گزارش “عصرآزادی” از ویرانی آثار تاریخی منتسب به ابوریحان و مولانا در افغانستان؛ وعده هایی از جنس بدقولی افغانی!
?عصرآزادی/ شهرام صادق زاده
شمس، مولانا را به انجامِ سماع تشویق کرد…سماع، نوعی رقصِ عرفانی است که عارف تحت تأثیر نوای نی و آوای دف و تنبور و سروده‌های آهنگین به عالم عرفانی می‌رود و به حرکات موزون می پردازد.
مولاناجلال‌الدّین محمد در شهر بلخ افغانستان متولد شد و مادرش مومنه خاتون به روایتی دخترزاده سلطان محمد خوارزم‌شاه بوده است و پدرش، مولانا محمد بن حسین خطیبی معروف به بهاءالدین ولد و سلطان‌العلما، از عارفان بزرگ بود که نسبت خرقه‌اش به احمد غزالی می‌رسید.
اخیراً اخباری در خصوص بازسازی خانقاه پدر مولانا و آرامگاه منسوب به ابوریحان در افغانستان به گوش می رسد که می تواند با توجه به اهمیت جهانی مولانا، تاثیر مثبتی بر ترویج صنعت توریسم منطقه داشته باشد.
به گفته مقامات محلی، این بنا با حمله مغولها ویران گشته و تاکنون بازسازی نشده بود اما ظاهراً در رویارویی با گردشگرپذیری آرامگاه مولانا در ترکیه، مسئولان این کشور نیز به فکر ساماندهی آن شده اند.
وزارت فرهنگ افغانستان اعلام کرده است که در نظر دارد خانقاه “بهاالدین ولد” پدر مولانا جلال الدین محمد بلخی را در ولایت بلخ در شمال افغانستان و همچنین آرامگاه ابوریحان بیرونی را در ولایت غزنی بازسازی نماید.
▪️علیرغم وعده های بازسازی ابنیه تاریخی، تاکنون اقدامی انجام نشده است!
در کنار خانقاه، یک مسجد، موزه، تالار برای برنامه‌های فرهنگی و تالاری برای رقص سماع ساخته می‌شود که در موزه این خانقاه تمام آثار مربوط به مولانا نگهداری خواهد شد، ظاهراً ترکیه سالها بود که وعده بازسازی این بنا را داده بود ولی تاکنون اقدامی انجام نشده است.
براساس نوشته‌های تاریخی، این خانقاه با حمله مغولها ویران شد و تاکنون کسی اقدام به بازسازی آن نکرده است، هشت سال قبل نیز غلام ربانی بلخی، شهردار وقت بلخ گفته بود: دولت ترکیه برای بازسازی این خانقاه چهار میلیون دلار اختصاص داده است، اما این خانقاه در آستانه نابودی کامل قرار گرفته است.
خانقاه بهاالدین ولد، پدر مولانا در ۲۰ کیلومتری شهر مزارشریف مرکز ولایت بلخ در شمال افغانستان واقع شده و در میان زمین‌ها و جویبار، ویرانه متروکی است که قرن‌هاست به فراموشی سپرده شده است.
خانقاه سلطان ولد با خشت خام ساخته شده و عرض دیوارهای آن به ۱۱۰ سانتی‌متر می‌رسد که به صورت گنبدی و بلند در داخل زمین‌های پهن و درختان سر به فلک بنا شده بود.
جالب اینکه دولت افغانستان سال گذشته برای جلوگیری از فروپاشی کامل این بنا و پاک کردن صورت مسئله، تنها آن را با سوله آهنی پوشانده است.
علاوه بر بازسازی خانقاه بهاالدین ولد، وزارت فرهنگ اعلام کرده برنامه ای دارد که آرامگاه منسوب به ابوریحان بیرونی، منجم و ستاره شناس شرق را نیز در ولایت غزنی بازسازی نماید.
▪️بناهایی که در سایه بی توجهی های متولیان فرهنگی در آستانه فروپاشی قرار دارند!
از قرار معلوم برای بازسازی این بنا تلاش می‌شود که بر اساس روایت تاریخ بیهقی، تمام خاطره هایی که ابوریحان با سلطان محمود داشته در قالب میناتور اسلامی حکاکی گردد.
معاون وزارت فرهنگ افغانستان گفته است کشور ازبکستان تعهد کرده بود که بازسازی این بنا را تکمیل کند ولی این کار را نیمه تمام رها کرده و دولت افغانستان آن را از سر خواهد گرفت.
فاروق انصاری مورخ افغان نیز با همرسانی عکسی از این آرامگاه درباره وضعیت آن در صفحه فیسبوک خود نوشته “شاید باورتان نشود که این قبر متروکه متعلق به یکی از ستارگان آسمان علم و فضیلت ابوریحان محمد بیرونی خوارزمی است!”
به گفته او “قدر و ارزش این فرزانه را نه در زمان حیاتش به درستی شناختند، زیرا سلطان غزنه از بیرونی چیزی اندر هوس خویش می‌طلبید…باری او را از بام به زیر افکندند و شش ماه در غزنه محبوسش ساختند و نه هم پس از مرگ، قدر این گهر کم یاب را دانستند زیرا از جمله مصنفاتش که گویند یک بار شتر می‌شد و حدود ۱۳۰ اثر را در بر می‌گرفت، چهار بر پنجم آن از بین رفت و اکنون نیز شاید بیشتر اهالی غزنه آدرس مدفن او را نمی‌دانند.
مسئولان فرهنگی افغانستان درباره مدت زمان بازسازی این دو اثر تاریخی گفته اند که براساس دستور رئیس جمهوری افغانستان و برنامه‌ریزی انجام شده، در مهر ماه سال آینده تکمیل شود و یک معمار بومی در ساخت این بناها انجام وظیفه خواهد کرد.
با تمام این اوصاف و در سایه بی توجهی های متولیان فرهنگی افغانستان، بناهای مذکور اکنون در آستانه فروپاشی کامل قرار دارند و ساماندهی آنها پیشتر در حد وعده و وعید بوده است، در حالی که تنها در ولایت هرات در غرب این کشور بیش از ۷۰۰ اثر تاریخی نیاز به بازسازی دارند!
