■فرسودگی لوله های آب و هدر رفت ۲۰ درصد آب شرب
■ اسراف و هدر رفت آب از سوی شهروندان و نبود الگوی مصرف
■ فروش انشعاب به هزاران ویلای دارای استخر خصوصی
■ کارواش ها و مراکز آب بر، فضاهای سبز ادارات در داخل شهر
●●●●●●●●●●●●●●●
عصرآزادی آنلاین/ محمد فرج پور باسمنجی –کارشناس رسمی دادگستری
■بسم الله در اول فروردین و نخستین روز سال بخش های مختلفی از شهر بزرگ تبریز با قطعی آب مواجه شد.
در برخی از نقاط شهر با تانکر به مردم آبرسانی شد و آب استخر ویلاهای اطراف تبریز نیز بصورت نمادین و با فشار فرماندار تبریز قطع شد.
رحمتی استاندار و فاتح فرماندار به مرکز کنترل و توزیع آب تبریز رفتند تا از نزدیک با عمق معضل تامین آب تبریز آشنا شوند.واقعیت این است که چند دلیل عمده در کمبود آب در تبریز به چشم می خورد.که نویسنده این یاداشت با استفاده از نظرات چند همکار کارشناس رسمی دادگستری در حوزه مهندسی آب و تعدادی از آگاهان مجرب داخل سازمان آب در آستانه ۳ فروردین روز جهانی آب جمع بندی کردم.
■کارشناسان آب منطقه ای می گویند:مشکل اصلی به حاکمیت نگرش سازه ای در صنعت آب بر می گردد، سالانه میلیاردها تومان در این صنعت برای فعالیت های عمرانی هزینه می شود و برای خالی نبودن عریضه مبلغ بسیار ناچیزی برای فعالیتهای غیر سازه ای صرف می شود، میانگین بارش در کشور ما کمتر از ۲۵۰میلی متر در سال است اما مصرف ما به اندازه دوبرابر سرانه مصرف دنیاست.
■در اکثر شهرهای مهم ایران دور تا دور شهر رینگ آب احداث شده که متاسفانه تبریز فاقد این امکانات است.
چند سال است دارند کار می کنند ولی هنوز تمام نشده است.
■در طول دو دهه اخیر در زمینه فرهنگ سازی و مدیریت مصرف کارهای جسته گریخته و پراکنده ای انجام شده اما این فعالیت ها تاثیری در رفتار مصرف کنندگان نداشته مثل طرح دانش آموزی داناب آب منطقه ای و طرح نخستین واژه آب و فاضلاب که هر دو طرح ملی هستند و در طول ۱۵ سال اخیر اجرا شده اند ولی اثر بخشی نداشته اندو…
■فقدان متخصصان علوم اجتماعی ،روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان در هیئت مدیره صنعت آب نیز نقصان بزرگی است.
■معمولا همه اعضای هیئت مدیره مهندس هستند و فکر می کنند همه مشکلات را می شود با طرح های تامین آب و تاسیسات آبی و عمرانی حل کرد
■ضعف بدنه کارشناسی درمدیریت واحد های غیر سازه ای در صنعت آب مثل روابط عمومی ها نیز کاملا مشهود است.
شرکت آبفا و آب منطقه ای استان جمعا هر کدام دویا سه کارشناس روابط عمومی با تحصیلات نیم بند روابط عمومی دارند، و ارتباطات برون سازمانی و فرهنگ سازی و استفاده از فضای مجازی و رسانه ها برای فرهنگ سازی مصرف و توجه دادن عموم به خصوص زنان و نوجوانان برای مصرف بهینه و نهادینه کردن ارزش واقعی آب بسیار نا کافی بوده است.
■بی توجهی به جایگاه تحقیق و پژوهش توسط مراکز دانشگاهی که واقعا باید سنجیده شود چرا با وجود کم آبی رفتار شهروندان در مورد آب تغییر چندانی نمی کند بلکه با هدر رفت و افزایش مصرف آب مواجه ایم.
■کارشناسان محیط زیست فعال حوزه آب معتقدند بازچرخانی آب در ساختمان‌های بلندمرتبه و مجتمع‌های مسکونی می‌تواند تا ۵۰ درصد به صرفه جویی در مصرف آب این ساختمان‌ها کمک کند.
■طراحی و اجرای دستگاه‌های بازچرخانی شاید در وهله اول برای ساختمان‌های موجود مقرون‌به‌صرفه نباشد؛ اما تأثیر آن در کاهش مصرف آب در بخش شهری به‌ویژه برای شهرهای جدید و یا در مجتمع های بزرگ مسکونی که جدیداً ساخته می‌شوند بسیار زیاد خواهد بود.
■ضرورت ایجاد شبکه آب بهداشتی و جداسازی آن از سیستم آب شرب و برنامه ریزی منابع آبی داخل حوضه و قطع وابستگی به آب های انتقالی خارج از حوضه و از همه مهمتر تغییر و اصلاح رفتارهای مصرف و افزایش تعداد دفات بازچرخانی منابع آبی یک ضرورت و نیاز اساسی و شاید تنها انتخاب پایداری در توزیع آب است.
اما مشکل کمبود اصلی آب تبریز موارد ذیل است.
■مشکل اول فرسودگی تاسیسات و تجهیزات و لوله های آبرسانی معابر عمومی است.که کارشناسان منصف آبفا می گویند تا ۲۵ درصد آب شرب تبریز از محل تحویل آب از تاسیسات آب منطقه ای و انتقال به لوله های شهری با توجه به فرسودگی و نشت آب هدر می رود. تولید آب وظیفه سازمانهای آب منطقه ای است و آب تولیدی از سدها یا چاههای عمیق یا انتقال آب رودخانه ها پس از تصفیه در ورودی شهرها برای توزیع و فروش تحویل شرکت های آب و فاضلاب شهری می شود.
■مشکل دوم استفاده از آب شرب مردم در اکثر کارواش ها و استخرهای داخل شهرها و فضاهای سبز ادارات است. که حدود ۵ درصد آب شرب را هدر می دهد.عده ای از ما شهروندان بی محابا به شستن پارکینگ ها و فضاهای عمومی و خودروهای شخصی با آب شرب مبادرت می کنیم و یا در احداث واحدهای ساختمانی و ساخت و سازها بدلیل سهولت و دسترسی و نبود نظارت کافی از آب شرب استفاده می شودکه ۵ درصد آب شرب را شامل می شود.
■معضل سوم عدم مصرف بهینه آب از سوی مردم و اسراف و استفاده بیش از حد آب شرب بدلیل ضعف فرهنگ سازی از سوی شهروندان است.که بدلیل ارزان بودن آب که هر مترمکعب آن یعنی ۱۰۰۰ لیتر آب روی هم رفته ۶ هزار تومان محاسبه می شود و عده ای از ما شهروندان بدون پروا و استفاده بهینه از نعمات الهی بیش از اندازه آب شرب را حیف و میل و هدر میدهیم. در سیفون های خانگی واحد های مسکونی ،اداری و تجاری برای پاکسازی دستشویی ها از آب شرب استفاده میشود و در استحمام ها هم دیده شده برخی افراد چندین بشکه آب هدر می دهند.در حالیکه اگر به آیات کتاب گران سنگ قرآن عظیم نگاه کنیم در برخی آیات اسراف کنندگان با 《کافران 》مقایسه شده و در برخی آیات هم اسراف کنندگان با جمله 《اهل آتش》انذار شده اند.
■مشکل چهارم هم سود جویی مدیران آبفای استان است که برای تامین برخی از پرداخت های رفاهی و اضافه کاری خود و پرسنل با اخذ یک میلیارد ریال اقدام به انشعاب آب شرب تبریز به ویلاهای ثروتمندان در حومه شهر اقدام می کنند که نمونه آن کشیدن آب شرب شرق تبریز به ویلاهای اطراف بوده است.در نشست اخیر کمیسیون عمران شهری باسمنج که نگارنده هم حضور داشت.اعلام شد که آب شرب باسمنج تا کیلومترها لوله گذاری به ویلاهای اطراف کشیده و با اخذ هزینه واگذاری انشعاب تا یک میلیارد ریال در تابستان سال گذشته اولین بار برخی مناطق شهری با قطعی آب مواجه شدند.در این کميسيون اعلام شد برخی از استخرهای آقایان اطبا و پزشکان و وکلا و تجار هر کدام به اندازه مصرف آب یک محله آب بری آشامیدنی دارد.
■هنوز اول سال است مشکل کمبود آب در شهر بزرگ تبریز احساس می شود و بعنوان یک شهروند توصیه می شود که هم ما شهروندان و مصرف کنندگان و مشتریان در مصرف بهینه آب دقت کنیم و هم مدیران آبفا در فروش و کنترل آب و نوسازی تجهیزات آبرسانی شهری با اخذ اعتبارات ملی و همچنین فعال کردن بخش های نظارتی،خدماتی عمرانی و مهندسی نسبت به نوسازی و هدر رفت آب در داخل شهر ها جدیت لازم رابه خرج دهند.
■محمد فرج پور باسمنجی
کارشناس رسمی دادگستری
