بازنشسته شدن یک شوخی بزرگ است!

?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده

صندوق‌های بازنشستگی در ۳ دهه اخیر به درستی اداره نشده و پول کارمندانی که ذخیره می‌شد تا در دوره بازنشستگی استفاده کنند به خوبی مورد سرمایه گذاری و استفاده قرار نگرفته است و در نتیجه هم اکنون، دولت به صندوق‌ها کمک می‌کند.

در حقیقت، هرچه افراد بیشتر کار کنند درآمدشان افزایش پیدا می‌کند و هرچه سن آنان کمتر باشد، درآمد هم کمتر است لذا در شرایط فعلی که دولت درگیر مشکلات اقتصادی شدید است افزایش سن بازنشستگی با هدف افزایش درآمد و کاهش هزینه‌های صندوق‌های بازنشستگی انجام می‌شود. به بیان بهتر، در شرایطی که حجم بالایی از جوانان بیکار را داریم افزایش سن بازنشستگی به معنای تداوم نرخ بیکاری جوانان است و به طور معمول فرض بر این است که با افزایش سن و بازنشستگی کارمندان، جوانان به بازار اشتغال جذب می‌شوند اما با این تصمیم جدید، اشتغال جوانان به تاخیر خواهد افتاد و همزمان با این موضوع، افزایش نرخ آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی نیز محتمل است و معلوم نیست این طرح چگونه می خواهد بدون بروز تبعات احتمالی، به اشتغال زایی نسل جوان کمک کند…

▪️اول بازنشستگی

طرح افزایش سن بازنشستگی در برنامه هفتم در شرایطی مطرح شده است که اخیراً اخبار متعددی درباره بحران در صندوق بازنشستگان مطرح می‌شود و بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصاد هشدار داده اند که با ورود نسل دهه ۵۰ به سن بازنشستگی، دولت نیازمند نوعی چاره جویی برای پیشگیری از فاجعه در صندوق بازنشستگی کشوری است.

یک کارشناس اقتصادی در خصوص راهکار‌های جایگزین برای افزایش سن بازنشستگی معتقد است دولت باید تغییراتی اساسی در نگرش خود به مسائل ایجاد کند؛ نظام فکری و ساختار‌های انتصاب و انتخاب مدیران متحول شود تا بتوان شاهد افزایش رونق تولید در کشور بود که خود منجر به افزایش اشتغال و رشد درآمد می‌شود و مشکلات، روی ریل حل شدن خواهند افتاد.

مرتضی افقه در خصوص تبعات ورود ایران به مرحله پیرسنی و راهکار‌های دیگر کشور‌ها برای مقابله با این شرایط در مقایسه با ایران افزود: ما هنوز وارد مرحله پیرسنی نشده ایم و حداقل دو دهه تا آن مرحله وقت داریم لذا تعدادی از کشور‌های دیگر از جمله ژاپن، تکنولوژی و هوش مصنوعی ربات‌ها را جایگزین نیروی انسانی کرده اند و برخی کشور‌های اروپایی نیز برای جبران مشکل کمبود نیروی کار، از ورود مهاجران استقبال می‌کنند زیرا افزایش ارگونومی محیط کار و رشد تکنولوژی به کمک نیروی کار آمده و بهره وری را بهبود می‌دهد.

وی کرد: این شرایط اساساً قابل مقایسه با ساختار پُر از مشکل سیستم اشتغال در کشور ما نیست، حتی نیروی کاری که به کشور ما مهاجرت کرده، اغلب شامل نیروی کار افغانستانی است که مهارت یا تخصص خاصی نداشته و برای مشاغل ساده و سطح پایین آمادگی دارند، پس مقایسه شرایط ایران با سایر کشور‌ها از اساس اشتباه است و ما نمی‌توانیم الگوی کشور‌های پیشرفته را در ایران اعمال کنیم لذا یا باید مشکلات را ریشه‌ای حل کنیم یا باید همین روند پر از ایراد و معیوب را تحمل کرده و به آینده امیدوار نباشیم!

▪️میانه بازنشستگی

یک جامعه شناس در خصوص علل تصمیم گیری برای افزایش سن بازنشستگی گفت: ماجرای سن بازنشستگی متاثر از بحران صندوق‌های بازنشستگی بوده و به نظر می‌رسد دولت این مدل ساختار را انجام می دهد که پنجره جمعیت ما رو به بسته شدن است و از طرفی عملاً نرخ رشد جمعیتمان پایین است.

سمیه توحیدلو افزود: افرادی که در شرکت‌های خصوصی کار می‌کنند به اندازه کارمندان دولتی به مبحث بازنشستگی وابستگی نشان نمی‌دهند لذا با پدیده بازگشت بازنشستگان به کار هم روبرو هستیم که در جای خود پدیده مهمی است.

وی ادامه داد: واقعیت جامعه ما این است که برخی کارمندان مایلند پس از سن بازنشستگی نیز به کار خود ادامه دهند اما برخی دیگر، مخالف افزایش سن بازنشستگی هستند که بخش منفی افزایش سن بازنشستگی به مقوله اقتصادی بر می‌گردد.

توحیدلو در توضیح پیامدهای پیرسالی و افزایش میانگین سنی جامعه اضافه کرد: پیرسالی در کشور ما به ۲۰ الی ۲۵ سال آینده مرتبط است که از دهه ۶۰ به بعد با طیف گسترده‌ای از افرادی روبرو شده‌ایم که به هر دلیلی موفق نشده‌اند به چرخه کار در کشور بپیوندند، به همین دلیل نیز بیکاران و صاحبان مشاعل کاذب زیادی را در کشور داریم.

وی تاکید کرد: ایران با جمعیت زیادی از افرادی روبرو است که پشت دیوار اشتغال ایستاده اند، این تعداد چه پشت دیوار در انتظار بمانند و چه بروند، دولت برنامه‌ای برای جذبشان ندارد و افزایش سن بازنشستگی نارضایتی‌هایی برای این طیف ایجاد می‌کند لذا اگر از نیرو‌های جوان و مستعد به بهانه افزایش سن بازنشستگی استفاده نگردد از دیدگاه مدیریتی عملاً در برابر اشتغال زایی جوانان سدسازی می شود.

این جامعه شناس با ذکر این نکته که یک دهه گذشته بهترین زمان برای گشودن پنجره جمعیتی بود یادآور شد: فرصت حضور و ظهور جوانان سلب شد و نسل یک و دوی ما نه تنها تا ۶۵ سالگی بلکه تا ۸۰ سالگی به کار در ادارات ادامه دادند و بنابراین بازنشستگی یک شوخی بزرگ است!

▪️آخر بازنشستگی

بحران صندوق‌های بازنشستگی حالا جدی‌تر از همیشه است و همین موضوع سبب شده است بارها بحث افزایش سن بازنشستگی مطرح گردد که بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، حداقل سن بازنشستگی در سال اول اجرای برنامه هفتم قرار است ۵۳ سال باشد.

در کشورهای دیگر وقتی حداقل سن بازنشستگی ۶۰ سال است فرد بازنشسته از کلیه امکانات سلامتی و خدماتی و عیره به‌ طور رایگان بهره می‌برد و حقوق بازنشستگی او برای یک زندگی در حد نُرمال کافی است و دیگر مجبور نیست به خاطر هر بار بیماری هزینه‌های هنگفت پرداخت کند یا سال‌ها منتظر باشد تا قانونی به نام همسان‌ سازی حقوق اجرایی شود.

حال قرار است در برنامه هفتم توسعه کشور ما سن بازنشستگی برای مردان ۵۷ سال و برای زنان ۵۵ سال در نظر گرفته شود، سوال اینجاست که اجرایی شدن این قانون چقدر به نفع بازنشستگان و صندوق‌های بازنشستگی و چه میزان به نفع دولت است؟ اصلاً منفعت بازنشستگان کشور در این قانون مورد توجه قرار گرفته است یا خیر و سوالات دیگری که روح و روان اجتماعی را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد زیرا در گذشته، فکری برای این روزها نشده است!

در عین حال مقرر است بر اساس ماده ۶۶ لایحه برنامه هفتم توسعه، سن و سابقه قابل قبول در تمامی حالات احراز شرایط بازنشستگی در کلیه سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی در طول برنامه هفتم به ازای هر سال ۶ ماه افزایش‌ یابد یعنی اگر در سال ۱۴۰۳ قرار باشد اجرای برنامه هفتم توسعه آغاز شود فردی که به سن بازنشستگی رسیده باید ۶ ماه دیگر هم کار کند و حق بیمه بپردازد تا بازنشست شود.

بدین ترتیب، در سال ۱۴۰۴ فردی که به سن بازنشستگی رسیده باید یکسال دیگر کار کند و در سال ۱۴۰۴ افراد در سن بازنشستگی باید ۱.۵ سال و در سال ۱۴۰۵ باید ۲ سال بیشتر کار کنند و به عبارتی در یک دوره ۵ ساله و به تدریج، سن بازنشستگی ۲.۵ سال افزایش پیدا می‌کند و معلوم نیست برنامه ریزی ها چگونه نتیجه دهد!