت برگزیده شده، زمام امور را عهده دار بود. احمد شاه پس از ۱۶ سال سلطنت سرانجام در نهم آبان ۱۳۰۴ با رأی مجلس شورای ملی از پادشاهی خلع و سلسله قاجاریه منقرض اعلام شد.آخرین پادشاه قاجار قبل از رسیدن به مقام سلطنت «احمد میرزا» خوانده می‌شد و مانند پدرش محمدعلی شاه، معلمان و مربیان روسی فراوانی داشت. «اسمیر نوف» معلم روسی او که افسر ارتش روسیه بود در او نفوذ فراوان داشت.
آنچه که بابک لطفی در این نمایش نامه روایت می کند، ماجرای عشق احمد میرزا به دختری روس است که به نظر می رسد پدر او از مربیان دوران کودکی شاه ایران بوده و به واسطه این ارتباط، او چند صباحی با دختر مربی خود، همبازی شده و از همان دوران است که دلباخته او می گردد. از طرفی عضد‌الملک که نایب السلطنه است، جهت تحکیم موقعیت سیاسی خود، تدابیری جهت ازدواج دخترش با شاه آینده ایران می اندیشد و احمد میرزا در روز قبل از تاجگذاری برای گریز از این ازدواج تحمیلی، به ناچار با لباسی مبدل به رختشورخانه کاخ پناه برده و پنهان می شود…
کارگردان نمایش در خصوص این اثر گفت: «نمایش «رختشور خانه» به شیوه نمایش های ایرانی و تخت حوضی در فضایی شاد و مفرح با موسیقی زنده، حاصل چند ماه تلاش گروهی ۲۰ نفر از هنرمندان مجرب در حوزه تئاتر و موسیقی است. در این نمایش سعی شده با سبک نمایش های ایرانی با طراحی مینی مال و استفاده از اصطلاحات ویژه و شیوه معمول نمایش ایرانی به صورت «زن پوش» و گاه با بازی در بازی و ایفای چندین نقش توسط بازیگران یک نمایش کمدی و موزیکال به مدت ۹۰ دقیقه با هدف ایجاد لحظاتی خوش، خنده را بر لب تماشاگران بنشاند. این اثر هر شب از ساعت 30/19در مجموعه فرهنگی هنری تربیت (تئاتر شهر) واقع در میدان دانشسرا به روی صحنه می رود و علاقمندان می توانند برای تهیه بلیط به سایت «ای بلیط» مراجعه نمایند.» محمد زیرک، سمیه وافر، فهیمه جهانی، آیکان محمودیان، هادی زارعی، فرهوده شجاعی، فاطمه امیر خیابانی و مبینا باقری در این اثر ایفای نقش می کنند. دستیار اول کارگردان، امین ملکی و دستیار دوم، حامد غفارپور هستند. زینب فتح الله پور و ستین جاویدی، منشی صحنه، شهاب لطفی، مدیر صحنه، محمدرضا فلاحیان، طراح لباس و دستیار لباس، آرمین فلاحیان و فرزانه یگانه، طراح گریم، مینا پناهی و مجریان گریم، پویا مزمل و فاطمه کاظمی، طراح پوستر، فاطمه زهرامحمودی، ساخت تیزر، محمدرضا زالیان و اجرای نور، علی منافی و کوروش صفایی در این نمایش با شهرام احمدی همکاری می کنند.
نمایش در ژانر کمدی موزیکال بوده و از این نظر موسیقی نقش مهمی را در آن بر عهده دارد و اساساً نمایش با موسیقی مناسب می تواند معنا و تاثیر عمیق تری را بر مخاطب بگذارد. حضور رسمی نوازندگان در سالن های تئاتر ایران، نخستین بار در سال ۱۳۲۱ به پیشنهاد غلامعلی دریابیگی، دانش آموخته تحصیلات کارگردانی تئاتر از آلمان، اتفاق افتاد. تعویض صحنه ها که گاه، تایمی طولانی را در بر می گرفت، بسیار کسالت آور و خسته کننده بود و منجر به اعتراض تماشاگران می شد و ایده استفاده از نوازندگان در صحنه تئاتر در پی پر کردن خلا و جلب رضایت بینندگان نمایش مطرح شد.
دراین نمایش، رعنا زارع پور، آهنگساز، سرپرست گروه و نوازنده سه تار، نازلی مصطفایی، نوازنده کمانچه، یلدا رحمتی، نوازنده سازهای کوبه ای، یاغمور فضلی، نوازنده گیتار و ماهرخ گودرزی، رویا دریایی، تینا حیدری و یاغمور فضلی همسرایان هستند.
شیوه غالب آهنگسازی در نمایش حاضر به جز صحنه هایی که در آن نقش ها مربوط به شخصیت های روسی است، بر اساس ژانری از موسیقی، موسوم به «تخت حوضی» بوده که همانند موسیقی کلاسیک ایرانی از نظام دستگاهی با مدهای گوناگون تبعیت می کند، اما شامل قطعات سازی و آوازی کوتاه و ضربی طرب انگیز است که کلام در قطعات آوازی برگرفته از اشعاری با مضمون عامیانه و مردم پسند و نزدیک به بافت اجتماعی مردم کوچه و بازار است. این ژانر از موسیقی در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی بسیار متداول و محبوب بوده و نه تنها در مجالس جشن و شادمانی، بلکه گاه در رپرتوار پیش پرده خوانی های نمایش نیز از آن بهره برده می شد. اشعار مورد استفاده در قطعات آوازی از اشعار عامیانه روایت شده از والنتین ژوکوفسکی، حسن نصیری جامی، محمد احمد پناهی و برخی از ترانه های قدیمی مرتضی احمدی است.
