در آستانه پنجمین سالگرد تایید برجام از سوی رهبر معظم انقلاب مرور دیدگاه‌ها، رهنمودها، حمایت‌ها و انتقادات ایشان درباره مذاکره و مذاکره کنندگان، از یک سو نشان دهنده وجود فرسنگ‌ها فاصله میان مواضع ایشان و مخالفان دولت و از سوی دیگر تاکیدی بر استفاده عقلایی از ابزار جنگ و صلح در مقتضیات متفاوت زمان است.
مروری بر دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب درباره مذاکره و مذاکره‌کنندگان
به گزارش عصر آزادی آنلاین، جمهوری اسلامی ایران در ۲۴ تیرماه سال ۹۴ پس از دوازده سال مذاکره پراکنده و دو سال مذاکره فشرده با کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه توانست در قالب توافقنامه برجام از یک سو حقوق هسته‌ای خود را تثبیت کند و از سوی دیگر تحریم‌های وضع شده جهانی را لغو کند. برنامه اقدام مشترک جامع یا همان برجام پس از این تاریخ در نهادها، قوا و مراکز متعددی از مجلس و شورای امنیت تا اندیشکده‌های سیاسی و همایش‌های دلواپسان مورد بررسی، تخریب و تایید قرار گرفت.
سرانجام پس از طی مراحل قانونی رهبر معظم انقلاب در ۲۹ مهرماه سال ۹۴ در نامه ای خطاب به حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری ضمن تایید اجرای این توافقنامه در کشور، نکات، هشدارها و رهنمودهایی را به منظور حفظ و حراست از منافع ملی کشور تقریر کردند. در آستانه سالگرد تایید برجام از سوی رهبری و حمایت هفت ساله ایشان از دستگاه دیپلماسی و نیز مشی ایشان حتی در انتقاد و هشدار باید مورد توجه بسیاری از منتقدان این روزهای دولت و برجام و وزارت خارجه قرار گیرد.
دیدگاه راهگشای رهبر انقلاب درباره مذاکره
روایت یک رویداد تاریخی از سوی رییس جمهوری و اشاره وی به تصمیمات ائمه معصومین در شرایط مختلف و مقتضیات زمان، در یک هفته گذشته چنان بر جریان رقیب گران آمده که این بار به طعنه و توهین و نفرین راضی نشده و پیشنهاد اعدام رییس جمهوری را داده‌اند. اما آیا مذاکره و در پی آن صلح به موقع از تابوهای نظام جمهوری اسلامی است که گروهی را چنین آشفته ساخته است؟ مرور سخنان رهبرمعظم انقلاب دستکم در هفت سال گذشته حکایت از منطق عقلایی ایشان دارد. ایشان دوازدهم آبان ماه سال ۹۲ و در هیاهوی رسانه‌ای علیه وزارت خارجه در دیدار با دانش‌آموزان و دانشجویان درباره آغاز مذاکرات با غرب تصریح کردند: «با تلاشی که دولت محترم و مسوولین کشور دارند انجام میدهند، ما موافقیم. یک کاری است، یک تجربه‌ای است، احتمالاً یک اقدام مفیدی است؛ این کار را انجام بدهند، اگر نتیجه گرفتند که چه بهتر، امّا اگر نتیجه نگرفتند، معنایش این باشد که برای حلّ مشکلات کشور بایستی کشور روی پای خودش بایستد.»
رهبر انقلاب اسلامی همچنین در بیستم فروردین ماه سال ۹۴ در دیدار با مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام، بار دیگر منطق مصلحت آمیز کشور را اینگونه تبیین کردند: «امروز فقط موضوع مورد بحث و مورد مذاکره، مسائل هسته‌ای است. حالا، این تجربه‌ای خواهد شد؛ اگر طرف مقابل از کج‌تابی‌های معمولی خودش دست برداشت، این یک تجربه‌ای برای ما می‌شود که خیلی خب، پس می‌شود در یک موضوع دیگر هم با اینها مذاکره کرد؛ امّا اگر دیدیم نه، این کج‌تابی‌هایی که همیشه از اینها دیده‌ایم باز هم وجود دارد و کج‌راهه دارند می‌روند، خب طبعاً تجربه گذشته ما تقویت خواهد شد.»
این دیدگاه رهبر انقلاب با کدام یک از موضع گیری های صلب و سخت این روزهای برخی صاحبان تریبون قابل قیاس است. ایشان از مذاکره به عنوان تجربه یاد می‌کنند و مخالفان امروز دولت از آن با نام خیانت. دیدگاه تجربه محور هر نوع تعامل و مذاکره با غرب را تا آن زمان که تامین کننده منافع ملی جامعه باشد مثبت ارزیابی می‌کنند و آن زمان که نفعی از آن متوجه کشور نشود، دستور نهی آن داده می‌شود. دقیقا استراتژی جنگ به موقع و صلح به موقع، بر اساس همین استراتژی است که رییس جمهوری بارها هرگونه مذاکره با آمریکا را منوط به بازگشت به تعهدات برجامی کرده است. به منظور روشن‌تر شدن تفاوت دیدگاه رهبری و مدعیان امروز شاید مرور جملات ایشان که در بیستم اردیبهشت سال جاری در حساب توییتری منتسب، منتشر شد؛ قابل تامل باشد: «من معتقدم امام حسن مجتبی شجاع‌ترین چهره تاریخ اسلام است. ایشان حاضر شدند خود را و نام خود را در میان دوستان نزدیکش فدای مصلحت واقعی کند و تن به صلح بدهد، برای اینکه دیدبانی اسلام و حفاظت از قرآن و هدایت نسل‌های آینده تاریخ را در موقع خود انجام دهد.» تن دادن به صلح برای مصلحت واقعی، منشی دومین امام شیعیان است که رهبر معظم انقلاب آن را شجاعانه توصیف می کنند.
دولت پیشگام اجرای رهنمودهای رهبری
در پنجمین سالگرد تایید توافق هسته ای از سوی رهبر انقلاب بررسی نامه و نیز مواضع ایشان درباره مذاکره کنندگان از یک سو و هشدارها و رهنمودها درباره برجام از سوی دیگر نشان می‌دهد که برخلاف ادعاهای موجود رهبری تیم مذاکره کننده را امین می‌دانند و دولت هم در اجرای رهنمودهای ایشان تمام تلاش خود را به کار بسته است. بند نخست از نامه رهبر معظم انقلاب در تایید برجام به این شرح است: «پیش از هر چیز لازم می دانم از همه‌ی دست‌اندرکاران این فرآیند پرچالش، در همه دوره‌ها از جمله هیات مذاکره کننده اخیر که در توضیح نقاط مثبت و در اصل تثبیت آن نقاط همه‌ی سعی ممکن خود را به کار بردند، قدردانی خود را اعلام دارم.» بندی که نشان دهنده دیدگاه رهبری به تلاشگران برجامی است.
ایشان طی سال های گذشته به مناسبت های مختلف و از تریبون های متفاوت تیم مذاکره کننده را مورد حمایت قرار دادند. آبان ماه سال ۹۲ و همزمان با اوج گیری انتقادات علیه ظریف از سوی دلواپسان، تیم مذاکره کننده را «بچه‌های خود ما» توصیف کردند، اسفند ماه سال ۹۳ در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری بار دیگر تصریح کردند: «این تیم و هیاتی که رییس جمهور محترم برای مذاکرات هسته‌ای گذاشته‌اند، مردمان امین و خوبی هستند. بعضی را ما از نزدیک می‌شناسیم و واقعاً مورد قبولند، بعضی را هم از حرفهایشان و از کارهایشان دورادور می‌شناسیم؛ هم امینند، هم دلسوزند؛ دارند تلاش می کنند کار می‌کنند؛ این را ما لازم است که منصفانه بیان کنیم.»
پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها با وجود آنکه تیزی انتقادات داخلی رقبای سیاسی دولت متوجه ظریف و تیم وزارت خارجه بود اما رهبری بازهم منصفانه به حمایت از آن‌ها پرداختند. ایشان در دوم خرداد ماه سال ۹۷ و دو هفته پس از نقض برجام از سوی ترامپ، در دیدار با مسوولان نظام فرمودند: «این را دیپلمات‌های محترم ما که خودشان این زحمت را کشیده بودند و واقعاً تلاش شبانه‌روزی کرده بودند برای مسئله برجام، بارها و مکرّر در زمانِ این دولت و در زمان دولت قبلِ آمریکا گفتند که برجام نقض شده؛ گاهی روح برجام و گاهی جسم برجام را نقض کردند.»
رهبری در بند سوم نامه خود، رهنمودهای ۹گانه ای درباره برنامه هسته ای ایران و ضرورت حفظ هوشیاری در برابر هرگوه نقض توافقی را ارائه دادند. پس از خروج «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا از توافق برجام؛ دولت در گام هایی مشخص و به منظوره مقابله با هرنوع زیاده خواهی کاخ سفید و تضییع حقوق مردم، تعهدات خود را در برجام کاهش داد. ۱۸ اردیبهشت ۹۸ و بلافاصله پس از نقض برجام از سوی ترامپ، دولت سقف غنی سازی اورانیوم را به ۳.۶۷ و میزان اورانیوم غنی شده در کشور را هم از سقف ۳۰۰ کیلوگرم بالاتر برد. روز ۱۶ تیرماه همان سال هم سقف غنی سازی اورانیوم به ۵ درصد افزایش یافت. به فاصله دو ماه و روز ۱۶ شهریور ماه تمام تعهدات مربوط به تحقیق و توسعه کنار گذاشته شد و تحقیق و توسعه نسل جدید سانتریفیوژها دستور کار قرار گرفت. گازدهی به سانتریفیوژهای فردو در ۱۵ آبان ماه گام چهارم ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای بود. دو ماه بعد جمهوری اسلامی اعلام کرد در راستای اجرای گام پنجم کاهش تعهدات هسته ای، ایران از ۱۵ دی ماه هیچ گونه محدودیتی در تعداد سانتریفیوژها، ظرفیت غنی سازی، درصدغنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه نخواهد داشت. این کاهش تعهدات در پاسخ به نقض برجام از سوی آمریکا و در رستای رهنمودهای رهبری به منظور حفظ دستاوردهای هسته ای کشور بود و نشان داد که دولت در این زمینه پیش قدم بوده و انتقادات در این زمینه هیچ توجیهی ندارد.
برجامی که تمامی ندارد
دو سال تلاش بی وقفه و خستگی ناپذیر از سوی مخالفان داخلی و خارجی توافق برجام گرچه این توافق تاریخی را بسیار نحیف و ضعیف کرده است اما در همین شرایط هم می تواند بخشی از حقوق کشور را در جامعه جهانی تامین کند. لغو تحریم های تسلیحاتی ایران؛ با وجود تمام این تلاش ها و مخالفت های آمریکا نشان دهنده کارایی توافق تحدید شده برجام است. دستاورد برجام برای صنایع نظامی ایران، دستاور کمی نیست اما تاختن به برجام و دولتی که تلاش کرد تا صلح عقلایی را در کشور حاکم کند، به قدری برای منتقدان مهم است که چشم بر این دستاورد بسته و انتقادات خود را به سخیف ترین شکل ممکن ادامه میدهند.
