عصرآزادی آنلاین/ قدیر گلکاریان، مدرس روابط بین الملل Near East University
همانطور که می دانیم از روز پنجشنبه هفته گذشته رهبران کشورهای عضو پیمان بریکس که انجمنی متشکل از 5 کشور جهان با اقتصاد ملی نو ظهور توانسته اند در کنار پیمان های مهمی همچون گروه 5، گروه 7، شانگهای، آ سه آن قدرت کارایی و اهداف کاربردی خود را به اثبات برسانند، ایران نیز به عنوان طالب عضویت در این جمع است. به همین منظور ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران در این نشست حضور پیدا کرده است.
وزیر خارجه کشورمان در اظهار نظری اعلام کرده است که پیوستن ایران به بریکس ارزش افزوده قابل توجهی هم برای این گروه ایجاد می کند و هم به طور همزمان فرصت های جدیدی را برای دیپلماسی اقتصادی چندجانبه ایران و توانایی سایر کشورها فراهم می سازد.
همانطور که اشاره شد، بریکس متشکل از پنج اقتصاد ملی نوظهور بزرگ جهان همچون برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است که اجلاس کنونی آن در آفریقای جنوبی برگزار می شود. ایران برای پیوستن به این گروه تلاش زیادی می کند و باز باید گفت که عضویت ایران در شرایطی که تحریم های شکننده و فرساینده ادامه دارد، خواهد توانست در ارتباطات تنگاتنگ با کشورهای عضو این گروه، بسیاری از مشکلات اقتصادی – نه عمده- را حل کند. ناگفته پیداست که تمام اعضای بریکس تابع قوانین تجارت جهانی و همچنین تابع قوانین اف ای تی اف است و مادامی که ایران از این سد عبور نکند، به قوت می توان گفت که اهداف و ایده های آن در راستای ارتقای برنامه های توسعه ای چندان موفق و نتیجه بخش نخواهد بود. هرچند کشورهای عضو بریکس در مذاکرات پیشین با مقامات ایران به ویژه وزرای خارجه سابق و فعلی از مسائل ایران مطلع بوده و اهمیت ایران را در اقتصاد سیاسی و همچنین توانمندی ایران در منطقه و صحنه بین المللی را به خوبی می دانند و علاقه جدی برای پیوستن ایران به این گروه و همکاری مشترک دارند.
نفوذ جهانی کشورهای عضو بریکس که خوشبختانه با ایران هم تعامل و حسن نیت خوبی دارند- به ویژه دولت فعلی برزیل- در سطح بالایی قرار دارد و در شرایط کنونی در مجموع بیش از یک پنجم تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارند و 40 درصد از جمعیت جهان را در 30 درصد قلمرو خود جای داده اند. در طول 15 سال گذشته، بریکس قدرت خود را به عنوان ائتلاف قابل توجهی از اقتصادهای نوظهور نشان داده است که به طور قابل توجهی به ثبات اقتصادی و مالی جهانی کمک کرده است. تلاش این گروه در به چالش کشیدن سلطه دلار آمریکا و یکجانبه گرایی در اقتصاد جهانی به طور گسترده قابل درک و ارزیابی است.
ایران در شرایط فعلی در تعاملات خود با کشورهای منطقه ای و کاهش تنش های سابق با کشورهای حوزه خلیج فارس ثابت کرده است که می خواهد نقش چندجانبه گرایی در دیپلماسی و همچنین اقتصاد سیاسی دنبال کند. این خود مزید بر امیدواری کشورهای فعلی عضو بریکس است که به درخواست ایران در پذیرش عضویت نظر مثبتی داشته باشند.
وزیر خارجه کشورمان در اظهارت اخیر خود اعلام داشته است که “پایبندی ایران به چندجانبه گرایی در دکترین متوازن سیاست خارجی ایران مشخص است و دیپلماسی اقتصادی نقطه کانونی در رویکرد ایران می باشد.” در همین راستا رئیس جمهور هم در اظهارات خود اذعان داشته است که ایران بر اهمیت چندجانبه گرایی به عنوان ابزاری حیاتی برای دیپلماسی اقتصادی تاکید دارد.
شایان ذکر است که تعهد به چندجانبه‌گرایی در مشارکت فعال ایران در سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای بعد از پیوستن به پیمان شانگهای و یا توافق های به عمل آمده با کشورهایی مثل چین آشکار کرده است که ایران قابلیت عضویت دائمی در بریکس نیز می باشد.
طبیعتاً در صحنه رقابت های سیاسی و اقتصادی بین المللی، نقش پیمان های موجود بسیار اهمیت دارد و عضویت ایران در این پیمان نقش راهبردی جهت تقویت سیاست چندجانبه گرایی ایران پررنگ تر و کاراتر سازد.
خبرگزاری ایسنا در روز پنجشنبه به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک اعلام کرد که رهبران ائتلاف بریکس عضویت تمام عیار کشورهای جدید به این گروه را از جمله، ایران، آرژانتین، اتیوپی، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی را تایید کردند. بدین تریب پیوستن ایران به این گروه خواهد توانست منافع متقابل بین اعضا را برای عبور از برخی موانع تجاری و اقتصادی را از میان بردارد و یا حداقل راهکار و برون رفتی را برای تداوم تعاملات و مبادلات و همچنین تثبیت قدرت بیابد. همانطور که می دانیم کشورمان ایران هر چند در چند سال اخیر دچار معضلات بسیار مهمی از جمله رکود اقتصادی، افزایش بیکاری، کاهش قدرت معیشتی، مهاجرت های سرمایه ای اعم از مالی و فکری و استعدادها روبروست ولی باز هم در شرایط کنونی با توجه به برخورداری از منابع مهم زیر و رو زمینی و موقعیت های راهبردی، به عنوان کشوری دارای منابع فراوان، سرمایه انسانی ماهر، بازار مصرف بکر و رو به رونق و همچنین ظهور شرکت‌های فناوری پیشرفته و دانش بنیان، در موقعیتی ارزشمند برای سایر کشورها قرار دارد. این موهبات در نوع خود برای کشورهای نو ظهور اقتصادی جهانی عضو بریکس می تواند جاذبه لازم برای سرمایه گذاری خارجی شود. البته اگر در کشور هفت خوان رستم در جذب سرمایه گذاری خارجی تعدیل و اصلاح شود. همکاری نزدیک با ایران هم برای کشورمان و هم برای کشورهای عضو بریکس ارمغان آور بسیاری از توانمندی های اقتصادی و سیاسی خواهد بود.
همانطور که در بالا متذکر شدم، در حال حاضر ایران با اعضای اصلی بریکس، مانند هند، آفریقای جنوبی، برزیل، روسیه و چین روابط حسنه ای دارد و عضویت ایران در این مجمع باعث خواهد شد که ایران در سایه روابط دوجانبه مستحکم با هر یک از این کشورها به مرحله ای جدید گام بگذارد. بدیهی است که باید سیاست گذاران کلان در سیاست خارجی ایران به این امر واقف باشد که موفقیت ایران در پیمان ها تنها با عضویت میسر نمی شود بلکه با رعایت معیارهای عضویتی که توسط گروه ها و یا اساس نامه پیمان ها تعیین شده می تواند موفقیت عینی و عملی را به اثبات برساند.
کشور عزیزمان به راستی برای گذر از تنگه های سخت مشکلات داخلی و خارجی نیازمند بازنگری مجدد در هر عرصه ای است و تحقق اینها خواهد توانست ضمن تأمین دیپلماسی پویا در صحنه بین المللی، آرامش و رفاه را برای ایران و ایرانی به ارمغان بیاورد.
