عصرآزادی آنلاین/ سید فرید پیمان، مدیر مسئول
روز سه شنبه هفته گذشته موسسه اطلاعات میزبان علی حسینی، معاون مرکز تعاملات معاونت علمی ریاست جمهوری و بهرام صلواتی مدیر رصدخانه مهاجرت ایران که ذیل پژوهشکده سیاست گذاری دانشگاه شریف هست، بود.
علی حسینی با اذعان به این که تاکنون کار خاصی در مقابله با کاهش روند مهاجرات صورت نگرفته است، گفت: متاسفانه در چندسال اخیر اقدامات لازم در حوزه نخبگان و بحث مهاجرت صورت نگرفته است. وی با اشاره به ابراز تمایل هفت میلیون ایرانی مقیم خارج کشور برای بازگشت به ایران گفت: آیا ظرفیت های لازم برای جذب و استفاده از این سرمایه علمی انسانی در داخل کشور وجود دارد؟
وی همچنین از غفلت ها و کم توجهی ها نسبت به آهنگ مهاجرت نخبگان و سرمایه های علمی از ایران گلایه کرد.
بهرام صلواتی هم که در همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال سخن گفته، اعلام کرده است: بیش از ۶۰ درصد کسانی که در این نظرسنجی شرکت کردند، تمایل به مهاجرت دارند؛ این تعداد یا برای مهاجرت برنامه‌ریزی کرده‌اند یا اقدام. گرایش ۶۰ درصدی به مهاجرت در تحلیل مدیر رصدخانه مهاجرت ایران، از نتایج آماری ۱۲ هزار شرکت‌کننده در این نظرسنجی، نکات قابل توجهی مطرحشده است که ای کاش مسئولان و سیاست‌گذاران کشور هم فرصت مطالعه آن را داشته باشند. سخنانی که واکنش های متفاوتی داشته است. دانشگاه شریف و معاونت علمی ریاست جمهوری به اظهارات مدیر رصدخانه مهاجرت ایران درباره قطع حمایت های مالی و حکم تخلیه ساختمان واکنش نشان دادند. رئیس مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری وی رابه ملتهب کردن فضا و بازی و جریان های رسانه ای متهم کرد و تنها موضوع عدم برخورد و تخلیه ساختمان را تکذیب کرد و در موضوع مهاجرت تلویحاً موضوع را نه رد کرد و نه تایید! روح‌الله دهقانی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، هم بعد از جلسه هیئت دولت به خبرنگاران درباره انتشاراطلاعات مهاجرت این‌طور گفته است که بخشی از این اطلاعات قرار نبوده منتشر شود و صرفاً برای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری بوده وحتی ظاهراً موافقت‌نامه‌ای درباره رصدخانه شریف وجود داشته تا انتشار نتایج رصدها با هماهنگی جمعی صورت بگیرد. البته این نظرسنجی چشم انداز خوبی را نشان نمی دهد. بخش دیگری از این نظرسنجی، واکاوی علل و انگیزه‌های مهاجرت است که واقعا جا دارد باز هم آرزو کنیم مسئولان به این موارد دقت و تامل بیشتری کنند. ولی سوال از شرکت کنندگان چه بوده است؟ سوال این بود که چه عامل یا عواملی باعث ترغیب شما به مهاجرت شده است؟ نظرسنجی برای پاسخ به این پرسش، دو گزینه «عوامل کلان» و«سازمانی» را درنظر گرفته است که گزینه‌های جزئی آن شامل «شرایط کلی کشور» و «عوامل شغلی و حرفه‌ای» می‌شود وبخشی از نتایج این گونه است: این را هم خوب است بدانیم که ذیل «عوامل کلی»، موارد اقتصادی ، عوامل اجتماعی و عوامل سیاسی به ترتیب ضریب‌های بیشتر را به خود اختصاص داده‌اند. در بخش «عوامل سازمانی» هم موضوعاتی همچون ارتقای شغلی، نگرش به مدیران سازمان، عدالت توزیعی در کار، امنیت و رضایت شغلی و… از جمله مواردی بوده که شرکت کنندگان در این نظرسنجی درباره آنها نظراتشان را بیان کرده‌اند.
حال سخن این است آیا اطلاعات مربوط به مهاجرت که قرار نبوده منتشر شود موضوع بحث است یا خطر مهاجرت آن هم نخبگان؟خطری که در آینده کشور را دچار چالش جدی می سازد. سرمایه های مستعد انسانی که برای آموزش علمی آنان فارغ از تلاش های شخصی، سرمایه گذاری عظیم مادی و معنوی صرف شده است.
این موضوع هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ فرهنگی می تواند لطمات جدی به کشور وارد کند. بنابراین باید چاره ای برای این موضوع اندیشید و واقعا نگران آن شد. در درجه اول مسئولین بایستی این موضوع را جدی گرفته و راه کارهای موسسات تحقیقاتی را مدنظر قرار دهند تا فضا برای کار این جوانان مهیا شود. در درجه دوم جامعه شناسان معتقدند ابزارهای تعلق خاطر به وطن را باید تقویت کرد. آنها معتقدند بایستی فضا برای کسب و کار آماده شود، هم برای سرمایه گذاران و شرکت های دانش بنیان و هم برای نخبگان تا اشتیاقی در آنان برای ماندن و برای ۳.۹ درصدی که درصدد برگشت هستند ایجادکرد، موضوعی که ظاهراً کمتر جدی گرفته می شود. در هر صورت موضوع مهاجرت نخبگان مسئله ساده ای نیست و باید نگران آن بود و اگر دیر بحنبیم خسارات مادی و معنوی فراوانی واردخواهد شد.
