“عصرآزادی” از مشکلات تحقیقاتی کشور به بهانه روز پژوهش گزارش می دهد؛ پژوهش حلقه مفقوده توسعه یافتگی
یک پژوهشگر: در رویکرد پژوهش مداری در آموزش باید دانش آموزان تمام مقاطع با بررسی منابع موجود در موضوعات درسی به بررسی و گسترش منابع دانش خویش بپردازند!
?عصر آزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
روز ۲۵ آذر هر سال تداعی گر مقوله ای مهم به نام “پژوهش” است که زیربنای اصلی پیشرفت هر ملت محسوب می شود و در جهان امروز، کشورهایی که به استقلال ملی و اهداف توسعه جامعه خویش بها می دهند در برنامه ریزی های استراتژیک و سیاستگذاری های علمی خود، این مقوله را در اولویت نخستین خود قرار داده اند.
از این رو، کشورهای پیشرفته جهان منابع انسانی و مالی فراوانی را به منظور انجام پژوهش های علمی در اختیار دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی قرار می دهند زیرا پیشرفت های اقتصادی و فن آوری زاییده پژوهش های گسترده علمی هستند.
پژوهش می تواند اتلاف وقت، سرمایه و اندیشه را به میزان زیادی کاهش داده و ما را در رسیدن به این هدف یاری نماید.
طبیعی است ملتی که پژوهش را قدر می داند، پژوهشگر را بر صدر می نشاند و جامعه ای که فکر و فرهنگ را پا می دارد، فرهیختگان را سپاس می گذارند و حال مشخص نیست که این امر در کشور ما در چه سطحی قرار دارد!
▪️پزوهش به ارتقای تولید ملی می انجامد و تولید ملی به اهداف عالی خود دست می یابد
با نگاهی به سابقه کار تحقیق و توسعه در کشورمان متوجه می شویم که ایران در این زمینه جایگاه خوبی ندارد.
توجه به آمار تعداد محققین کشور، سهم بودجه اختصاص یافته به پژوهش، تعداد مراکز تحقیقاتی و غیره در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، لزوم اقدام کارکنان را در این راستا نشان می دهد.
متاسفانه در ایران فرهنگ پژوهش بر خلاف فرهنگ آموزش توسعه نیافته و نهادینه نشده است اما در کنار این ضعف ها در حوزه پژوهش، نکته مهم در این بحث استفاده مفید و موثر از ظرفیت های پژوهشی موجود کشور برای انجام اقدامات منطقی در جهت ارتقای تولید ملی در کشور است.
در صورتی که یک تولید کننده کوچک یا بزرگ در ابتدا یا در حین تولید خود از همان ظرفیت تحقیقاتی موجود استفاده کند و تصمیمات خود را بر اساس نتایج کار تحقیقاتی قرار دهد در صورتی که مسئولان وام بانکی قبل از ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان، منابع مالی خود را در با توجه به نتایج کار پژوهشگران در نظارت و ارزیابی مستمر صنایع و محصولات وابسته، در صورتی که کارکنان وزارتخانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، کار و امور اجتماعی تصمیم بگیرند که چگونه اعمال شود، عوامل موجود را می پذیرد.
مقوله تولید شامل فاکتورهایی از قبیل کار، سرمایه و غیره بر اساس عملیات تحقیقاتی که پس از آن با فرض برآورده شدن سایر الزامات مربوط به ارتقای تولید ملی، نتایج مطلوب حاصل می شود بنابراین تولید ملی به اهداف عالی خود دست می یابد.
▪️بدون انجام پژوهش، امور آموزشی از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود
یک پژوهشگر نمونه در این خصوص گفت: اگر پژوهشی انجام نشود دانش بشری افزایش نیافته و دچار سکون و رکود خواهد شد زیرا بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود.
خداداد پیرعلی ادامه داد: همه آنچه به عنوان پیشرفت علوم در دوره‌های گوناگون تاریخ می‌شناسیم حاصل تلاش افرادی است که در کار خود رویکردی پژوهشی داشته و ذهن پرسشگرشان همواره محرکی برای فعالیت‌های پژوهشی آنان بوده است.
وی افزود: در امر آموزش نیز باید رویکرد پژوهش مدار داشت؛ منظور از رویکرد پژوهش مدار در آموزش آن است که در همه سطوح و مقاطع آموزشی، شیوه‌های تدریس به گونه‌ای باشد که دانش آموزان به مطالعه کتاب‌های درسی اکتفا نکرده و خود با بررسی منابع موجود در موضوع‌های درسی، به گسترش منابع دانش خویش بپردازند.
پیرعلی اضافه کرد: در رویکرد پژوهش مدار دانش آموزان چگونه آموختن را می‌آموزند و قادر خواهند بود که به شیوه‌ای علمی دانش خود را توسعه بخشند لذا در این رویه، نظام آموزشی اعم از آموزش و پرورش و آموزش عالی در همه سطوح و مقاطع موظف به تهیه، تدوین و تولید محتواهای آموزشی پژوهیدن، تبیین و واکاوی افقهای پیش روی پژوهشگران عرصه ها و فراهم کردن زمینه های مختلف در جهت ایجاد و راه اندازی کسب و کارهای تجاری، بنگاههای کوچک و بزرگ، زود و دیربازده در نیل به ایجاد اقتصادی پویا و مولد خواهد بود که علاوه بر عدم تک محصولی بودن و وابستگی شدید به درآمدهای حاصل از فروش نفت به اقتصادی دانش بنیان و چند محصولی تبدیل شود.
وی در پایان توسعه پایدار و همه جانبه کشور را در گرو افزایش کمی وکیفی فعالیت‌های پژوهشی دانست و تاکید کرد: اگر نگاهی دراز مدت به امر پژوهش داشته باشیم شاید مهمتر از انجام پژوهش در زمینه‌های گوناگون، گسترش رویکرد پژوهش مدار در آموزش مقاطع مختلف تحصیلی باشد.
▪️گسترش پژوهش در گرو تعامل سازنده بخش های آموزشی و پژوهشی کشور است
ذهنیتی که سال هاست بین مدیران و پژوهشگران چه در بخش دولتی و چه بخش خصوصی وجود دارد این است که تحقیق، فعالیتی است که جدا از واقعیات جامعه شکل می گیرد و بنابراین همه تلاش، هم در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و هم در صنعت و جامعه بر این بوده است که این دو را به نحوی به هم نزدیک کنیم.
اگر فرآیند پژوهش و فناوری را به درستی متوجه شده و آن را به خوبی اجرا کنیم نباید اصولاً این شکاف وجود داشته باشد که بخواهیم با هر زحمتی آن را پر کنیم.
با بررسی صحبت‌های متخصصین امر پژوهش در کشور، می‌توان دریافت که با انجام سه اقدام بنیادین و راهبردی «بازنگری در نظام ارزیابی»، «آموزش جامع و همه‌جانبه پژوهشگر» و «توجه به مروجین به عنوان حلقه‌های واسط بین جامعه و دانشگاه» می‌توان نظام پژوهش کشور را شکوفا کرد.
در گفتگو با دانشجویان، پژوهشگران و مسئولین دانشگاه‌های کشور یکی از مواردی که به کرات تکرار می‌شود معضلات نظام ارزیابی پژوهشگران بر اساس تعداد مقاله است.
شیوه ارزیابی و تشویق بر اساس تعداد مقالات بیشتر، باعث شده که برخی پژوهشگران به سمت مقاله‌نویسی صرف بروند و رسالت اصلی پژوهش در کشور فراموش شود!
دانش آموزان امروز، پژوهشگران فردا هستند که با تلاش خود می‌توانند به گسترش مرزهای دانش بپردازند لذا آموزش موثر روش‌های بهینه پژوهش، ضامن موفقیت پژوهش‌های آینده خواهد بود و بدیهی است که گسترش پژوهش در گرو تعامل سازنده همه بخش‌های آموزشی و پژوهشی کشور است و هیچ یک از سازمان‌ها به تنهایی نمی‌توانند به بهبود وضع پژوهش در کشور کمک کنند.
▪️انتخاب تم پژوهش نیازمند توانایی محقق در تشخیص مشکلات و توصیف آن‌هاست
یک متخصص مهندسی کامپیوتر گفت: در سال‌های اخیر اهمیت و ضرورت انجام پژوهش های کاربردی در کشور بیش از قبل مورد تاکید قرار گرفته و توجه به آن می‌تواند باعث ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها در حل مسائل صنعت و جامعه کمک کند.
بهروز شاهقلی با بیان اینکه پژوهش سرچشمه تولید علم و فناوری است و طبیعتاً از اهمیت بسیاری برخوردار است افزود: در بین مردم معمولاً پژوهش با جست‌وجو در منابع علمی یکسان است، اما از نظر محققان Search با Research تفاوت بسیاری دارد به طوری که پژوهش یا Research از چند مؤلفه تشکیل می‌شود که یکی از این مولفه‌ها انتخاب مسئله پژوهش است و جایگاه مهمی در تحقیق دارد.
وی ادامه داد: انتخاب مسئله پژوهش نیازمند توانایی محقق در تشخیص مشکلات، مسئله‌ها و توصیف دقیق و کامل آن‌هاست که اگر مشکلی به درستی شناخته نشود نتایج تحقیق نیز مؤثر نخواهد بود.
شاهقلی در خصوص ضرورت انجام پژوهش در کشور هم گفت: در سال‌های اخیر اهمیت و ضرورت انجام پژوهش‌های کاربردی در ایران بیشتر از قبل مورد تاکید قرار گرفته و توجه به آن می‌تواند باعث ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها در حل مسائل صنعت و جامعه کمک کند.
وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد یکی از مشکلات مهم در موفق نشدن برخی پژوهش‌های کاربردی نبود شناخت درست از مسئله کاربردی مورد نیاز صنعت و جامعه و یا عدم تشخیص درست مشکلات و مسائل پژوهشی مورد نیاز صنعت و جامعه و اولویت‌های رسیدگی به آن‌هاست!
