آزادی خرمشهر نقطه عطف جنگ ایران و عراق

عصرآزادی/ سرویس فرهنگی: تقویم ایران یک روز فراموش نشدنی در کنار دیگر روزهای مهم خود دارد و آنهم سوم خرداد است؛ روز آزادسازی خرمشهر، روزی که در سال ۱۳۶۱ مردم دلیر و رزمندگان جان برکف کشور، خرمشهر را از چنگال دشمن نجات دادند.

آزادسازی خرمشهر از اهداف اصلی عملیات بیت‌المقدس در خلال جنگ ایران و عراق بود که توسط نیروهای ارتش دلاور به فرماندهی علی صیاد شیرازی و نیروهای سپاه پاسداران به فرماندهی محسن رضایی و احمد متوسلیان انجام گرفت…

فتح خرمشهر بازتاب جهانی داشت و عراق با از دست دادن خرمشهر، از نظر سیاسی تکیه‌گاهش را برای مذاکره از دست داد زیرا این نبرد از لحاظ نظامی، به‌ عنوان نقطه عطفی در تاریخ جنگ ایران و عراق شناخته می‌شود و به همین علت، شورای عالی انقلاب فرهنگی روز سوم خرداد را به عنوان روز مقاومت، ایثار و پیروزی در تقویم رسمی ایران نامگذاری نمود.

اگر چه خرمشهر در چهارم آبان ۵۹ سقوط کرده و دشمن حتی به منازل خرمشهری ها هم رحم نکرد که گاهاً خاطرات تلخ آن روزها را از زبان خرمشهری ها شنیده ایم اما، مقاومت اهالی و رزمندگان تا ۲۰ ماه بعد از آن ادامه یافت که حاوی درس بزرگ مقاومت را یادآوری می کند.

پس از بررسی های بسیار و انجام چندین عملیات مقدماتی، در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ عملیات بیت المقدس در منطقه غرب رود کارون و جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر با رمز یا علی بن ابی طالب(ع) آغاز شد اما حساسیت و اهمیت اهداف موجب شد که عملیات به مدت ۲۵ روز به درازا کشیده و در نهایت رزمندگان، در اوج اقتدار، خرمشهر را آزاد نمودند.

نیروهای نظامی ارتش با توان ۱۳۰ هزار سرباز به فرماندهی سپهبد علی صیاد شیرازی با هدف آزادسازی خرمشهر، عملیات بیت المقدس را آغاز کردند.

در ابتدا نیروهای عراقی از خرمشهر عقب نشینی کردند اما ارتش عراق برای پس زدن نیروهای مسلح ایران، پاتک بزرگی را آغاز نمود و نیروهای داخلی در مقابل پاتک گسترده ارتش عراق، مقاومت کرده و در سوم خرداد ۱۳۶۱ نیروهای ایرانی، به طور کامل بر شهر خرمشهر مسلط شدند.

مهم ترین اهداف عملیات بیت المقدس، انهدام حداقل دو لشکر از نیروی های ارتش عراق، بازپس گیری شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید، خارج نمودن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه عراق، تأمین مرز، تهدید بصره، تداوم رزم علیه ارتش عراق و کاهش توان رزمی عراق بود.

در آزادسازی خرمشهر، جوانان و فرماندهان زیادی شهید شدند که یکی از آنان محمد جان آرا فرمانده سپاه خرمشهر بود که جایگاه ویژه ای در سازماندهی نیروها و انجام عملیات های مختلف داشت به طوری که از همان آغاز جنگ خود را برتر از مردم ندانست و ابتدا نیروها را به میدان نفرستاد بلکه دوشادوش مردم از شهر دفاع کرد.

پس از سقوط خرمشهر و عزل ابوالحسن بنی صدر از فرماندهی کل قوا، محمد جهان آرا و تعداد دیگری از فرماندهان به دل دشمن یورش برده و سبب شکستن محاصره آبادان در مهر ۱۳۶۰ شدند.

به دنبال این پیروزی در روز ۷ مهر، محمد جهان آرا و تعداد دیگری از فرماندهان راهی تهران شدند تا گزارش عملکرد شجاعانه نیروها را به بنیانگذار انقلاب بدهند اما در میانه راه هواپیمای حامل آنها دچار نقص فنی شد و سقوط کرد و جهان آرا و دیگر مسافران هواپیما به شهادت رسیدند.

به مناسبت آزادسازی خرمشهر و به یاد محمد جهان آرا نوحه معروف “ممد نبودی ببینی” توسط جواد عزیزی از رزمندگان خرمشهر سروده شده و نخستین بار توسط حسین فخری همرزم او بر سر مزارش اجرا گردید.

فتح خرمشهر موجب انفعال ارتش عراق شد به گونه ای که نظامیان عراق تا مدت زیادی نتوانستند از لاک دفاعی خود خارج شوند و عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر سبب بازگشت روحیه و اعتماد به نفس نیروهای مسلح ایران شد.

اقدام بزرگ فتح خرمشهر، دفاع مقدس را وارد مرحله نوینی کرد و ایران در موضع قدرت قرار گرفت، آمریکا و سایر دشمنان و قدرت ها را سخت به وحشت انداخت چرا که در بردارنده یک پیام بزرگ و دارای ارزش بود و آن پیام “ایثار و مقاومت با دستان خالی” است!

عراقی ها با گرفتن خرمشهر روی دیوارها جمله معروف «جئنا لنبقی» یعنی «آمده ایم تا بمانیم» را نوشته بودند و صدام حسین در سخنان خود، خرمشهر را مروارید شط العرب می نامید که بسیار قابل تامل بود!

وقتی خرمشهر آزاد شد بنا به گفته حسین کامل – داماد صدام – فشار روحی روی صدام افزایش یافت و در ۲۴ ساعت اول یک پزشک متخصص همواره بالای سر او بود.

رئیس سابق ستاد ارتش عراق هم بعدها فاش کرد که صدام حسین بعد از فتح خرمشهر در سال ۱۳۶۱ در جنگ با ایران، یکی از فرماندهان لشگر سوم عراق را به علت بحث و جدل با او در مورد حملات هوایی به آن سوی مرز، اعدام کرد!

ایران در جریان عملیات آزادسازی خرمشهر ۶ هزار شهید شامل ۴۴۶۰ شهید سپاه و ۱۰۸۶ شهید ارتش به همراه ۲۴ هزار مجروح داد اما ثابت کرد که از قدرتی بزرگ تر از معادلات نظامی و پشتوانه ای به مراتب عظیم تر از مولفه های قدرت استراتژیک در حوزه دفاعی برخوردار است.

در این عملیات ۱۹ هزار نفر از نیروهای عراق اسیر و ۱۶ هزار نفر دیگر کشته یا زخمی شدند و ۵۵ دستگاه تانک و نفربر، ۵۰ دستگاه خودرو، ده ها قبضه توپ، ۵۳ فروند هواپیما و سه فروند هلی کوپتر دشمن منهدم گردید.

رزمندگان دلاور کشورمان در اولین اقدام پس از آزادسازی خرمشهر در مسجد جامع این شهر نماز اقامه کرده و همه مردم ایران غرق در شادی و سرور شده و ندای الله اکبر سردادند.

در حقیقت، جنگ عراق با ایران طولانی ترین جنگ متعارف در قرن ۲۰ میلادی و دومین جنگ طولانی و تحمیلی این قرن پس از جنگ ویتنام بود که نزدیک به ۸ سال به طول انجامید و پس از تحمیل هزینه های سنگین به دو کشور، بدون دستاوردی خاص برای صدام حسین خاتمه یافت!