“عصرآزادی” از تاثیر مذاکرات احیای برجام بر اقتصاد کشور گزارش می دهد؛

? عصرآزادی آنلاین/ شهرام صادق زاده

یک کارشناس اقتصادی می گوید برجام قطعاً درمان اقتصاد کشورمان نیست بلکه تنها ممکن است شوک مثبتی در اقتصاد ایران ایجاد کند!
مذاکرات وین اتریش این روز‌های به تیتر یک رسانه های خبری کشورمان تبدیل شده است و معلوم نیست اگر برجام احیا شود اقتصاد ایران به کدام سمت خواهد رفت و اگر ناکام بماند عاقبت اقتصاد چگونه خواهد شد!
پس از کِش و قوس‌های فراوان به نظر می‌رسد مذاکرات توافق برجام در آخرین مرحله خود قرار دارد اما آیا به راستی با احیای برجام صنعت و اقتصاد کشور به روزهای پررونق بازمی‌گردند یا این امر نیاز به زیرساخت‌های دیگری دارد؟
کارشناسان می گویند اگر برجام به نتیجه دلخواه نیز برسد باز هم زمان می برد که اقتصاد بتواند رشد کند و البته این به شرطی خواهد بود که مدیریت دقیقی در این زمینه پیاده شود…
▪️با اجرای برجام میزان درآمدهای نفتی و واردات کالاها تسهیل می گردد

هنوز معلوم نیست که نتیجه مذاکرات هسته‌ای چه می‌شود اما با انتشار اخبار مثبت، روزنه امیدی پیش روی تولیدکنندگان و صنعتگرانی که باز شده است که گویا منتظر احیای برجام هستند.
حتی بسیاری از فعالان اقتصادی اعتقاد دارند که اگر نتیجه مذاکرات منفی هم باشد باز هم بهتر از بلاتکلیفی کنونی است زیرا در یک شرایط باثبات حداقل از ناحیه روابط بین‌المللی امکان تصمیم‌ گیری پیدا می‌کنند.
در این بین، تحلیلگران اعتقاد دارند که احیای برجام تنها یکی از پیش‌ شرط‌های بازگشت به رشد صنعتی است لذا در این بین اصلاح قوانین و زیرساخت‌های داخلی است که از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد.
البته این به معنای کم‌ اهمیت جلوه دادن برجام نیست چرا که نگاهی به تجربه قبلی اجرای برجام بین دی ماه ۹۴ تا اردیبهشت ۹۷ نشان از بهبود شاخص‌های مختلف اقتصادی و صنعتی دارد و در آن مقطع بود که برای اولین بار در تاریخ بعد از انقلاب در دو سال پیاپی تورم کشور تک رقمی شد.
همچنین در همان سالها، کشور به رشد اقتصادی ۱۲٫۵ درصدی دست یافت، همکاری با شرکت‌های معتبر بین‌المللی در صنایع مختلف از جمله توتال، ایرباس، بوئینگ، رنو، پژو، ثبات ارزی، حفظ ارزش پول و غیره از دیگر اتفاقاتی بودند که تقریباً امید به آینده را در جامعه افزایش داد اما پس از خروج آمریکا از برجام به علل مختلف، امیدها رنگ باخت.
کارشناسان معتقدند برجام شبیه داروهای مُسکن است و فقط بخشی از چالش‌های امروزی اقتصاد ایران را پنهان کرده است اما آن را درمان نمی‌کند لذا با اجرای برجام، میزان فروش و درآمدهای نفتی افزایش می‌یابد و واردات تسهیل می‌شود. در سال‌های برجام میزان واردات ایران از کشورهای اروپایی طرف برجام افزایش چشمگیری داشته که بخش قابل توجهی از آن نیز کالاهای مصرفی بوده است.
افزایش واردات کالاهای مصرفی ناشی از افزایش درآمدهای نفتی است که ممکن است وفور و رضایت نسبی در کشور ایجاد کند که این اثرات مقطعی و کوتاه مدت خواهد بود و نقش مُسکن را ایفا می‌کند و باید جزئیات پسابرجام برای مردم تبیین گردد.
▪️قرار نیست برجام همه مشکلات اقتصادی کشورمان را حل و فصل کند!

در خصوص تحقق توافق یا عدم نتیجه توافقات برجام حرف و حدیث های ضد و نقیضی مطرح است که روزانه در بین شهروندان و کارشناسان امر رد و بدل می گردد؛ یکی از تصورات نا بجا که روان جامعه را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده و نُقل بسیاری از محافل عمومی و خصوصی تبدیل شده این است که برجام قادر است همه مشکلات اقتصادی ما را حل و فصل کند!
سطح انتظارات هم به گونه‌ای است که تصور می‌شود صبح روز بعد از توافق همه نا به سامانی‌ های موجود مرتفع گردیده و شاخص‌های منفی در زمینه‌های تولید، صادرات، سرمایه‌گذاری، اشتغال و غیره به حالت مثبت تبدیل می‌شوند و تورم از حرکت رو به جلوی خود باز می‌ایستد و عقب نشینی می‌کند!
واقعیت امر آن است که چنین تصوراتی همانقدر واقع بینانه نیست که بگوییم توافق در برجام تاثیری بر اقتصاد کشور ندارد بنابراین انتظارات افراط و تفریطی، بدبینانه یا بسیار خوشبینانه هیچکدام نمی‌تواند موضع صحیحی در مقابل توافق در برجام تلقی شود و منطقی آن است که هر گونه توافق در مذاکرات وین در حد و اندازه واقعی آن نتایجی بر جای می‌گذارد که گذشت زمان، آن را روشن تر خواهد کرد.
احیای برجام کاملاً به سود اقتصاد و امنیت ملی کشورمان خواهد بود زیرا در بُعد اقتصادی می تواند فرصت تنفسی برای دولت باشد تا شاید بتواند بخشی از بحران های فزآینده اقتصادی که از همه سو اقتصاد کشور را در محاصره گرفته و دائماً در حال تضعیف قدرت خرید طبقات متوسط و پایین جامعه هستند حل کند و از سوی دیگر با جلوگیری از ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت از خطراتی که به صورت بالقوه می تواند متوجه امنیت ملی کشور باشد جلوگیری کند.
از سوی دیگر باید به این نکته توجه کرد که اعلام توافق نمی تواند به معنای باز شدن درهای بهشت به روی اقتصاد ایران و حل مشکلات ساختاری باشد که اقتصاد ایران با آنها دست و پنجه نرم می کند که مهمترین و ملموس ترین آنها مسئله تورم است.
▪️موفقیت در برجام ممکن است شوک مثبتی در اقتصاد ایران ایجاد نماید

یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه برجام برای اقتصاد ایران همچون مُسَکِن عمل می‌کند گفت: برجام اهرم فشاری است که غرب با ورود و خروج از آن می‌تواند بر اقتصاد ایران تأثیر بگذارد لذا امروزه با امضای برجام، غرب می‌تواند مستقیماً در اقتصاد ایران ایفای نقش کند.
میثم مهرپور افزود: به‌ طور کلی این روزها اقتصاد ایران با انباشت چالش‌ها و مشکلاتی مواجه است که در نیم‌ قرن اخیر به وجود آمده است، وجود تورم ساختاری مزمن دو رقمی طی ۵۰ سال اخیر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی ایران است لذا این معضل منجر به کاهش قدرت خرید شهروندان و تولید و عرضه کالاها در بازار و به دنبال آن کاهش مصرف شده است.
وی ادامه داد: تورم ایران زاییده برجام نیست و با برجام یا چیزی شبیه به آن نیز رفع نمی‌شود؛ مشکلات اقتصاد ایران ساختاری است و نیاز به راهکارهای ساختاری دارد، متأسفانه عده‌ای در خصوص برجام مبالغه کرده و سهم آن در حل مشکلات اقتصادی کشور را بزرگنمایی می‌کنند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه پیش از این تجربه چند ساله‌ای در خصوص امضای توافق برجام داشته‌ایم و اگر قرار باشد توافق جدیدی امضا شود می‌توان آن را تکرار تجربه برجام دانست و از تجربیات پیشین درس گرفت اضافه کرد: واقعیت این است که پس از امضای توافق و اجرایی شدن برجام، هیچ اتفاق مشخصی در حوزه افزایش سرمایه‌گذاری یا ورود کالاهای سرمایه‌ای به کشور رخ نداد که این موضوع در آمارها کاملاً مشهود است.
مهرپور تاکید کرد: بنابراین به نظر می‌رسد باید تعریف صادقانه و واقع‌ بینانه‌ای از اثرات اقتصادی برجام داشته باشیم که در واقع نقش و جایگاه برجام برای اقتصاد ایران در خوش‌ بینانه‌ ترین حالت، کوتاه‌ مدت و شبیه مُسکن خواهد بود.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: اگر بپذیریم اقتصاد ایران بیمار است بنابراین به درمان نیاز دارد؛ برجام قطعاً درمان اقتصاد ایران نیست بلکه تنها ممکن است شوک مثبتی در اقتصاد ایران ایجاد کند.

▪️مشکل فعالان اقتصادی سیاستگذاری‌ های مقطعی و متعارض قبلی است

برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به “برجام” یک مسئله مهم است ولی نه آنقدر که نتوان یک وزارتخانه را مدیریت کرد به نحوی که متاسفانه همه چیز را به برجام گره زده ایم پس اگر برجام توافق نشود حتماً آسیب های جدی تری به اقتصاد وارد می شود؟
کارشناسان اقتصادی معتقدند مشکل اصلی اقتصاد کشور با توافقات احتمالی رفع نمی‌شود و ممکن است توافقات و آزاد شدن پول‌های بلوکه شده و آزادی فروش نفت بتواند به طور موقت و مانند یک مسکن بر روی اقتصاد کشور اثر بگذارد ولی درمان اصلی نیست.
درمان اصلی اقتصاد کشور در داخل کشور است یعنی اینکه گام اول، کنترل جدی نرخ تورم و نرخ بهره و به نزدیک صفر رساندن آنها و همچنین واقعی و واحد شدن قیمت‌ها مخصوصاً برای حامل‌های انرژی و نرخ ارز است زیرا چند نرخی بودن ارز و غیرواقعی بودن قیمت‌ها، ام‌الفساد محسوب می‌شود پس، این باعث گمراهی فعالان اقتصادی از یک طرف و ایجاد انواع رانت، فساد، سرخوردگی و مایوس شدن جوانان و نخبگان از طرف دیگر خواهد بود.
در شرایط فعلی بر اثر سیاست‌های غلط اقتصادی، ارزش پول ملی به طور چشمگیری کاهش یافته و تا زمانی که نرخ تورم در کشور به طور جدی با نرخ‌ های تورم در کشورهای حوزه دلار تفاوت داشته باشد تغییری در این روند حاصل نمی‌شود یعنی کاهش ارزش پول ملی به طور ذاتی و واقعی ادامه خواهد یافت؛ حتی اگر همه پول‌های بلوکه شده هم آزاد شوند!
مسئولان نباید فراموش کنند که توافق برجام حداکثر یک فرصت برای اقتصاد کشور است که اگر با تدبیر و حکمت و بر اساس واقعیت مدیریت نشود این فرصت نیز از دست خواهد رفت.
در حقیقت، با توجه به ضعیف شدن بخش خصوصی در سالیان اخیر، لازم است برنامه‌ای جهت جبران آنچه بر سر تولید و واحدهای تولیدی آمد تدوین و با جدیت پیاده شود.
یکی از مشکلات امروز فعالان اقتصادی کشور، سیاستگذاری‌ های مقطعی و متعارض از سوی دستگاه‌های متولی است ‌که این امر به صورت ویژه باید مورد توجه مسئولان ارشد کشوری قرار گیرد.