خسته از تحریم
“عصرآزادی” از تاثیرات منفی تحریم های اقتصادی بر زندگی مردم کشورمان گزارش می دهد؛
?عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده
یک فعال حوزه تجارت با پیش‌بینی احتمال دست نیافتن به توافق بین المللی می گوید با این تحریمها نمی توان توقع توسعه را در اذهان پرورش داد!
در یک دهه اخیر کشورمان تحت فشار شدیدترین تحریم‌های اقتصادی قرار داشت به طوری که ارزش پول ملی ۲۷۰۰ درصد کاهش یافت، قیمت‌ها ۱۲ برابر شده و میانگین مصارف شخصی به دو دهه قبل سقوط کرد.
آن طور که کارشناسان می گویند با احیای برجام، ایران می‌تواند روزانه دو میلیون بشکه نفت صادر کند که با احتساب قیمت ۱۰۰ دلار در هر بشکه به درآمد سالانه ۷۰ میلیارد دلار در سال دست خواهد یافت.
علاوه بر این مزایای بالقوه، خطر شکست در برنامه‌های اقتصادی در صورت عدم دسترسی به توافق برجام وجود دارد؛ تورمی که رئیس دولت سیزدهم قول کاهش آن را داده، رکوردهای جدیدی را طی یک سال گذشته به ثبت رسانده است و تحریم های اقتصادی عملاً کشور را زمینگیر کرده است ولو اینکه شاید برخی ها این واقعیت را کتمان کنند…
▪️فرصت های بسیاری در پساتحریم وجود دارد که نباید آنها را نادیده گرفت
یک استاد دانشگاه با اشاره به لغو تحریم ها گفت: یکی از آثار رفع تحریم ها ورود حجم بالایی از سرمایه خارجی به کشور است که می تواند مثبت یا منفی باشد به این معنی که اگر سرمایه خارجی مثلاً در بخش خدمات یا صنایع مونتاژ وارد شود می تواند آسیب زا باشد؛ اما اگر در صنایع مولد به کار گرفته شود آثار مثبت خواهد داشت.
حسین راغفر ادامه داد: صرف نظر از منابعی که آزاد می شوند اجرای برجام ظرفیت قابل توجهی برای اقتصاد ایران در بر خواهد داشت، نکته مهمتر فرصت هایی است که فراهم می شوند و هزینه هایی که تاکنون وجود داشته و اکنون کم می شود.
وی افزود: ما در دوره تحریم مبالغ هنگفتی بابت هزینه فرصت پرداخت کردیم و هزینه های داد و ستد ما نیز افزایش یافته بود؛ اما با لغو تحریم ها می توانیم این هزینه ها را رفع کنیم لذا این ظرفیت جدیدی برای کاهش هزینه های تولید است که ادامه حیات بنگاههای تولیدی کشور را فراهم می کند که تاکنون مشکلات جدی در انتقال ارز داشته و انتخاب های آنها به چند کشور که فناوری های لازم را نداشتند محدود شده بود!
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: با لغو تحریم ها می توانیم نفت خود را به صورت مستقیم بفروشیم در حالی که پیش از این مجبور بودیم زیر قیمت بازار جهانی نفت خود را بفروشیم تا برای دور زدن تحریم ها توسط خریداران، جذابیت فراهم کرده باشیم لذا فرصت های بسیاری در پساتحریم وجود دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت.
راغفر تاکید کرد: از جمله دیگر ظرفیت ها افزایش تقاضا برای حضور سرمایه گذاران خارجی در کشور است که ظرفیت های صنعتی بسیار بزرگی دارند و می توانند منابع بزرگی برای سرمایه گذاری به کشور بیاورند.
وی بیان کرد: منتهی اینکه سرمایه گذاری خارجی در کشور به فرصت تبدیل می شوند یا تهدید بستگی دارد به اینکه دولت آمادگی های لازم برای استفاده از فرصت ها را فراهم کرده باشد یا خیر؛ لذا باید استراتژی توسعه صنعتی مناسبی داشت و به عنوان مثال صنعت خودروسازی که برای خارجی ها جذاب است باید مشخص شود در ازای واگذار کردن بازار ایران، آنها چه امتیازاتی به ما می دهند و سایر حوزه ها نیز بدین شکل پیش برود.
▪️اگر تحریمها نبودند اقتصاد کشورمان با سرعت بسیار بالایی رشد می‌کرد
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران می‌گوید آنچه که در ۱۰ سال گذشته تحت تاثیر تحریمها برای اقتصاد ایران به وجود آمده، کار را در حوزه‌های مختلف برنامه‌ریزی و اجرا دشوار کرده است.
محمد قاسمی گفت: واقعیت این است که عملکرد اقتصاد ایران حتی پیش از اعمال تحریم‌های جدید از ابتدای دهه ۹۰ نیز چندان قابل دفاع نبوده و میانگین رشد اقتصادی ما در تمام آن سال‌ها چیزی بین دو تا سه درصد بوده است، با این وجود پس اعمال تحریم‌های هسته‌ای میانگین رشد اقتصادی ما در یک دهه اخیر نزدیک به صفر بوده که یک زنگ خطر برای ما به حساب می‌آید!
وی افزود: با توجه به این شرایط نه می‌توان از این گفت که اگر تحریمها نبودند اقتصاد ما با سرعت بسیار بالایی رشد می‌کرد و نه می‌توان مشکلات امروز را به یک گروه یا یک مدیریت خاص محدود کرد.
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه تداوم تحریم، اولویت‌های سیاست گذاران ایرانی را تغییر داده اضافه کرد: در حالت عادی، مدیران ما باید زیرساخت‌های لازم برای رشد و توسعه اقتصادی را فراهم کنند و برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف اقتصادی کلان در دستور کار قرار داشته باشد اما تحریمها باعث شده که بخش مهمی از تمرکز ما به دور زدن تحریمها و باز کردن راهی برای تعامل و تامین نیازها اختصاص یافته و رشد و توسعه اقتصادی در اولویت دوم قرار گرفته است.
قاسمی با اشاره به مشکلاتی که بنگاههای اقتصادی با آن رو به رو بوده‌اند بیان کرد: افزایش هزینه فعالیت‌های تجاری یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی بوده که بنگاههای اقتصادی ایرانی با آن مواجه بوده‌اند لذا امروز در بازار رقابتی جهانی، حاشیه سود بسیاری از شرکت‌ها بین ۱۰ تا ۱۵ درصد تعریف می‌شود تا در چنین شرایطی، شرکت‌های ایرانی مجبور شوند هزینه بیشتری برای حمل و نقل، جابه‌جایی ارز و هزینه‌های بانکی و بیمه‌ای پرداخت کنند که شاید ۵ درصد هزینه نهایی را بالا ببرد، قطعاً برای صادرکنندگان ما مشکل آفرین شده و فشار مضاعفی بر آنها وارد کرده است.
وی تاکید کرد: انتظار ما این است که در صورت نهایی شدن مذاکرات و کنار رفتن تحریم‌های هسته‌ای، این هزینه‌ها کاهش یابد و امکان آن به وجود آید که از سیاست‌گذاران تا بنگاههای اقتصادی بتوانند با راحتی بیشتری نسبت به پیگیری اهداف اقتصادی کشور عمل نمایند.
▪️با این تحریمها نمی توان توقع توسعه را در اذهان پرورش داد!
یک فعال حوزه تجارت نیز گفت: در صورت عدم توافق برجام، شرایط سخت‌تر می‌شود و از این جزیره‌ای که اکنون در آن هستیم اقتصاد جزیره‌ای تری پیدا می‌کنیم و طرف‌های مقابل نیز سخت‌تر خواهند گرفت و نمی‌توان گفت تحریمها هیچ تاثیری ندارد و ما خودکفا هستیم زیرا به نظر می رسد اینگونه تعابیر واقعیت ندارد!
مهراد عباد، دستیابی به توافق در برجام را مثبت تلقی کرد و افزود: اگر برجام امضا شود، نباید توقع رُخ دادن اتفاقات سریع را داشته باشیم، به نظرم اتفاقات خوب برای کشور ما در کوتاه مدت شاید بعید باشد اما با امضای برجام، به گشایش هایی به مرور زمان می‌رسیم زیرا ما بر سر FATF هم بحثهایی داریم زیرا مهم ترین مسئله، امور بانکی است که از ابتدای تحریمها، اعتبارات اسنادی به نوعی از ایران حذف شد و شرکت‌های خارجی پس از تحریمها دیگر با ایران ارتباط نگرفتند.
وی ادامه داد: البته اوایل، کشورهای کوچکتر با ما خرید و فروش و مبادله داشتند اما آنها نیز از دور خارج شدند، به عنوان مثال چینی‌ها پاسخ درخواست ایرانی‌ها را به دلیل تحریمها نمی‌دهند و از آن جایی که ما مراودات بسیار خوبی با چین داریم در عین حال با تحریم روبرو هستیم و در انتقال‌های مالی پول‌ها بلوکه شده و برگشت داده می‌شود و شکایت‌های بسیاری از آن صورت گرفته که تمام این‌ها بخاطر تحریمها بود.
عباد در خصوص از بین رفتن وام‌های بین المللی خاطرنشان کرد: بحث وام‌های بین المللی نیز با تحریمها از بین رفت و سالهاست که هیچ شرکت ایرانی نتوانسته وام بین المللی بگیرد که در صورت برطرف شدن تحریمها و مورد قبول شدن FATF، ما مزیت های ارتباطات خوب و سالم بین المللی را برای شرکت‌هایمان متصور شویم؛ البته فاینانس را شرکت‌های بزرگتر در سطح کلان می‌توانند استفاده کنند، این قضیه که بتوانیم یک ارتباط نرمال با جهان داشته باشیم باعث پیشرفت ما می‌شود و امیدواریم این قضیه زودتر اتفاق بیفتد.
این فعال حوزه تجارت با پیش‌بینی احتمال دست نیافتن به توافق بین المللی تاکید کرد: این که ما بتوانیم ارتباط عادی با دنیا داشته باشیم مقدمه توسعه است و نمی‌توانیم برای توسعه، با دنیا سر جنگ داشته و توقع توسعه هم در اذهانمان بپرورانیم!
▪️بدون رفع تحریمها نمی توان شاهد تغییر مثبت در متغیرهای اقتصادی بود
چنانچه همگان بر موضوع تحریم های اقتصادی علیه ایران اشرافیت دارند اقتصاد کشورمان وابستگی شدیدی به فروش نفت و تامین نیاز‌های تولیدی و مصرفی از طریق دلار‌های نفتی دارد و هر اتفاقی که برای صادرات نفت می‌افتد چه مثبت باشد و چه منفی، با سرعت زیادی بر وضعیت متغیرهای اقتصادی و سطح رفاه خانوار‌ها تاثیر مثبت یا منفی می‌گذارد.
از سال ۹۲ که تحریم های شدیدی علیه کشورمان اعمال شد شاهد افزایش نرخ تورم بودیم، نرخ تورم خود به تنهایی گواه کاهش قدرت خرید مردم و ریزش طبقه متوسط به زیرخط فقر است لذا بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که تحریم‌های یاد شده در سال‌های پس از انقلاب بی‌سابقه بود و حتی در دوره جنگ نیز شاهد چنین تحریم‌هایی در اقتصاد کشور نبوده‌ایم.
زمانی که قادر به فروش نفت نباشیم و نتوانیم مواد اولیه مورد نیاز کشور را وارد کنیم صنایع و واحد‌های اقتصادی دچار رکود می‌شود و رکود این واحد‌های تولیدی باعث اخراج نیرو‌های کار، افزایش نرخ بیکاری و توزیع فقر در جامعه می‌شود، این رویه اما در چند سال اخیر نیز تداوم داشته و حتی روی کار آمدن دولت سیزدهم نیز تاثیری در بهبود وضعیت معیشتی مردم ایجاد نکرده است.
واقعیت این است که اقتصاد ایران کماکان زیر سایه تحریم قرار دارد و مادامی که تحریمها ادامه داشته باشد و دست ایران از دلار‌های نفتی کوتاه بماند روند فعلی ادامه پیدا می‌کند و شاهد تعمیق فقر در جامعه خواهیم بود، دولت سیزدهم نیز تاکنون اقدامی در راستای حل تنش‌های بین‌المللی نکرده است و از آنجا که مذاکرات هنوز به نتیجه نرسیده نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم بدون رفع تحریمها شاهد تغییر مثبتی در متغیرهای اقتصادی کشور باشیم.
با فرض اینکه تحریمها برداشته شود به شرط آنکه تحولات اساسی و ریشه‌ای در ساختار‌های ضدتولید و ضدتوسعه توسط حاکمیت و دولت و هم تصمیم‌گیران نظام انجام شود می‌توان امیدوار بود که در میان‌مدت و بلندمدت تحول مثبتی در اقتصاد اتفاق بیفتد، اما در دولت کنونی آن نگرشی که بتواند باعث ایجاد تحولات اساسی در اقتصاد شود دیده نمی‌شود؛ بنابراین بعید به نظر می‌رسد که حتی بعد از رفع تحریمها و حل مسئله FATF بهبود چندانی در اقتصاد ایران اتفاق بیفتد و تنها باید امیدوار باشیم که وضعیت اقتصاد بدتر از شرایط فعلی نشود!
