عصرآزادی آنلاین/ قدیر گلکاریان، مدرس روابط بین الملل Near East University
نزدیک به یک ماه است که نبرد میان مردم فلسطین با دولت اشغال گر صهیونیستی به نام اسرائیل همچنان ادامه دارد. تأثیر جنگ اسرائیل و حماس بر سراسر جهان طنین انداز شده است و پی آمدهایی برای خاورمیانه، اروپا، چین و حتی خود ایالات متحده داشته و خواهد داشت. به طوری که جبهه جدیدی از رویکرد جامعه جهانی در برابر اقدامات ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی نمایان شده و جامعه غرب با اشغال فرودگاه ها، خیابان ها، مراکز رسمی و حتی تغییر پوشش مجسمه آزادی در نیویورک، نشان می دهد که حقیقت را نمی توان بیش از این زیر ابرهای حاکمیت رسانه ای و تبلیغی قدرت ها قرار داد. وجدان بیدار انسان ها در جوامع مختلف موجب شده است که واکنش های تندی حتی در کنگره آمریکا نیز بر زبان ها جاری شود. به غیر از نمایندگان مسلمان در کنگره آمریکا، افرادی چون برنی سندرز که خود یهودی الاصل است، از عملکرد اسرائیل ناخشنودی خود را بیان می کند.
در کنار اینها سخن از تحریم های اسرائیل و مقامات آنها نه تنها در یک کشور که به چندین کشور انعکاس یافته است و نخست وزیر بلژیک بر لزوم تحریم اسرائیل از سوی جامعه اروپا تأکید می کند. نزدیک به بیست کشور در سراسر جهان در قاره های متعدد، سفرای خودشان را از اسرائیل فراخوانده و مالزی و قطر بر لزوم حمایت خودشان از حماس صحه گذاشته اند. هر روز که می گذرد ابعاد تازه ای از جنایات و شناعت طبع رژیم صهیونیستی روشن تر می شود. جایی که به بیمارستان های کشورهای خیرخواهی چون اندونزی هم رحم نمی شود و بمباران می گردد و یا کامیون های حامل بطری های آب آشامیدنی مورد بمباران قرار می گیرد؛ باعث شده است که چهره اسرائیل غاصب بیش از پیش بر جهانیان روشن شود. با این روند پیامدهای سنگینی برای اسرائیل و حامی اصلی آن، ایالات متحده پدید آمده و خواهد آمد. زیرا تمام طرح های آمریکا برای برحق نشان دادن رژیم صهیونیستی به زیر سئوال رفته است و چهره این رژیم چنان مخدوش شده است که اگر در ماه ها و سال های آتی صاحبان صنایع و یا سفارتخانه ها و اماکن مربوط به صهیونیست ها در سراسر جهان مورد حمله قرار بگیرد، نباید شگفت زده شد. وجدان جهانی در برابر چنین رخدادهای خونینی با درک وضعیت کنونی بی تفاوت و یا کم تفاوت نخواهد بود.
در حالی که چالش‌های ویژه ای برای ایالات متحده و جامعه اروپایی و حتی کشورهای متحد ایالات متحده در منطقه با بروز جنگ میان فلسطینی ها با اسرائیل ایجاد گردیده، اما این چالش ها از منظر کشورهای مختلف بسیار فرق دارند. اما یک نکته را نباید فراموش کرد که جامعه جهانی صبرش به پایان رسیده و علاقه‌ای به ایجاد یا گسترش درگیری ندارد.
کار به جایی رسیده است که رهبر کره شمالی بروز جنگ جهانی سوم را تا پایان سال 2023 بعد از بروز جنگ در خاورمیانه اجتناب ناپذیر می داند. حملات وحشیانه اسرائیل با توجیه تلافی حملات نیروهای حماس فراتر از مبارزه با نیروهای نظامی فلسطینی است. ده ها هزار نفر مردم بی گناه هر روز زیر آوار حاصل از بمباران جان خودشان را از دست می دهند. اسرائیل گروگان های دویست و اندی نفر خود در دست حماس را بهانه قرار داده و صدها برابر این گروگان ها کودک، پیر و جوان، زن و مرد عادی را به قتل می رساند. به خاطر همین دبیر کل سازمان ملل، غزه را شبیه به گورستان کودکان دانسته است. اسرائیل غاصب به هیچ وجه هم مایل به توصیه های میانجی گرهای بین المللی نیست و با چراغ سبزی که از آمریکا می گیرد تا نابودی کامل منطقه غزه به بهانه نابودی نیروهای حماس و توسعه اشغال گری خود دست از جنایت بر نخواهد داشت. قطعنامه هفته گذشته سازمان ملل در رابطه با برقراری آتش بس نیز برای او اهمیتی نداشته و قلدر گونه به اقدامات جنایت آمیز و در اصل تروریستی خود ادامه می دهد.
بسیاری از مردم در سراسر جهان با هزاران فلسطینی که حملات هوایی اسرائیل آنها را به قتل رسانده، هم ذات پنداری می کنند. اما، جدای از ارتباطات شخصی، این یک بحران ژئوپلیتیکی نیز هست که احتمالاً حتی از جنگ اوکراین از نظر تأثیر جهانی عمیق‌تر و گسترده‌تر خواهد بود.
شدیدترین پیامدها در خاورمیانه از حالا احساس می شود. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل سال‌ها تحت توهماتی تلاش می کرد که بتواند بدون پرداختن به مسئله فلسطین، روابط خود را با جهان عرب عادی کند. اما حالا صفحه برگشته است. احتمالاً استراتژی خود در قبال روند رو به نابودی صلح خاورمیانه را به طور کامل بازنگری خواهد کرد. عربستان سعودی که در آستانه عادی سازی روابط با اسرائیل بود، اکنون احتمالاً قبل از حرکت به جلو، برای فلسطینی ها امتیازاتی را مطالبه خواهد کرد، تا مبادا خشم جمعیت خود و جهان اسلام را در برگیرد.
اسرائیل ابتدای امر با آغاز حملات حماس در 7 اکتبر حق مسلمی برای دفاع از خود بیان می داشت. اما حالا بمباران تمام غزه و تبدیل کردن آنجا به ویرانه خانه و استفاده از بمب های فسفری و انواع دیگر که از نظر حجم و وزن فراتر از بمباران هیروشیما و ناکازاکی است، در نزد جامعه جهانی از حقانیت افتاده است. از این رو، خطر اینکه نتانیاهو از این قضیه دچار ناامیدی شده باشد و دست به جنایت های شدیدتر بزند تا کنترل روایت و حفظ موقعیت سیاسی خود را بعد از جنگ داشته باشد، بحران را به نقطه باریک خود سوق می دهد و امکان دارد اتفاقی بیفتد که نبایستی می افتاد. با این گمانه زنی به نظر می رسد تشدید تنش های منطقه ای بروز خواهد کرد. نتانیاهو با متحدان اسمی خود در خلیج فارس دیگر امیدوار به داشتن موقعیت ژئوپلیتیکی نخواهد بود. جایی که پیشگام ترین کشور عربی همچون بحرین در امضای توافق ابراهیم اقدام کرده بود، اکنون روابط خود را با اسرائیل به حالت تعلیق در آورده است. اردن و ترکیه که در میان کشورهای مسلمان بیش از هر کشوری روابط دیپلماتیک دارند، سفرای خودشان را از تل آویو فرا خوانده اند. تلاش سیزده ساله اسرائیل در انتقال منابع گازی از طریق ترکیه به دستور اردوغان به حالت تعلیق در آمده است و این برای اسرائیل صدمه ای زیان بار خواهد بود. بسیاری از محصولات شرکت های یهودی که حامی دولت اسرائیل هستند، در ترکیه تحریم شده اند. اسرائیل و کشورهای عربی سنی پیش از این حادثه، برنامه ریزی دقیقی داشتند تا در مقابل “محور مقاومت” منطقه قرار بگیرند، اما اکنون نتانیاهو به اصطلاح عامیانه “به پاشنه خود شلیک کرده است!”
این درگیری، همچنین عواقب سنگینی فراتر از خاورمیانه خواهد داشت که یکی از بزرگترین بازنده ها اوکراین است. خشونت و رنجی که مردم کشورهای مختلف از اخبار تکان دهنده غزه متحمل می شوند مانند گذشته استثنایی به نظر نمی رسد؛ بلکه فراتر از هر حادثه استثنایی می دانند. زیرا، تصاویری که از غزه پخش می شود به اندازه هر چیزی که از خارکف یا ماریوپل منتشر شده است دلخراش است. یعنی به عبارتی، اوکراین به فراموشی سپرده شده و جنایات نیروهای روسیه در اوکراین فراموش شده است. لذا نفع جنگ میان اسرائیل و حماس بیش از هر کسی عاید روسیه می شود.
با توجه به اینکه بقای اوکراین به حمایت مستمر جامعه بین‌الملل بستگی دارد، هر چیزی که تمرکز را از مبارزه او منحرف کند، خبر تکان دهنده ای است. علاوه بر این، اگر جنگ اسرائیل و حماس تشدید شود و تلاشی که در راستای دخالت دادن ایران می شود، ادامه پیدا کند، تأثیر آن بر قیمت نفت، خواهد توانست رشد اقتصادی جهانی را دچار رکود جدی کند. در حالی که روسیه از طرف جامعه اروپایی و آمریکا تحریم است و امکان صادرات محصولات نفتی آن کشور برای تعدیل قیمت ها در سطح جهانی ممکن نیست.
بحران غزه برای جامعه اروپایی دارای جوانب و ابعاد چالشی متعددی است. به طوری که گسل عمیق در فرانسه، آلمان و بریتانیا آشکار شده است. به عنوان مثال، فرانسه در سه هفته گذشته بیش از سال های گذشته شاهد حوادث یهودی ستیزانه است. بریتانیایی که حامی اصلی اسرائیل بوده، هر روز خیابان ها و فرودگاه های خود را شاهد جنبشهای ضد صهیونیستی می بیند. در عین حال، جنگ اسرائیل و حماس به پراکندگی در میان سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا دامن زده است.
پس از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین در سال گذشته، کشورهای اروپایی اتحاد فوق العاده ای از خود نشان دادند. اما رهبران اتحادیه اروپا اکنون تمرکز خود را بین اوکراین، قره باغ کوهستانی و غزه تقسیم کرده اند. در رای گیری هفته گذشته درباره قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که خواستار آتش بس بشردوستانه در غزه شد، کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ناچار از جنایات به وقوع پیوسته ابراز ناراحتی کردند و به قطعنامه رأی مثبت دادند. واکنش خشم آلود اتحادیه اروپا به جنگ اسرائیل و حماس، واکنش قهرآمیز چین را بیش از پیش قابل توجیه کرد. چین که تا به امروز بی طرف ماندن خود را ترجیح داده بود، اما به سرعت حمایت خود را از فلسطینی ها اعلام کرد.
مخلص کلام اینکه، اسرائیل آشی را پخته است که پیش و بیش از هر کسی دهان خودش خواهد سوخت. به یاد جمله معروف نیچه افتادم که گفته است: “هنگام مبارزه با هیولا، به یاد داشته باشید که شما نیز هر لحظه می توانید تبدیل به هیولا شوید.” یعنی دنیا به ناچار در برابر اسرائیل هیولاوار اقدام خواهد کرد که خیلی نگران کننده است. امید که آتش بس هر چه زودتر محقق شود و گرنه باید روزهای سخت و نگران کننده ای را تجربه کنیم.
