عصرآزادی آنلاین/ دكتر قدير گلكاريان
در حالی که بر اساس اظهارات مسئولین ذیربط در مورد نتیجه مذاکرات برجام امید به کسب نتیجه مثبت رو به تزاید است و هر از گاهی از دقایق و یا ثانیه های باقیمانده تا تصویب و امضای توافق سخن به میان می آورند، حملات نیروهای ایالات متحده به مقرهای نظامی مربوط به نیروهای طرفدار ایران در سوریه و ادعای فرمانده سنتکام مبنی بر اینکه حملات نیروهای آمریکایی در پاسخ به حملات نیروهای نیابتی بوده است، نشان از به چالش کشیده شدن فضای مذاکرات دارد. از این رو برخی از تحلیلگران داخلی و خارجی بر این عقیده هستند که وقتی جو بایدن به صراحت دستور حمله به مقرهای مورد هدف را اعتراف می کند، معلوم میشود که دولت ایالات متحده تحت فشار است و برای اینکه فضای رقابت رسانه ای داخل آمریکا را کمرنگتر کرده و فشار ناشی از مخالفان برجام را بکاهد اینگونه عمل نموده و حتی لب به اعتراف می گشاید. به عبارتی میخواهد این را بگوید که اگر برجام هم شکل بگیرد، در سایر موارد مورد مناقشه با ایران هنوز ایالات متحده در دفاع از منافع خود و متحدانش است.
در اصطلاح جنگ رسانه ای به این نوع خبرسازی عنوان “اخبارجعلی به ظاهر اصلی که به انگلیسی The Original ‘fake News’ گفته میشود. به عبارتی اخباری ساخته میشود که ماهیت اصلی را تحت شعاع قرار میدهد. حال سئوال اینجاست که حادثه سازی در سوریه و ساخت خبر با چه هدفی میتواند باشد؟ همانطور که بیان شد، دولت ایالات متحده برای اینکه از یک طرف صدای اسرائیل را خاموش کند و اظهارات گانتس را که گفته است، اگر ایران موفق به توافق شود، نیروهای نیابتی ایران موفق خواهند بود 250 میلیون دلار از محل عایدی برجام دریافت کنند و به این به ضرر اسرائیل و متحدان آمریکاست. از سوی دیگر در داخل آمریکا و مجلسین سنا و کنگره صداهای مخالفی علیه برجام و تصمیمات بایدن شکل گرفته و تقویت میشود که باید بایدن خودی نشان دهد تا ثابت کند که برجام تنها مقوله ای از محدود سازی توانمندی ایران هسته ای است. بقیه موارد با ایران هنوز در تنش است. به همین خاطر حوادث موجود در سوریه را که از 15 اوت رخ داده، از این منظر می توان تعریف و توصیف کرد.
بدون تردید نزدیک شدن به توافق، بیش از هر کشوری، اسرائیل را دچار نگرانی کرده است. حتی این را هم بگویم که طبق مقاله ای که در سایت خبری سایپروس میل منتشر شده است، حکایت دارد که برنامه هسته ای ایران بر انتخابات اسرائیل سایه افکنده است. به طوری که همه بازیگران اصلی انتخابات نوامبر 2022 – از نخست وزیر یائیر لاپید گرفته تا بنیامین نتانیاهو- اعتقاد بر این دارند که توافق پیش روی ایران و ایالات متحده در رابطه با برجام برای اسرائیل فرجام خوبی نخواهد داشت. این نشریه می نویسد که علیرغم هشدارهای مکرر کارشناسان امنیتی اسرائیل و تصمیم گیرندگان سیاسی در تل آویو به این اعتقاد داشته و موضوع را برجسته تر می کنند که در صورت شکل گیری کامل توافق هسته ای حاصل از مذاکرات و تأیید پیش نویسی که اروپایی ها به تهران و واشنگتن ارائه دادند، خواهد توانست برای اسرائیل خطر جدی محسوب شود. ناگفته نماند که در خبرهایی که در سایتهای خبری منتشر شده، گویای آن است که حتی بایدن در روزهای اخیر به تماسهای تلفنی نخست وزیر اسرائیل هم پاسخگو نیست.
قابل ذکر است که دولت بایدن به اسرائیل گفته است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تحت فشار قرار نخواهد داد تا تحقیقات خود در مورد مواد هسته‌ای غیرقابل توضیح ایران را متوقف کند. با افزایش شتاب به سوی احیای توافق هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی، اسرائیل به طور خصوصی نگرانی خود را در مورد سرنوشت تحقیقات چند ساله در مورد فعالیت های هسته ای گذشته ایران به ایالات متحده ابراز کرده است.
پس از نزدیک به یک سال و نیم گفتگوهای غیرمستقیم با هدف نجات برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) 2015، اسرائیل برخی از تندترین انتقادات عمومی خود را از توافق نوظهور تاکنون صادر کرده است که در صورت اجرای آن، کاهش تحریم‌های ایران به عنوان مبادله با محدود کردن فعالیتهای هسته ای را پیشنهاد می‌کند. حتی یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: “اسرائیل مخالف هیچ توافقی نیست. اما با این توافق مخالفیم زیرا توافق بدی است.”
اظهارات لاپید در حالی مطرح شد که مقامات اسرائیلی این هفته تلاش‌های پشت پرده‌ای را در واشنگتن انجام دادند تا اطمینان حاصل کنند که مصالحه‌های بیشتری در شرایط کنونی با ایران انجام نمی‌شود. از یک سو اسرائیل به وسیله فرستادگان و مقامات عالیرتبه خود سعی می کند که آمریکا را تحت فشار قرار دهد تا از توافق دست بردارند و یا شرایط دیگری در محکم کردن کمر محاصره ایران ایجاد نمایند و یا اینکه به نحوی اتهامات نادرست جدیدی را به وسیله آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران مطرح سازند. از این رو هر چه از دست اسرائیل بر آید برای بر هم زدن فضای رو به نتیجه گیری بکار خواهد بست. شاید شیطنتهایی را هم بکند که ایران مجبور به نشان دادن واکنش شده و شرایط برای چند هفته و یا ماهی به تعویق بیفتد که این شرایط هیچ بر مذاق اروپا و حتی انگلستان خوش نمی آید.
به گزارش پولیتیکو، آخرین پیش نویس پیشنهادی اروپا برای احیای توافقنامه 2015 پیشنهاد می کرد در صورتی که ایران قبل از روز اجرا، توضیحات فنی معتبری برای ردپای اورانیوم به آژانس ارائه دهد، تحقیقات را متوقف کند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یکی از امضاکنندگان برجام نیست. مقامات اسرائیلی می گویند که ارتباط این دو اشتباه است و استدلال می کنند که تحقیقات چند ساله فراتر از محدوده توافق هسته ای اصلی است. پس از امضای توافق، آنها نگرانند که فشار بین المللی بر ناظر سازمان ملل برای بستن پرونده حتی بدون پاسخ های رضایت بخش از سوی ایران وارد شود.
همانطور که پیشتر ذکر شد، مقامات آمریکایی این هفته به همتایان اسرائیلی خود گفته اند که ایالات متحده، آژانس بین المللی انرژی اتمی را برای بستن زودهنگام تحقیقات تحت فشار قرار نخواهد داد. در همین حال شبکه الجزیره هم با ذکر خبری گفته است که روز سه‌شنبه، سخنگوی وزارت امور خارجه موضع ایالات متحده در مورد تحقیقات پادمان‌ها بسیار واضح بیان کرده و حتی بارها به صورت علنی و یا خصوصی مسایل را به ایران انتقال داده است. از این رو تنها نکته باقیمانده که میتواند نقشه های شیطنت اسرائیل را بر آب کند، پاسخگویی ایران به سوالات آژانس و رفع نگرانیهاست که آژانس نیز هر چند طرف مذاکره کننده نیست ولی مکانیزم صحت و سقم و اطمینان طرفهای مذاکره کننده غربی است.
البته قابل ذکر است که آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح میسازد که ایران توضیحات “فنی معتبر” در مورد اورانیوم ارائه نکرده و حتی تقریباً دو ماه پیش آژانس از ایران به دلیل عدم همکاری انتقاد کرد و از اینکه ایران عملکرد برخی از دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سایت های هسته ای را قطع کرد و نظارت ممکن نشد.
البته ایران این اقدام را به منزله بستن پرونده همکاری انجام نداد بلکه در پاسخ به کش و قوس دادن مذاکرات و عدم همکاری کامل و صداقت طرف مقابل این اقدام را کرد و در جریان پذیرش پیش نویس ارائه شده اروپاییها، ایران در مورد تحقیقات آژانس مخالفت نکرده است. لذا هنوز این احتمال وجود دارد که ایران مسئله پادمان ها را دوباره باز کند. در گذشته، مسائل به ظاهر حل‌وفصل شده ای وجود داشته است که تنها با گرفتار شدن طرفین در مذاکرات بی ثمر و پردازش به مسایل خارج از مقوله توافق 2015 دوباره ظاهر شده اند.
ایران اصرار دارد که تحقیقات آژانس بر اساس شواهد ساختگی است. روز پنجشنبه، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران بار دیگر درخواست تهران از آژانس را برای توقف تحقیقات خود تکرار کرد و افزود که ایران در مورد مسائل حفاظتی بسیار جدی است و نمیخواهد برخی از اتهامات بی اساس آژانس همچنان باقی بماند.
نتیجه اینکه با تمام این اوصاف و سنگ اندازهای موجود از سوی اسرائیل، به وضوح مشخص است که ایالات متحده دیگر خط اسرائیل را در موضوع برجام نمی خواند. چرا که استنباط لازم را از اظهارات جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی که روز چهارشنبه هفته گذشته بیان داشت می توانیم به دست بیاوریم. وی در جمع خبرنگاران گفت که توافق در حال حاضر به نهایت رسیده است ولی “برخی شکاف ها باقی مانده است.”
