■ قصور آموزش و پرورش آذربایجان شرقی در نظارت بر مدارس خودسرانه و بی کیفیت غیر انتفاعی
■ درصد مدارس غیر انتفاعی تبریز از آمریکا بیشتر ه.۱۸ در صد تبریز ۱۱ درصد آمریکا
■ بیشترین مدارس غیر انتفاعی کشور در تهران و تبریز
▪︎اختصاص بودجه ملی کمتر به آموزش و پرورش استان بدلیل داشتن بیشترین مدارس غیر انتفاعی شهرستانی کشور
●کسر ۲۰ درصد بودجه دولتی آذربایجان شرقی در بخش آموزش و پرورش، نوسازی و تجهیز مدارس، احداث مدارس، سرانه دانش آموزی و استخدام دبیر و معلم بدلیل رتبه دوم استان در مدارس غیر دولتی-انتفاعی
عصرآزادی آنلاین/ محمد فرج پور باسمنجی
۱/آموزش و پرورش رکن اساسی توسعه هر کشوری است که می‌خواهد آزاد و آباد باشد. سازمانهای معتبر جهانی از جمله یونسکو اعلام می کنند ۷۱ درصد ثروت ملل توسعه یافته منابع انسانی آموزش دیده و متخصص است. مدرسه خاستگاه سربازان فداکار، مبتکران و نوآوران؛ کارآفرینان و آینده سازان است و پایه اقتدار هر کشور نیروی انسانی آموزش دیده حرفه ای و کیفی است.
۲/کشورهای پیشرفته را می بینیم در آموزش هیچ شوخی ندارند هرکس خوب بخواند یاد بگیرد بفهمد ترقی می کند. سهمیه و تبعیض در آموزش از مقطع ابتدایی تا پسادکتری معنا و مفهوم ندارد.
معتقدند اگر کسانی بدون یادگیری علم و تجربه پله های ترقی را طی کنند کشور روی خوش را نخواهد دید. ساختمانها با مهندسان بیسواد در اثر کوچکترین زلزله فرو می ریزند. بیماران در بیمارستان‌ها با پزشکان کم سواد و بیسواد از بین خواهند رفت. سدها درست ساخته نمیشود. وکلا دفاع قانونی نمی کنند. زیرساخت ها استاندارد ساخته نخواهد شد در دانشگاهها دانشجویان واقعی آموزش و تربیت نخواهند دید پس با تبعیض و افت در آموزش نیروی انسانی و بکار گیری منابع انسانی و گماشتن در جایگاهها و مناصب بدون علم و تجربه و تخصص واویلا خواهد بود.
۳/ در بلاد پیشرفته کیفیت آموزش بالا و تجهیزات و وسایل کمک آموزشی در تمام مدارس چه دولتی و چه خصوصی آماده و فراهم است. معلمان همه آموزش دیده و تربیت شده دانشگاهها و مراکز تربیت معلم و آماده اند و هر معلمی تخصص درس تدریسی را کاملا دارد. در مدارس که مجهزند در کنارشان سالن های ورزشی؛ مطالعه و کتابخانه و حتی مکان‌های تفریحی و سرگرمی ساخته شده و صبحانه و غذای گرم آماده صرف دانش آموزان است. همه برای ارتقا آموزش تلاش می کنند. ورود نونهالان به مدارس مثل مدارس ما با《بابا نان داد و آب داد》شروع نمیشود. بلکه برای نوآوری و خودباوری نونهالان این جملات طنین انداز است.
《من می‌خواهم جهان را بسازم. من کارآفرین خواهم بود. من برای کشورم سربازی فداکار خواهم بود. من برای آبادی و آزادی کشورم شبانه روز تلاش خواهم کرد. من و دوستانم کشورمان را اول جهان خواهیم کرد.. ما ساختن کشورمان را بهتر و آگاهتر از والدین مان پی خواهیم گرفت. ما برای رفاه جامعه بشری یاد می گیریم. توانمند میشویم و توانمند خواهیم ساخت》
۴/در ایران که محمدعلی فروغی در پهلوی اول حدود ۱۰۰ سال پیش آموزش و پرورش نوین را بنیان نهاد به آموزش و تربیت بها داده می شد. مدارس یکی پس از دیگری در هر آبادی و شهری گشایش می یافتند. دانشگاهها ساخته می‌شدند. تحصیل در مدارس و دانشگاهها رایگان بود. خشکبار و آجیل و مواد غذایی مقوی و میوه دانش آموزان و دانشجویان میل می کردند. دانشسرای عالی معلمان شکل می گرفتند. حقوق معلمان در اشل های بالا پرداخت میشد. مادران دختردار آرزوی دامادی معلمان را داشتند.
ارزشیابی با متدهای جهانی آموزش توام شده بود. در دهه ۵۰ دولت برای بهره گیری از توان مردم دست به راه اندازی مدارس و دانشگاه‌های ملی زد. آخرین متدها و روش های آموزشی در مدارس و دانشگاهها بکار گرفته میشد و تحصیل در مدارس ملی با آخرین کیفیت آرزوی خانواده ها بود.
۵/پس از انقلاب شورای عالی انقلاب فرهنگی به استناد اصل ۳۰ قانون اساسی جدید مدارس ملی را دولتی اعلام کرد و تحصیل از اول مقطع ابتدایی تا پایان تحصیلات دانشگاهی را برای فرزندان ایران رایگان نمود. کشور در گیر جنگ نابرابر شده بود.
و تمام توان کشور مصروف دفع تجاوز حزب بعثی عراق و سایر دول مسلمان و غیرمسلمان شده بود. از همین سالها با بی توجهی به رکن مهم توسعه کشور یعنی آموزش و پرورش مواجه شدیم و با پایان جنگ با لابی گری بخشی از بدنه آموزش و پرورش و تاجران آموزش و کنکورسازان و بهره وران آن و مجلس وقت طرح ایجاد مدارس موسوم به غیر انتفاعی کلید خورد. طراحان با لابی گری و چانه زنی برخی نمایندگان طرح را برای تصویب به مجلس بردند در تیرماه ۱۳۶۷ ه.ش پس از چند جلسه طرح در مجلس اکثر نمایندگان با این طرح مخالفت کردند که توجیه آنها درست بود. مخالفان می گفتند باید تعلیم و تربیت دست دولت باشد تا مدارس طبقاتی شکل نگیرند. دارا و ندارا در کنار هم آموزش ببینند. تبعیض در آموزش و خدمات آموزشی دانش آموزان را عقده ای ببار نیاورد.
نمره های مفت در مدارس جولان ندهند. به اصل قانون اساسی که آموزش در مدارس و دانشگاهها را مجانی اعلام می کند خدشه وارد نشود. مقرارات آموزشی زیر پا قرار نگیرد.
همان‌ها که امروز در آموزش مدارس غیر انتفاعی می‌بینیم.
اما مخالفان با حمایت مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی در تیرماه ۶۷ در مجلس مجوز تاسیس مدارس غیر انتفاعی را گرفتند و حتی خود رفسنجانی دانشگاه آزاد را به راه انداخت که خود حدیث مفصلی دارد.
۶/البته موافقان طرح ایجاد مدارس غیر انتفاعی در مجلس و بدنه آموزش و پرورش توجیهاتی هم داشتند. مرحوم هاشمی رفسنجانی که رئیس مجلس بود می گفت: دولت نمی تواند به تنهایی بار آموزش و پرورش را به دوش بکشد. مردم باید مشارکت کنند و موافقان نیز هم صدا نوآوری را در ارائه آموزش‌های نوین در مدارس جدید غیر دولتی را با هزینه والدین ثروتمند پیش می کشیدند. افزایش میزان انتخاب در آموزش‌های رسمی، پاسخگویی به نیازهای جدید نسل جوان در مدارس؛ تامین امکانات بیشتر آموزشی به فرزندان خانواده های متمول نیز مطرح میشد. که در تیرماه ۶۷ تاسیس این مدارس در کشور آغاز شد و بنیان کجی در سیستم آموزش و پرورش گذاشته شد که هر روز ابعاد آن بیشتر می شود. با اینکه در ۳۱ استان کشور بین ۲ تا ۲۰ درصد دانش آموزان در کلانشهرها و مراکز استانها بیشتر و کمی هم در شهرهای کوچک جذب مدارس غیر انتفاعی شده اند ولی این درصد به اذعان کارشناسان خبره منصف آموزش بیش از ۸۰ درصد دانش آموزان مدارس دولتی را تحت شعاع قرار داده اند.
۷/عجب بلبشویی در نظام آموزش و پرورش ما حاکم شده است. طبق اعلام کمیسیون آموزش دیده بان شفافیت و عدالت کشور هم اکنون ۲۳ نوع مدرسه در کشور با عناوینی چون دولتی، نمونه دولتی، تیزهوشان، مدارس تطبیقی، سفارتخانه ها، غیر دولتی، شاهد، مدارس هیات امنایی، استثنایی، آموزش از راه دور، شبانه روزی، ماندگار، وابسته، ورزش و… فعال هستند که بیشترین این مدارس را مدارس غیر دولتی یا مدارس غیر انتفاعی تشکیل میدهند که روی هم رفته توانستند با حیل و شگرد های مختلف و تبلیغات خاکستری در ۳۱ استان کشور بین ۲ تا ۲۰درصد دانش آموزان را جذب کنند و متاسفانه نظارت و بازرسی برای بهبود کیفیت آموزشی و پرورشی در آنها بسیار با اهمال کاری صورت می گیرد. البته پولشویی و رد و بدل شدن بخشی از درآمدها برای افراد حقوقی و غیرحقوقی بصورت هدیه و پاداش و همکاری و پور سانت گزارش می‌شود.
۸/اما در استان آذربایجان شرقی که مجموعا نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر دانش آموز به مدرسه می روند. ۱۸ درصد آن ها جذب مدارس غیر انتفاعی شدند که پس از تهران؛ آذربایجان شرقی در تعداد مدرسه و دانش آموز غیر دولتی رتبه ی ۲ کشوری را به خود اختصاص داده و این به این معنی است که استان های برخوردار تر از آذربایجان شرقی همچون اصفهان، با یک میلیون بیشتر از جمعیت ما درصد پایین تری را در داشتن مدارس غیر انتفاعی دارا هستند. با این حال کمک های دولتی به آموزش و پرورش آذربایجان شرقی به علت تحصیل حدود ۲۰ درصد دانش آموزان با پول والدین کاهش یافته و این روند حتی در اختصاص بودجه های ملی برای ساخت مدارس جدید دولتی و یا تجهیز آن و یا جذب معلم خود را نشان می دهد. آمارها نشان میدهد حتی در جذب اعتبارات ملی به سازمان آموزش و پرورش استان در برخی از زیرمجموعه ها و شاخص ها از میانگین کشوری پایین بوده و وزارتخانه علنا اعلام می کند چون مردم شهر تبریز ثروتمند هستند و در برخی از مناطق تبریز تعداد مدارس غیر انتفاعی از دولتی بیشتر است از مشارکت مالی آنها جبران مافات شود.
۹/ هم اکنون ۱۲۵۵ مدرسه ی غیر انتفاعی و غیر دولتی در استان ما فعال هستند که تعداد ۱۳۰ هزار از دانش آموزان مقاطع مختلف را زیر پوشش قرارمی دهند. با این حال رییس اداره ی مراکز و مدارس غیر دولتی آموزش و پرورش آذربایجان شرقی اخیرا اعتراف کرده است که برخی مدیران مدارس غیر انتفاعی در تبریز به صورت خود سرانه شهریه را چندین برابر افزایش دادند که این امر غیرقانونی بوده و ۱۲ نفر از مدیران مدارس غیر انتفاعی استان عزل شدند و حتی هیچ گونه دستوری برای افزایش شهریه در سال جدید تحصیلی نداریم و مدارس غیر انتفاعی موظف هستند پوستر مربوط به شهریه را در و دیوار مدرسه نصب کنند و اگر تخلف کنند حداقل ۲ سال مدرسه ی آنها تعطیل خواهد شد و حتی برخی مدارس غیر انتفاعی استان در پرداخت حقوق و بیمه ی معلمان و کارکنان زحمتکش که اکثرا با حقوق های ناچیز کار می کنند قصور میکنند که در صورت شکایت کارکنان و معلمان مدارس غیر دولتی رسیدگی خواهد شد.
۱۰/از سوی دیگر معاون پژوهش، برنامه ریزی و توسعه ی منابع اداره کل آموزش پرورش آذربایجان شرقی اخیرا با تایید نابسامانی و بی نظمی و زیاده خواهی و کم کاری در مدارس غیر انتفاعی استان می گوید که وضعیت مدارس غیر انتفاعی در خصوص اخص شهریه های غیر قانونی قابل تامل نیست.
طوری که برخی مدارس ماهانه از دانش آموزان ۴ میلیون تومان هزینه ی ناهار دریافت کردند که این امر غیر قانونی است و علاوه بر آن کیفیت ارائه آموزش های رسمی در این مدارس با اشکالاتی مواجه است. ساختمانهای دو طبقه و یک طبقه مسکونی با زیربنای ۱۰۰ متر صدها نفر دانش آموز جا داده اند. کلاسها تنگ و باریک و تاریک اند. نورگیری کافی نیست. معمولا برای صدها نفر دانش آموز یک دستشویی است که برخی دست اندرکاران از دانش آموزان می خواهند در خانه به دستشویی بروند.
۱۱/بعنوان نمونه مجموعه آموزشی در خیابان نور دیوار به دیوار مسجد قدس یاغچیان مثال خوبی است. در این مدرسه غیر انتفاعی نزدیک به هزار نفر دانش آموز ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان《موسوم به دور اول و دوم》جذب شده اند. زنگ سیاحت هر مدرسه زمان خاصی است. سر و صدا بیش از حد؛ کمبود جا؛سرویس های دستشویی ناکافی؛ کلاسهای کوچک و تاریک، ازدحام دانش آموز در کلاس که برخی بالای ۳۰ نفر دانش آموزان دارند؛ معلمان بازنشسته و یا جوان آموزش ندیده؛ کادر ناکافی و ضعیف و اخذ شهریه های نامتعارف و غیر قانونی در آن؛ نبود کتابخانه و… هویدا است. یک برگ پوستر که در آنها سخن حکیمانه ای یا هزینه رسمی آموزشی دیده نمیشود. با درآمدهای سالیانه میلیاردی نمایی و چشم اندازهای بصری شاهد نیستیم. ورزش و صف اول و سخن روز و قرائت آیه ای از کلام الله مجید تعطیل است.
بااین حال رییس مربوطه در آموزش و پرورش ناحیه ۴ با مدیریت آن کاملا مچ و هماهنگ است و بواسطه همکاری و دوستی با این مجموعه در دیدار حضوری حتی نواقصات آن را معترف است. که مدیریت آن دو سال است شهریه اعلام نمی کند و اخذ شهریه در آن به دلخواه مدیر است و با پارتی برای ۳ مدرسه در ۳ مقطع از نوسازی مجوز گرفته اند.
در امتحان نهایی ششم ابتدایی در دروسی چون ریاضی ۳ بار امتحان گرفته می‌شود تا دانش آموز به کمک معلم مربوطه نمره بالا را در ارزشیابی ثبت کنند تا مدرسه پزش را دهد. عجب روزگاری شده و نظام آموزش یک کشور ملعبه و بازیچه به چنین روزی افتاده که بچه هایی که دیپلم می گیرند نه فرایض دینی را کامل یاد می گیرند و نه نگارش فارسی و نه زبان انگلیسی را و نه وارد شدن حرفه ای به کار و زندگی با انبوهی از محفوظات پیش پا افتاده که چندان گرهی نه از زندگی و نه از بار جامعه گسیخته ما بر نمی دارد.
