به غم انگیزترین نوحه بنالی ای دل که دل انگیزترین نغمه سرا می میرد

به غم انگیزترین نوحه بنالی ای دل

که دل انگیزترین نغمه سرا می میرد

 به فرا رسیدن ناخدای روزهای شعر و ادب آذربایجان و ایران، 27 شهریور، سالروز وفات استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی که علیرغم مخالفت های فراوان به همت و پایمردی ادب دوستان آذربایجان و شخص ادیب دکتر شعردوست در تقویم جای گرفت، نزدیک می شویم و با گشت و گذار در حوزه عمیق استاد شهریار و هر آنچه که حلقه وصلی است به این اسطوره ماندگار شعر و ادب آذربایجان و تلاش ها برای زنده نگه داشتن نام و یادش، پررنگ تر از نام پژوهشگر و زبانشناس و یار دیرینه استاد شهریار، دکتر علی اصغر شعر دوست نمی بینیم. مرد خستگی ناپذیری که از پای ننشسته و همچنان در رکاب شهریار دوستان و غبارزدایان نام شهریار است.

 روزهای گذشته زمزمه تکاپوهای چندی از بازدید از خانه استاد شهریار از سوی کمیته فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی کلانشهر تبریز کورسوی امیدی در دل دوستداران شعر، فرهنگ و تاریخ کهن آذریایجان روشن کرده بود و خبرهایی از مرمت این خانه به گوش می رسید که بی اختیار ما را به سمت استاد شعر دوست می کشاند تا صحبت های ایشان را در این خصوص و هر آنچه که یادمان این شاعر بزرگ است از خانه گرفته تا بزرگداشتش جویا شویم.

به سراغ دکتر شعردوست به عنوان رئیس هیئت امنای خانه موزه استاد شهریار که می رویم و اندر احوالات این خانه می پرسیم اما وی می گوید این خانه به مرمت نیاز ندارد و استحکام بخشی مهمترین نیاز این خانه تاریخی است و اگر قرار است تعمیری در این خانه صورت بگیرد باید زیر نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی باشد و در این میان از نامه ای سخن می گوید که به دکتر شکور اکبر نژاد رئیس کمیته فرهنگی اجتماعی شورای شهر تبریز نوشته است و در آن از عدم اجرای مصوبات جلسات هیئت امنا از تصمیمات بزرگ چون خرید و تملک خانه های اطراف برای توسعه خانه موزه بی آنکه به اصل آن آسیبی برسد، تجمیع فضاهای پیرامون برای تبدیل به کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهشی حوزه فرهنگ و هنر، نشر دیوان فارسی و ترکی استاد شهریار تا حتی گام بسیار ناچیز انتشار کتابچه ای برای معرفی خانه و موزه انتقاد کرده است.

 از دکتر شعردوست پیش از موضوع بزرگداشت استاد شهریار از حال زار گنجینه ای می پرسیم که استاد شهریار در دل آن در اوج غربت در وطن آرمیده است. مقبره الشعرا؛ در دل سرخاب تبریز که بارگاه بیش از 410 ادیب، عارف، معلم، مفسر و شاعرانی همچون همام تبریزی، خاقانی شروانی، ظهیرالدین فارابی، اسدی طوسی و شهید ثقه الاسلام از شهدای مشروطه است که هر یک صندوقچه ای زرین از تاریخ، فرهنگ و ادب آذربایجان است اما بنابر گزارش های میدانی خبرنگار عصر آزادی سال هاست که این آرامگاه حال خوبی ندارد و دل سالکان حق و شاعران پرآوازه آرمیده در آن از حصارهای فلزی به اصطلاح بازسازی و عمرانی آن به تنگ آمده است که با هیچکسی میل سخن ندارد.

شانزده سال است که این آشنا در وطن خویش در سایه طرح تکمیل، توسعه، مرمت و بازسازی و … غریب افتاده است و دست به دست از نهادی به نهاد دیگر می چرخد و از سال 83 که این پروژه آغاز شده بود هشت سال گذشته است و با توجه به اینکه این پروژه در سال 93 از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی به دلیل نبود اعتبارات لازم در استان و عدم حمایت از سوی سازمان های ملی و وزارتخانه های مربوطه ،به شکل مطلوبی پیش نرفت و راکد شد، شورای شهر پروژه را به شهرداری محول کرد تا به اذعان علی داننده مدیر وقت این اداره روند اجرای آن تسریع گردد. وعده هایی مبنی بر اتمام پروژه تا پایان سال 94 داده نیز شد و صادق نجفی شهردار وقت تبریز مدعی شد با دگرگونی عظیمی مجموعه ای تاریخی فرهنگی احیا خواهیم کرد که در خور تبریز و جوانان آن باشد اما آن وعده ها به بهره برداری از این پروژه برای تبریز 2018 به درازا کشید و در تبریز 2018 نیز این سرمایه فاخر گردشگری و تاریخی که براساس تحقیقات میدانی موجود بیش از 70 درصد از گردشگرانی که به تبریز می آیند یکی از اهداف عمده خود را بازدید از این خانه موزه و مقبره الشعرا عنوان نموده اند وضعیت نامساعدش اسباب رسوایی در بین گردشگران غیر بومی تابستان و بهاره شد.

این در حالیست که عدم اختصاص از ردیف بودجه های کشوری و پاس دادن آن به بودجه های استانی و نهادن بر دوش شهرداری نیز خود جفایی دیگر است که جور آن را با به تاراج رفتن بخش اعظم فرهنگ و ادب آذربایجان و ایران و به فراموشی سپردن شاعران دیرینه این سرزمین بدون انتقال آن به آیندگان می دهیم و فروغ چراغش روز به روز به خاموشی می گراید..

رئیس کمیته فرهنگی، اجتماعی و گردشگری مجمع مشورتی استان که در کنار شخصیت های مهمی چون آیت الله هاشم زاده رئیسی نماینده آذربایجان در مجلس خبرگان و دکتر محمد علی بمان اللهی رئیس خانه آذربایجان، دکتر بهرام سرمست، استاندار فعلی قم و تعدادی از شخصیت های دیگر در آن عضویت دارند با اشاره به بازدید پاییز سال گذشته این مجمع از خانه موزه استاد شهریار و مقبره الشعرا از جلسه ای سخن می گوید که با حضور کلیه دست اندرکاران فرهنگی، اجتماعی، هنری استان در کاخ استانداری تشکیل شده بود و بر ضرورت های توجه به مقوله مهم استاد شهریار به عنوان یکی از جذابترین بخش های گردشگری آذربایجان تاکید شده بود و از مسئولین اجرایی استان و همچنین نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی خواه شده بود تا عملکرد فعالی در این حوزه داشته باشند.

وی با انتقاد و اظهار تاسف، اوضاع نامساعد مقبره الشعرا را تاراج آبرو، حیثیت و اعتقادات ایران و آذربایجان بیان می کند و می گوید که مجموعه‌ای با این عظمت را چنان کوبیده‌اند که معلوم نیست چطور می‌خواهند، جمع کنند. وی در این مصاحبه اش می گوید مقبره الشعرا متولی ندارد. این مجموعه، تاکنون سه بار دست‌به‌دست شده و هر بار، بخشی از مواریث مهم آن آسیب جدی دیده‌ است. متاسفم که مجموعه‌‌ای با این ارزش و اعتبار تاریخی، به پاتوق معتادها و آلونک سگ‌ها و گربه ها تبدیل شده‌است.

از دکتر شعردوست درباره برنامه های پیش رو برای بزرگداشت استاد شهریار می پرسیم که وی با اشاره به اینکه بنیاد فرهنگ و هنر آذربایجان، از وعده های رئیس جمهور محترم در اولین و دومین دوره انتخابش بود از جمله با تخصیص امکاناتی از قبیل ساختمانی در خور شان خانه پروین اعتصامی و انجام کارهای پژیوهشی چون تک نگاری ها، دانشنامه ها و بهره مندی از شهریارشناسان و ملازمان استاد شهریار بهره ای نبرده است بلکه حتی در بر گزاری مراسم ساده و معمولی به مناسبت روز ملی شعر و ادب فارسی نیز اقدام شایسته ای صورت نمی گیرد و این روز همچنان فقط در تقویم ها جای دارد.

 این پژوهشگر برجسته ادبی و زبانشناس سرشناس با گلایه می گوید در سال 97 در برخی کشورهای همجوار مانند آذربایجان و ترکیه شاهد برگزاری برنامه ها و انتشار آثاری به مناسبت سی امین سالروز وفات استاد شهریار بودیم در حالی که در تبریز و زادگاه و مدفن استاد شهریار، برنامه هایی را به این مناسبت را شاهد نبودیم و از رئیس جمهور به عنوان رئیس هیئت دولت تا وزرای مختلف حضورشان کمرنگ بوده و یا اصلا نبوده است.

 استاد شعردوست در خصوص جایزه ادبی دانشگاه تبریز به مناسبت این روز نیز صحبت می کنند و اینکه دانشگاه تبریز در زمان ریاست آقای پورمحمدی، استاندار فعلی سالیانه مراسمی با عنوان جایزه ادبی با تعدادی از افراد هرچند به صورت سلیقه ای و فاقد مصوبه و آئین نامه برگزاز می کرد اما این اقدام نیز تعطیل شده است.

 شعردوست از جلسه کمیته فرهنگی اجتماعی شورای شهر تبریز که با حضور کلیه اعضا و دکتر دبیری رئیس شورای شهر تبریز با توجه به مشکلات برگزاری جلسات و بزرگداشت های پرجمعیت به دلیل شیوع کرونا، نیز خبر می دهد که در آن بر ساخت برنامه های تصویری و تولیدات سمعی بصری و نشر آثار تحقیقی در مورد استاد شهریار و استفاده از ظرفیت های فضای مجازی برای جبران برخی کاستی ها تاکید شد و از دوستان پر از یاد و خاطره استاد شهریار برای پخش در تلویزیون استفاده شود تا روایتگر این گنجینه عظیم باشند.

وی در پاسخ به این سوال که با گذشت بیش از دوماه از جلسه ذکر شده، چه اقداماتی تا کنون صورت گرفته است پاسخ می دهد: بنده اطلاعی ندارم، تا کنون با بنده هیچ ارتباطی در این زمینه صورت نگرفته است و اگر کاری هم انجام شده است گرفته هنوز مکتوم است و امیدوارم کمیته فرهنگی اجتماعی شهرداری که عهده دار این مهم شده است فعالیت های در خوری انجام دهد تا در روز 27 شهریور شاهد آنها باشیم و شهریار در سایه سار غربت نماند.

یار دیرین استاد شهریار البته بر این اعتقاد خود تاکید دارد که این تبریز و آذربایجان است که نیازمند تجلیل و بزرگداشت نام و یاد استاد شهریار است که برای بهره مندی در راستای توسعه همه جانبه هنوز پس از سه دهه نتوانسته است گام های مهمی در توسعه گردشگری و فرهنگی قدم بردارد.

در پایان از بهای ناب و معنوی دکتر شعردوست به مادر استاد شهریارو حضور وی در 31 مرداد بر سر مزار مادر استاد شهریار نیز سوال کردیم که وی گفت: بر اساس آنچه که خود استاد شهریار نیز عنوان کرده است مجموعه شعرهای ترکی استاد شهریار را مدیون نهیب مادرانه این بانوی ادیب به استاد شهریار هستیم. به گفته ­ی دکتر شعردوست شهریار بارها و بارها گفته بود که من اساسا شاعر ترکی سرا نبودم اما بعد از بیماری سختی که داشتم و مادرم مرا پنج سال تیمار کرد و در خلال سال ها و ماههای بسیاری قصه های فولکولوریک آذربایجان را به زبان ترکی به من القا نمود و در نهایت به من گفت: پسرم چرا به زبان مادری خود شعر نمی گویی.

به اعتقاد طراح روز شهریار اگر ادعا کنیم که مجموعه اشعار ترکی استاد شهریار را مدیون  مادر استاد شهریار هستیم سخن به گزافه نگفتیم و از این رو به مناسبت 68 مین سال وفات مادر استاد شهریار به همراه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم بر سر مزار وی حضور یافتیم تا هم ادای دینی به این بانوی بزرگ داشته باشیم چرا که از تلخ ترین اتفاقات زندگی وی بود و پس از خاکسپاری اش، بر مزارش شعر وای مادرم را خوانده است.

آهسته باز از بغل پله ها گذشت

در فکر آش و سبزی بیمار خویش بود

اما گرفته دور و برش هاله ای سیاه

او مرده است و باز پرستار حال ماست

در زندگی ما همه جا وول می خورد

هر کنج خانه صحنه ای از داستان اوست

در ختم خویش هم به سر کار خویش بود

بیچاره مادرم …

 امید آن داریم که با تلاش های مسئولین استانی به ویژه امام جمعه فرهیخته تبریز که خود از دوستداران استاد شهریار است و عنایت شهرداری تبریز که متولی این امر است، منظره غم انگیز مجموعه های مربوط به استاد شهریار همچون خانه موزه و مقبره الشعرا که در میان سازه های بازسازی و ورق های فلزی گرفتار شده است پایان یابد و مطالبات شهروندان آذربایجانی مبنی بر این اتمام این پروژه که به رویای چند ساله بدل شده است رنگ حقیقت به خود بگیرد.

گزارشگر عصر آزادی آنلاین، ژیلا اسدی